Từ năm 2025, quy định về kiểm tra và xử phạt lỗi không sang tên phương tiện có nhiều điểm mới liên quan đến thủ tục, điều kiện và cách thức xử phạt. Trong đó, nhiều người dân vẫn nhầm lẫn giữa việc mượn xe đi đường và hành vi vi phạm lỗi xe không chính chủ. Bên cạnh đó, danh mục giấy tờ phải mang theo khi tham gia giao thông cũng có sự thay đổi rõ rệt từ ngày 01/01/2025.
1. Năm 2025, mượn xe người thân có bị xử phạt lỗi xe không chính chủ không?
Điểm a khoản 3, điểm h khoản 7 Điều 32 và khoản 10 Điều 47 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định cụ thể như sau:
Điều 32. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe đối với chủ phương tiện vi phạm quy định liên quan đến giao thông đường bộ
...
3. Phạt tiền từ 800.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với cá nhân, từ 1.600.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với tổ chức là chủ xe mô tô, xe gắn máy và các loại xe tương tự xe mô tô, các loại xe tương tự xe gắn máy thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Không làm thủ tục cấp chứng nhận đăng ký xe, biển số xe trong trường hợp thay đổi chủ xe theo quy định;
...
7. Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với cá nhân, từ 8.000.000 đồng đến 12.000.000 đồng đối với tổ chức là chủ xe ô tô (kể cả rơ moóc và sơ mi rơ moóc), xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ, xe máy chuyên dùng và các loại xe tương tự xe ô tô thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
h) Không làm thủ tục cấp chứng nhận đăng ký xe, biển số xe trong trường hợp thay đổi chủ xe theo quy định;
...
Điều 47. Thủ tục xử phạt, nguyên tắc xử phạt đối với chủ phương tiện, người điều khiển phương tiện vi phạm quy định liên quan đến trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ
...
10. Việc xác minh để phát hiện hành vi vi phạm quy định tại điểm a khoản 3, điểm h khoản 7 Điều 32 của Nghị định này được thực hiện thông qua công tác điều tra, giải quyết vụ tai nạn giao thông; qua công tác đăng ký xe; qua công tác xử lý vụ việc vi phạm hành chính tại trụ sở đơn vị.
...
Trong thực tế, “xe không chính chủ” là cách gọi thông thường dùng để chỉ những phương tiện giao thông mà người sử dụng không đứng tên trong Giấy đăng ký xe. Tuy nhiên, cần hiểu chính xác: pháp luật hiện hành không xử phạt hành vi mượn xe, mà chỉ xử phạt việc không làm thủ tục sang tên đổi chủ khi phát sinh giao dịch chuyển quyền sở hữu (mua, bán, tặng, cho, thừa kế...).
Theo điểm a khoản 3 và điểm h khoản 7 Điều 32 Nghị định 168/2024/NĐ-CP, cá nhân không làm thủ tục sang tên xe khi thay đổi chủ sở hữu bị phạt từ 800.000–1.000.000 đồng với xe máy và từ 4.000.000–6.000.000 đồng với ô tô, xe máy chuyên dùng. Tuy nhiên, theo khoản 10 Điều 47 cùng Nghị định, lỗi này chỉ bị phát hiện khi có điều tra tai nạn, đăng ký xe, hoặc xử lý vi phạm hành chính tại trụ sở, không xử phạt khi kiểm tra ngẫu nhiên trên đường.
Điều đó có nghĩa: CSGT không có quyền xử phạt người đi xe mượn chỉ vì không đứng tên trên giấy đăng ký nếu không có hành vi vi phạm khác kèm theo. Chỉ khi cơ quan chức năng tiến hành điều tra tai nạn giao thông, xử lý vi phạm hành chính tại trụ sở, hoặc trong quá trình kiểm tra đăng ký xe mà phát hiện việc đã chuyển nhượng xe nhưng không sang tên, thì mới có căn cứ xử phạt lỗi “không làm thủ tục sang tên xe”.
Tình huống giả định
Tháng 4/2025, anh Phạm Minh Thịnh (36 tuổi, ngụ Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh) mua ô tô Hyundai Accent từ anh Nguyễn Hữu Thắng (Thành phố Thủ Đức) với giá 365 triệu đồng nhưng chỉ lập giấy tay, không công chứng hợp đồng và không sang tên xe. Do tin tưởng người quen, anh Thịnh giữ nguyên giấy đăng ký xe đứng tên anh Thắng và sử dụng xe suốt hơn một năm mà không gặp rắc rối.
Tuy nhiên, đến tháng 6/2025, anh Thịnh gây tai nạn tại giao lộ Nguyễn Tri Phương khiến một phụ nữ bị thương. Khi làm việc với công an, việc xác minh giấy tờ cho thấy anh Thịnh không phải là chủ xe hợp pháp. Anh thừa nhận đã mua xe từ năm 2023 nhưng chưa làm thủ tục sang tên theo quy định.
