Người tổ chức đấu giá có quyền và nghĩa vụ gì?

Người tổ chức đấu giá là chủ thể trung gian quan trọng, góp phần bảo đảm tính minh bạch và công khai trong hoạt động mua bán hàng hóa bằng hình thức đấu giá. Pháp luật đã quy định rõ quyền của người tổ chức đấu giá để họ có cơ sở thực hiện hiệu quả việc điều hành và giám sát quá trình đấu giá. Đồng thời, các nghĩa vụ pháp lý cũng được quy định chặt chẽ nhằm bảo đảm trật tự thương mại, bảo vệ quyền lợi của người bán, người mua và duy trì sự công bằng trong giao dịch.

1. Người tổ chức đấu giá có những quyền gì?

Điều 189 Luật Thương mại 2005 quy định như sau:

Luật Thương mại 2005

Điều 189. Quyền của người tổ chức đấu giá

Trừ trường hợp có thoả thuận khác, người tổ chức đấu giá có các quyền sau đây:

1. Yêu cầu người bán hàng cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời các thông tin cần thiết liên quan đến hàng hoá đấu giá, tạo điều kiện cho người tổ chức đấu giá hoặc người tham gia đấu giá kiểm tra hàng hoá đấu giá và giao hàng hoá được bán đấu giá cho người mua hàng trong trường hợp người tổ chức đấu giá không phải là người bán hàng đấu giá;

2. Xác định giá khởi điểm trong trường hợp người tổ chức đấu giá là người bán hàng đấu giá hoặc được người bán hàng uỷ quyền;

3. Tổ chức cuộc đấu giá;

4. Yêu cầu người mua hàng thực hiện việc thanh toán;

5. Nhận thù lao dịch vụ đấu giá do người bán hàng trả theo quy định tại Điều 211 của Luật này.

Người tổ chức đấu giá có vai trò trung gian, đảm bảo quá trình đấu giá được tiến hành công khai, minh bạch và đúng quy trình pháp luật. Việc quy định rõ quyền hạn giúp họ chủ động điều hành phiên đấu giá, xác định giá khởi điểm hợp lý, đồng thời bảo đảm quyền lợi cho người bán và người mua. Ngoài ra, quyền nhận thù lao dịch vụ giúp khuyến khích tổ chức đấu giá hoạt động chuyên nghiệp, nâng cao tính cạnh tranh và hiệu quả của thị trường đấu giá hàng hóa.

Tình huống giả định

Phiên đấu giá quyền sử dụng đất tại Thành phố Đà Nẵng

• Thông báo tổ chức phiên đấu giá
  Tháng 4/2025, Công ty TNHH Đấu giá Miền Trung (trụ sở tại Thành phố Đà Nẵng) được ủy quyền tổ chức đấu giá quyền sử dụng khu đất thương mại rộng 2.000 m² thuộc sở hữu của Công ty CP Đầu tư Ánh Dương. Đơn vị tổ chức đã thông báo công khai, xác định giá khởi điểm là 40 tỷ đồng và mời các doanh nghiệp đăng ký tham gia.

• Quá trình tổ chức và giám sát đấu giá
  Công ty Đấu giá Miền Trung chuẩn bị hồ sơ, cho phép doanh nghiệp xem đất thực tế, tiến hành phiên đấu giá minh bạch với 5 doanh nghiệp tham dự. Đại diện đơn vị tổ chức điều hành cuộc đấu giá, kiểm soát thứ tự trả giá và lập biên bản ngay tại chỗ, bảo đảm đúng quy trình và thời gian luật định.

• Kết quả và ý nghĩa pháp lý
  Công ty TNHH Đại Phát trúng đấu giá với mức giá 52 tỷ đồng. Sau phiên đấu giá, đơn vị tổ chức nhận thù lao dịch vụ theo hợp đồng và bàn giao biên bản cho các bên. Việc thực hiện đúng quyền và trình tự đã giúp phiên đấu giá diễn ra minh bạch, hạn chế tranh chấp và nâng cao uy tín của tổ chức đấu giá chuyên nghiệp.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Người tổ chức đấu giá có những nghĩa vụ gì?

Điều 190 Luật Thương mại 2005 quy định như sau:

Luật Thương mại 2005

Điều 190. Nghĩa vụ của người tổ chức đấu giá

1. Tổ chức đấu giá hàng hoá theo đúng nguyên tắc, thủ tục do pháp luật quy định và theo phương thức đấu giá thoả thuận với người bán hàng.

