Môi giới nuôi con nuôi vì vụ lợi bị phạt hành chính từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng, còn nếu nhằm mục đích vô nhân đạo như bóc lột hay mua bán trẻ em sẽ bị truy cứu hình sự.
Nhận con nuôi là một chính sách nhân đạo nhằm bảo đảm cho trẻ em có hoàn cảnh khó khăn được sống trong môi trường gia đình an toàn và ổn định. Tuy nhiên, khi việc cho, nhận hay môi giới nuôi con nuôi bị biến tướng thành công cụ trục lợi, hành vi này không chỉ làm sai lệch ý nghĩa nhân văn mà còn vi phạm pháp luật. Pháp luật đã quy định rõ trách nhiệm và hình thức xử lý đối với hành vi môi giới nuôi con nuôi trái phép.
1. Môi giới nuôi con nuôi bị xử phạt bao nhiêu?
Điểm b Khoản 3 Điều 62 Nghị định 82/2020/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 62. Hành vi vi phạm quy định về nuôi con nuôi
...
3. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
...
b) Lợi dụng việc cho, nhận hoặc giới thiệu trẻ em làm con nuôi để trục lợi, trừ trường hợp quy định tại điểm c khoản này;
...
...
Khi một cá nhân hoặc tổ chức lợi dụng việc cho, nhận hoặc giới thiệu trẻ em làm con nuôi nhằm mục đích kiếm lợi riêng, chẳng hạn như nhận tiền, quà hoặc lợi ích vật chất từ các bên, hành vi đó bị xem là trục lợi trong việc nuôi con nuôi. Theo quy định, người vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính với mức tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng, tùy mức độ và tính chất của hành vi.
Tình huống giả định
- Bà Hòa môi giới nhận con nuôi để lấy tiền
Bà Nguyễn Thị Hòa, 42 tuổi, biết một cặp vợ chồng hiếm muộn đang tìm con nuôi nên chủ động giới thiệu một bé trai 3 tuổi với yêu cầu “hỗ trợ chi phí 20 triệu đồng". - Gia đình nộp hồ sơ nhận con nuôi
Cặp vợ chồng tin tưởng bà Hòa, nộp hồ sơ hợp lệ kèm theo khoản tiền như bà yêu cầu để nhanh được duyệt. - Cơ quan chức năng phát hiện hành vi vi phạm
Trong quá trình thẩm tra, Ủy ban nhân dân phường phát hiện bà Hòa nhận tiền từ cả hai bên và không có chức năng giới thiệu con nuôi. - Bà Hòa bị xử phạt hành chính
Chính quyền địa phương ra quyết định xử phạt bà Hòa 10.000.000 đồng về hành vi trục lợi trong việc giới thiệu trẻ em làm con nuôi, đồng thời cảnh cáo và yêu cầu hoàn trả lại số tiền đã nhận.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Môi giới nuôi con nuôi có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Khoản 1 Điều 7 Nghị quyết 02/2019/NQ-HĐTP quy định cụ thể:
Điều 7. Truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp sử dụng thủ đoạn môi giới nuôi con nuôi
1. Người sử dụng thủ đoạn môi giới nuôi con nuôi dưới 16 tuổi bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội mua bán người dưới 16 tuổi theo quy định tại Điều 151 của Bộ luật Hình sự nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Biết mục đích của người nhận nuôi con nuôi dưới 16 tuổi là để bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy bộ phận cơ thể, bán cho người khác hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác nhưng vẫn chuyển giao nạn nhân để nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác;
b) Lợi dụng việc cho nhận con nuôi để tiếp nhận con nuôi là người dưới 16 tuổi để bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác;
c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác để môi giới nhận nuôi con nuôi dưới 16 tuổi trái pháp luật hoặc tạo điều kiện cho việc môi giới, nhận nuôi con nuôi trái pháp luật mà biết mục đích của người nhận nuôi con nuôi là nhằm bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy bộ phận cơ thể hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác.
...
Nếu một người lợi dụng việc môi giới nuôi con nuôi dưới 16 tuổi để nhận tiền, tài sản hoặc biết rõ người nhận nuôi có mục đích vô nhân đạo như bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động hay lấy nội tạng, họ sẽ bị truy cứu về tội mua bán người dưới 16 tuổi. Hành vi này không chỉ bị phạt hành chính mà còn có thể bị xử lý hình sự với hình phạt nghiêm khắc theo Bộ luật Hình sự.
Tình huống giả định
- Bà Vân môi giới nuôi con nuôi vì mục đích trục lợi
Bà Trần Thị Vân, 45 tuổi, nhận 50.000.000 đồng từ một người đàn ông ngoại quốc để giới thiệu bé trai 10 tuổi làm con nuôi. - Thỏa thuận diễn ra ngoài cơ quan có thẩm quyền
Bà Vân tự ý sắp xếp việc giao nhận trẻ tại nhà riêng, không thông qua bất kỳ tổ chức hay hồ sơ hợp pháp nào. - Công an phát hiện hành vi nghi vấn
Qua điều tra, lực lượng chức năng xác định người đàn ông có dấu hiệu buôn người ra nước ngoài để bóc lột sức lao động. - Bà Vân bị khởi tố hình sự
Cơ quan điều tra kết luận bà Vân biết rõ mục đích vô nhân đạo của người nhận nuôi nhưng vẫn tiếp tay, nên bị truy cứu về tội mua bán người dưới 16 tuổi theo Bộ luật Hình sự.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Người thực hiện hành vi môi giới nuôi con nuôi vì vụ lợi sẽ bị xử phạt hành chính từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng, tùy tính chất vi phạm. Nếu hành vi đó nhằm mục đích vô nhân đạo hoặc liên quan đến mua bán, bóc lột trẻ em, người vi phạm sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Quy định này nhằm bảo vệ trẻ em khỏi bị lợi dụng và giữ vững giá trị nhân văn của việc nhận con nuôi.
