Pháp luật quy định người chưa từng sinh con không được mang thai hộ do liên quan đến các vấn đề như sức khoẻ, tâm lý.
Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo được pháp luật cho phép nhưng có những điều kiện chặt chẽ về y tế, pháp lý và quan hệ thân thích. Người được nhờ mang thai hộ phải là người đã từng sinh con, có đủ sức khỏe và chỉ được mang thai hộ một lần trong đời. Đồng thời, bên nhờ mang thai hộ phải chi trả các chi phí hợp lý liên quan đến y tế, dinh dưỡng và sinh hoạt cho người mang thai hộ theo quy định.
1. Người chưa từng sinh con có được mang thai hộ không?
Điều 95 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau:
Luật Hôn nhân và gia đình 2014
Điều 95. Điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
...
2. Người được nhờ mang thai hộ phải có đủ các điều kiện sau đây:
...
b) Đã từng sinh con và chỉ được mang thai hộ một lần;
...
Quy định này đảm bảo rằng người mang thai hộ có hiểu biết, kinh nghiệm và khả năng chăm sóc bản thân trong quá trình mang thai. Việc giới hạn chỉ mang thai hộ một lần cũng giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài của người phụ nữ.
Tình huống giả định
- Một người chưa từng sinh con muốn mang thai hộ cho chị gái
Chị Nguyễn Thị Hòa (cư trú tại Thành phố Đà Nẵng) là em gái của chị Nguyễn Thị Hạnh, người bị vô sinh. Vì thương chị, Hòa tự nguyện muốn mang thai hộ để giúp chị có con. - Cơ sở y tế từ chối do không đủ điều kiện
Bệnh viện sản phụ khoa xác định chị Hòa chưa từng sinh con nên không đủ điều kiện làm người mang thai hộ theo quy định. Việc thiếu kinh nghiệm sinh nở có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và quá trình mang thai. -
Gia đình chọn người phù hợp hơn theo quy định pháp luật
Sau khi được giải thích, gia đình thống nhất nhờ người chị họ là Nguyễn Thị Mai – người đã sinh hai con và có đủ điều kiện sức khỏe. Hồ sơ của chị Mai được tiếp nhận hợp pháp và được cơ sở y tế chấp thuận.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Các chi phí mang thai hộ được chi trả như thế nào?
Điều 3 Thông tư 32/2016/TT-BYT quy định như sau:
Thông tư 32/2016/TT-BYT
Điều 3. Các chi phí thực tế để bảo đảm việc chăm sóc sức khỏe sinh sản cho người mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
1. Các chi phí bắt buộc bên nhờ mang thai hộ chi trả:
a) Chi phí đi lại tới cơ sở khám bệnh, chữa bệnh để được tư vấn, khám, kiểm tra, theo dõi sức khỏe, thực hiện dịch vụ, kỹ thuật y tế: xác định theo giá ghi trên vé, hóa đơn, hoặc giấy biên nhận thanh toán với chủ phương tiện.
b) Chi phí liên quan đến y tế gồm:
- Chi phí thực hiện các dịch vụ tư vấn, khám bệnh, chữa bệnh, kỹ thuật y tế trong việc hỗ trợ, chăm sóc sức khỏe sinh sản được chi trả căn cứ vào các hóa đơn, chứng từ thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh cho người mang thai hộ theo mức giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh do cấp có thẩm quyền quy định áp dụng tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh theo quy định pháp luật về bảo hiểm y tế và khám bệnh, chữa bệnh;
- Chi phí các loại thuốc, máu, dịch truyền, hóa chất, vật tư tiêu hao, vật tư thay thế chưa được tính vào giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh được chi trả căn cứ các hóa đơn, chứng từ thanh toán theo số lượng thực tế sử dụng cho người mang thai hộ theo chỉ định của bác sỹ, phù hợp với quy định, hướng dẫn chuyên môn, kỹ thuật của Bộ trưởng Bộ Y tế và giá mua theo quy định của pháp luật;
- Các dịch vụ chưa được cấp có thẩm quyền quy định giá thì thanh toán theo hóa đơn, chứng từ của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh căn cứ chi phí thực tế thực hiện dịch vụ.
c) Chi phí dinh dưỡng để bảo đảm sức khỏe cho người mang thai hộ, chi phí các vật dụng chăm sóc vệ sinh cá nhân trước, trong và sau sinh cho người mang thai hộ theo thỏa thuận giữa bên nhờ mang thai hộ và bên mang thai hộ: xác định theo hóa đơn (nếu có) hoặc giấy biên nhận.
2. Các chi phí khác ngoài quy định tại Điều 1 và Khoản 1 Điều này do hai bên tự thỏa thuận: xác định theo văn bản thỏa thuận giữa hai bên.
Điều 3 Thông tư 32/2016/TT-BYT quy định bên nhờ mang thai hộ phải chi trả toàn bộ các chi phí thực tế liên quan đến việc chăm sóc sức khỏe sinh sản cho người mang thai hộ. Các khoản này bao gồm chi phí đi lại, khám chữa bệnh, thuốc men, vật tư y tế, dinh dưỡng và vật dụng cá nhân trong suốt quá trình mang thai. Ngoài các chi phí bắt buộc, hai bên có thể thỏa thuận thêm các khoản hỗ trợ khác nhưng phải được lập thành văn bản và có chứng từ hợp lệ để đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp.
Tình huống giả định
- Thỏa thuận chi phí giữa bên nhờ và bên mang thai hộ
Vợ chồng anh Lê Minh Quân và chị Phạm Thị Lan (cư trú tại Thành phố Hà Nội) thống nhất nhờ người thân là chị Trần Thị Huệ mang thai hộ. Hai bên lập văn bản thỏa thuận chi trả chi phí y tế, dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe trong suốt quá trình mang thai. - Cơ sở y tế yêu cầu xác minh tính hợp lệ của chi phí
Bệnh viện tiếp nhận hồ sơ và yêu cầu cung cấp hóa đơn, chứng từ chứng minh chi phí khám chữa bệnh và chăm sóc. Sau khi xác nhận đầy đủ, bệnh viện chấp thuận thủ tục theo quy định. -
Việc chi trả rõ ràng giúp hạn chế tranh chấp
Mọi khoản thanh toán được thực hiện đúng theo văn bản thỏa thuận, bảo đảm quyền lợi và tránh phát sinh mâu thuẫn về tài chính giữa hai bên.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Pháp luật quy định rõ điều kiện đối với người mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Theo đó, người chưa từng sinh con không đủ điều kiện mang thai hộ vì chưa có kinh nghiệm sinh nở, dễ gặp rủi ro về sức khỏe. Đồng thời bên nhờ mang thai hộ phải chi trả toàn bộ chi phí y tế, dinh dưỡng, đi lại và các khoản hợp lý khác cho người mang thai hộ theo quy định và phải có chứng từ hợp lệ để bảo đảm tính pháp lý.