2. Thông báo, niêm yết công khai, đầy đủ, chính xác các thông tin cần thiết có liên quan đến hàng hoá đấu giá.

3. Bảo quản hàng hoá đấu giá khi được người bán hàng giao giữ.

4. Trưng bày hàng hoá, mẫu hàng hóa hoặc tài liệu giới thiệu về hàng hóa cho người tham gia đấu giá xem xét.

5. Lập văn bản bán đấu giá hàng hoá và gửi đến người bán hàng, người mua hàng và các bên có liên quan quy định tại Điều 203 của Luật này.

6. Giao hàng hóa đấu giá cho người mua phù hợp với hợp đồng tổ chức dịch vụ đấu giá hàng hoá.

7. Làm thủ tục chuyển quyền sở hữu đối với hàng hoá bán đấu giá phải đăng ký quyền sở hữu theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp có thỏa thuận khác với người bán hàng.

8. Thanh toán cho người bán hàng tiền hàng đã bán, kể cả khoản tiền chênh lệch thu được từ người rút lại giá đã trả quy định tại khoản 3 Điều 204 của Luật này hoặc trả lại hàng hoá không bán được cho người bán hàng theo thoả thuận. Trường hợp không có thoả thuận thì phải thanh toán tiền cho người bán hàng chậm nhất là ba ngày làm việc sau khi nhận được tiền của người mua hàng hoặc phải trả lại ngay hàng hoá trong thời hạn hợp lý sau cuộc đấu giá.

Người tổ chức đấu giá có trách nhiệm bảo đảm quá trình đấu giá được tiến hành công khai, đúng thủ tục và trung thực. Việc tuân thủ nghiêm ngặt nghĩa vụ này giúp bảo vệ quyền lợi của các bên, tránh tranh chấp và tăng cường niềm tin vào hoạt động đấu giá. Ngoài ra, người tổ chức đấu giá còn phải chịu trách nhiệm về việc lập hồ sơ, chuyển quyền sở hữu, thanh toán và lưu trữ thông tin, bảo đảm tính minh bạch và chuyên nghiệp trong từng giao dịch.

Tình huống giả định

Vi phạm nghĩa vụ niêm yết thông tin trong đấu giá hàng hóa tại TP. Hồ Chí Minh

• Thông báo và sai sót khi tổ chức đấu giá
  Tháng 6/2025, Công ty TNHH Đấu giá Thịnh Vượng (trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh) được ủy quyền đấu giá lô hàng 200 tấn thép phế liệu của Công ty CP Minh Hải. Tuy nhiên, trong quá trình chuẩn bị, đơn vị này không niêm yết công khai thông tin về nguồn gốc và tình trạng lô hàng tại địa điểm đấu giá, khiến nhiều doanh nghiệp dự định tham gia không tiếp cận đủ thông tin.

• Phát hiện và xử lý vi phạm
  Sau khi có phản ánh, Sở Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp với Tòa án nhân dân khu vực 3 xác minh. Kết quả cho thấy người tổ chức đấu giá đã vi phạm nghĩa vụ niêm yết và không trưng bày mẫu hàng hóa theo đúng quy định tại Điều 190 Luật Thương mại 2005.

• Kết quả và biện pháp khắc phục
  Sở Công Thương yêu cầu Công ty Thịnh Vượng hủy kết quả đấu giá, hoàn trả chi phí tham dự cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng và tổ chức lại phiên đấu giá mới theo đúng quy trình. Việc xử lý nghiêm sai phạm giúp bảo đảm tính minh bạch, uy tín của hoạt động đấu giá và củng cố niềm tin của các thương nhân tham gia thị trường.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Hoạt động đấu giá hàng hóa chỉ có thể diễn ra minh bạch và hiệu quả khi người tổ chức đấu giá thực hiện đúng quyền hạn và nghĩa vụ theo quy định pháp luật. Người tổ chức đấu giá được trao quyền điều hành toàn bộ quá trình đấu giá, từ việc yêu cầu thông tin, xác định giá khởi điểm đến tổ chức phiên đấu giá và nhận thù lao dịch vụ. Họ đồng thời phải tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ pháp lý như niêm yết thông tin, bảo quản hàng hóa, lập văn bản kết quả và thanh toán đúng thời hạn. Đây là cơ sở để bảo vệ quyền lợi của người bán, người mua và duy trì uy tín, tính chuyên nghiệp của thị trường đấu giá hàng hóa.