Căn cứ vào điểm h khoản 7 Điều 32 và khoản 10 Điều 47 Nghị định 168/2024/NĐ-CP, cơ quan công an đã lập biên bản xử phạt anh Thịnh về hành vi "không làm thủ tục cấp chứng nhận đăng ký xe, biển số xe trong trường hợp thay đổi chủ xe theo quy định", với mức phạt tiền 6.000.000 đồng. Ngoài ra, anh còn bị xử lý trách nhiệm liên quan đến việc gây tai nạn giao thông theo các quy định hiện hành.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo)
2. Từ ngày 01/01/2025, người tham gia giao thông cần mang theo giấy tờ gì?
Khoản 1 Điều 8 Thông tư 73/2024/TT-BCA quy định cụ thể như sau:
Thông tư 73/2024/TT-BCA
Điều 8. Nội dung kiểm soát
Thực hiện các nội dung kiểm soát theo quy định tại điểm b khoản 1, điểm a khoản 5 Điều 65 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và các quy định sau đây:
1. Kiểm soát các giấy tờ có liên quan đến người và phương tiện giao thông, gồm:
a) Giấy phép lái xe; chứng chỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật về giao thông đường bộ, bằng hoặc chứng chỉ điều khiển xe máy chuyên dùng; chứng nhận đăng ký xe hoặc bản sao chứng nhận đăng ký xe có chứng thực kèm bản gốc giấy tờ xác nhận của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài; chứng nhận kiểm định, tem kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường (đối với loại phương tiện giao thông có quy định phải kiểm định); chứng nhận bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới và giấy tờ cần thiết khác có liên quan theo quy định (sau đây gọi chung là giấy tờ);
b) Khi thông tin của các giấy tờ đã được tích hợp, cập nhật trong tài khoản định danh điện tử trên Ứng dụng định danh quốc gia, trong cơ sở dữ liệu do Bộ Công an quản lý, vận hành thì có thể thực hiện việc kiểm tra, kiểm soát thông qua thông tin trong tài khoản định danh điện tử trên Ứng dụng định danh quốc gia, cơ sở dữ liệu; việc kiểm tra thông tin của giấy tờ trong tài khoản định danh điện tử trên Ứng dụng định danh quốc gia, cơ sở dữ liệu có giá trị như kiểm tra trực tiếp giấy tờ đó.
...
Khi tham gia giao thông đường bộ, người điều khiển phương tiện có trách nhiệm xuất trình đầy đủ các loại giấy tờ khi được lực lượng Cảnh sát giao thông kiểm tra theo quy định tại khoản 1 Điều 8 Thông tư 73/2024/TT-BCA. Cụ thể, các giấy tờ bao gồm: Giấy phép lái xe phù hợp với loại phương tiện điều khiển; chứng chỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật về giao thông đường bộ (nếu pháp luật yêu cầu); bằng hoặc chứng chỉ điều khiển xe máy chuyên dùng đối với các phương tiện tương ứng; chứng nhận đăng ký xe hoặc bản sao có chứng thực kèm giấy xác nhận gốc của tổ chức tín dụng trong trường hợp xe đang thế chấp; chứng nhận kiểm định và tem kiểm định an toàn kỹ thuật, bảo vệ môi trường đối với phương tiện thuộc diện kiểm định; chứng nhận bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới; và các loại giấy tờ cần thiết khác theo quy định tùy từng loại phương tiện.
Tuy nhiên, kể từ ngày Thông tư này có hiệu lực, người tham gia giao thông có thể không cần mang theo bản giấy của các loại giấy tờ nêu trên nếu đã tích hợp đầy đủ và chính xác vào tài khoản định danh điện tử VNeID.
Tình huống giả định
Sáng 17/8/2025, anh Nguyễn Văn Phúc (34 tuổi, ngụ Quận Hoàng Mai, Hà Nội), nhân viên kỹ thuật, điều khiển ô tô Mazda 3 đi làm theo tuyến Giải Phóng – Lê Duẩn thì bị Đội CSGT số 4 dừng xe kiểm tra hành chính. Thay vì xuất trình bản giấy, anh Phúc mở ứng dụng VNeID trên điện thoại, cung cấp đầy đủ thông tin giấy phép lái xe B2, đăng ký xe (tên vợ anh – chị Phạm Thị Hương), giấy kiểm định và bảo hiểm trách nhiệm dân sự, tất cả còn hiệu lực, có mã QR, hiển thị rõ ràng đúng quy định.
Cán bộ CSGT trực tiếp sử dụng thiết bị đọc mã định danh để quét thông tin tài khoản của anh Phúc, đối chiếu với dữ liệu quản lý của Bộ Công an. Sau khoảng hai phút kiểm tra, lực lượng chức năng xác nhận các loại giấy tờ đã được tích hợp đầy đủ, hợp lệ và khớp với dữ liệu lưu trữ. Do đó, tổ công tác không yêu cầu anh Phúc xuất trình thêm bản giấy nào khác.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
Kết luận
Việc đi xe không chính chủ sẽ không bị xử phạt nếu chỉ là mượn xe sử dụng và không có hành vi sang nhượng. Tuy nhiên, nếu có sự chuyển giao quyền sở hữu mà không làm thủ tục sang tên, cơ quan chức năng có thể xử phạt khi phát hiện trong quá trình điều tra, xử lý vi phạm. Từ ngày 01/01/2025, người điều khiển phương tiện cần xuất trình đầy đủ giấy tờ hoặc có thể sử dụng tài khoản định danh điện tử nếu đã tích hợp thông tin để tránh bị xử phạt.
