Người bị bạo lực gia đình có quyền và trách nhiệm gì?

Bạo lực gia đình không chỉ xâm phạm đến sức khỏe, tinh thần mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm và quyền con người. Vì vậy, pháp luật quy định cụ thể quyền và trách nhiệm của người bị bạo lực gia đình nhằm bảo đảm họ được bảo vệ kịp thời, hỗ trợ toàn diện và tham gia đúng vai trò trong quá trình xử lý hành vi bạo lực.

1. Người bị bạo lực gia đình có những quyền gì?

Căn cứ theo khoản 1 Điều 9 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022 quy định:

Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022

Điều 9. Quyền và trách nhiệm của người bị bạo lực gia đình

1. Người bị bạo lực gia đình có các quyền sau đây:

a) Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền bảo vệ sức khỏe, tính mạng, danh dự, nhân phẩm, quyền và lợi ích hợp pháp khác có liên quan đến hành vi bạo lực gia đình;

b) Yêu cầu cơ quan, cá nhân có thẩm quyền áp dụng biện pháp ngăn chặn, bảo vệ, hỗ trợ theo quy định của Luật này;

c) Được bố trí nơi tạm lánh, giữ bí mật về nơi tạm lánh và thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan;

d) Được cung cấp dịch vụ y tế, tư vấn tâm lý, kỹ năng để ứng phó với bạo lực gia đình, trợ giúp pháp lý và trợ giúp xã hội theo quy định của pháp luật;

đ) Yêu cầu người có hành vi bạo lực gia đình khắc phục hậu quả, bồi thường tổn hại về sức khỏe, danh dự, nhân phẩm và thiệt hại về tài sản;

e) Được thông tin về quyền và nghĩa vụ liên quan trong quá trình giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp giữa các thành viên gia đình, xử lý hành vi bạo lực gia đình;

g) Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện đối với hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình;

h) Quyền khác theo quy định của pháp luật có liên quan đến phòng, chống bạo lực gia đình.

...

Các quyền của người bị bạo lực gia đình được quy định tại khoản 1 Điều 9 thể hiện rõ nguyên tắc lấy nạn nhân làm trung tâm trong công tác phòng, chống bạo lực gia đình. Việc cho phép người bị bạo lực chủ động yêu cầu bảo vệ, áp dụng biện pháp ngăn chặn, bố trí nơi tạm lánh và tiếp cận các dịch vụ y tế, tâm lý, pháp lý giúp họ kịp thời thoát khỏi môi trường nguy hiểm. Đồng thời, quyền giữ bí mật thông tin đời sống riêng tư và quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại góp phần bảo vệ danh dự, nhân phẩm và quyền lợi hợp pháp của nạn nhân. Những quy định này không chỉ hỗ trợ người bị bạo lực phục hồi về thể chất và tinh thần mà còn tạo cơ sở pháp lý vững chắc để ngăn ngừa hành vi bạo lực tái diễn.

Tình huống giả định 

• Chị Nguyễn Thị Hạnh - người bị bạo lực gia đình
  Chị Nguyễn Thị Hạnh (cư trú tại tỉnh Khánh Hòa) thường xuyên bị chồng có hành vi đe dọa, xúc phạm danh dự và gây thương tích trong sinh hoạt gia đình. Do lo sợ ảnh hưởng đến con nhỏ, chị Hạnh ban đầu không dám trình báo sự việc với cơ quan chức năng.
• Chị Nguyễn Thị Hạnh và việc yêu cầu bảo vệ quyền lợi
  Sau một lần bị bạo lực nghiêm trọng, chị Hạnh đã liên hệ với chính quyền địa phương để yêu cầu áp dụng biện pháp bảo vệ khẩn cấp. Chị được bố trí nơi tạm lánh an toàn, được giữ bí mật thông tin cá nhân và tiếp cận dịch vụ y tế, tư vấn tâm lý theo quy định.

• Ý nghĩa của việc bảo đảm quyền cho người bị bạo lực gia đình
  Tình huống cho thấy các quyền của người bị bạo lực gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe, tinh thần và nhân phẩm của nạn nhân. Việc pháp luật trao quyền chủ động giúp người bị bạo lực có cơ hội thoát khỏi tình trạng nguy hiểm và phục hồi ổn định cuộc sống.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

2. Người bị bạo lực gia đình có trách nhiệm gì?

Căn cứ theo khoản 2 Điều 9 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022 quy định:

Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022

Điều 9. Quyền và trách nhiệm của người bị bạo lực gia đình

...

2. Người bị bạo lực gia đình, người giám hộ hoặc người đại diện theo pháp luật của người bị bạo lực gia đình có trách nhiệm cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời thông tin liên quan đến hành vi bạo lực gia đình khi có yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền.

Bên cạnh việc được pháp luật bảo vệ, người bị bạo lực gia đình cũng có trách nhiệm phối hợp với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thông qua việc cung cấp đầy đủ, chính xác và kịp thời thông tin liên quan đến hành vi bạo lực. Quy định này nhằm giúp cơ quan chức năng xác minh đúng bản chất sự việc, áp dụng biện pháp bảo vệ phù hợp và xử lý hành vi vi phạm theo quy định pháp luật. Trách nhiệm cung cấp thông tin không làm giảm đi quyền lợi của người bị bạo lực mà ngược lại, còn góp phần bảo đảm họ được bảo vệ hiệu quả hơn. 

Tình huống giả định

• Chị Trần Thị Mai - người cung cấp thông tin trong vụ việc bạo lực gia đình
  Chị Trần Thị Mai (cư trú tại Thành phố Cần Thơ) là người bị bạo lực gia đình trong thời gian dài. Khi cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận phản ánh, chị được yêu cầu cung cấp thông tin liên quan để phục vụ công tác xác minh và xử lý.
• Chị Trần Thị Mai trong quá trình phối hợp với cơ quan chức năng
  Chị Mai cung cấp đầy đủ, chính xác thông tin về thời gian, địa điểm, mức độ hành vi bạo lực và các chứng cứ liên quan. Việc hợp tác kịp thời giúp cơ quan chức năng nhanh chóng áp dụng biện pháp bảo vệ và xử lý người có hành vi vi phạm.

• Ý nghĩa của trách nhiệm cung cấp thông tin
  Tình huống cho thấy trách nhiệm của người bị bạo lực gia đình có vai trò quan trọng trong việc làm rõ sự việc và ngăn chặn hành vi bạo lực tái diễn. Việc cung cấp thông tin trung thực không làm mất đi quyền lợi của nạn nhân mà còn góp phần bảo vệ chính họ và những người liên quan.

Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.

3. Kết luận

Quy định về quyền và trách nhiệm của người bị bạo lực gia đình thể hiện rõ quan điểm lấy nạn nhân làm trung tâm trong phòng, chống bạo lực gia đình. Việc bảo đảm đầy đủ các quyền giúp người bị bạo lực được bảo vệ, hỗ trợ và phục hồi, trong khi trách nhiệm cung cấp thông tin góp phần nâng cao hiệu quả xử lý và ngăn chặn hành vi bạo lực tái diễn. Đây là cơ sở quan trọng để xây dựng môi trường gia đình an toàn, tôn trọng và nhân văn.