Môi giới mua bán hóa đơn bán hàng là hành vi bị cấm, đồng thời pháp luật cũng quy định rõ đối tượng phải sử dụng hóa đơn bán hàng.
Hóa đơn bán hàng là chứng từ quan trọng trong hoạt động kinh doanh, thể hiện sự minh bạch và hợp pháp của giao dịch. Pháp luật hiện hành đã quy định rõ những hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến việc sử dụng và mua bán hóa đơn, trong đó có môi giới mua bán hóa đơn. Bên cạnh đó, luật cũng quy định cụ thể các đối tượng được phép sử dụng hóa đơn bán hàng theo từng trường hợp.
Môi giới mua bán hóa đơn bán hàng có bị cấm theo pháp luật?
Khoản 3 Điều 13 Luật Thuế giá trị gia tăng 2024 quy định như sau:
Luật Thuế giá trị gia tăng 2024
Điều 13. Các hành vi bị nghiêm cấm trong khấu trừ, hoàn thuế giá trị gia tăng
Mua, cho, bán, tổ chức quảng cáo, môi giới mua, bán hóa đơn.
Tạo lập giao dịch mua, bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ không có thật hoặc giao dịch không đúng quy định của pháp luật.
Lập hóa đơn bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trong thời gian tạm ngừng hoạt động kinh doanh, trừ trường hợp lập hóa đơn giao cho khách hàng để thực hiện các hợp đồng đã ký trước ngày thông báo tạm ngừng kinh doanh.
Sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn, chứng từ theo quy định của Chính phủ.
Không chuyển dữ liệu hóa đơn điện tử về cơ quan thuế theo quy định.
Làm sai lệch, sử dụng sai mục đích, truy cập trái phép, phá hủy hệ thống thông tin về hóa đơn, chứng từ.
Đưa, nhận, môi giới hối lộ hoặc thực hiện các hành vi khác liên quan đến hóa đơn, chứng từ để được khấu trừ thuế, hoàn thuế, chiếm đoạt tiền thuế, trốn thuế giá trị gia tăng.
Thông đồng, bao che; móc nối giữa công chức quản lý thuế, cơ quan quản lý thuế và cơ sở kinh doanh, người nhập khẩu, giữa các cơ sở kinh doanh, người nhập khẩu trong việc sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn, chứng từ để được khấu trừ thuế, hoàn thuế, chiếm đoạt tiền thuế, trốn thuế giá trị gia tăng.
Hành vi môi giới trong việc mua bán hóa đơn không chỉ bị coi là vi phạm pháp luật về hóa đơn mà còn có thể dẫn đến các hệ quả nghiêm trọng trong quản lý thuế, làm phát sinh tình trạng trốn thuế, chiếm đoạt tiền thuế hoặc hợp thức hóa các giao dịch không có thật. Người thực hiện hành vi này có thể bị xử lý hành chính, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo tính chất, mức độ vi phạm.
Tình huống giả định
-
Anh Hòa môi giới bán hóa đơn cho doanh nghiệp khác
Anh Nguyễn Văn Hòa, trú tại phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh, đã đứng ra môi giới việc bán hóa đơn cho một doanh nghiệp xây dựng nhằm hợp thức hóa chi phí đầu vào. -
Anh Hòa giúp doanh nghiệp hợp thức giao dịch khống
Theo thỏa thuận, anh Hòa liên hệ với nhiều bên để tìm nguồn hóa đơn, sau đó giao lại cho doanh nghiệp kèm theo một khoản phí môi giới. Các hóa đơn này được dùng để kê khai thuế, trong khi giao dịch hàng hóa thực tế không hề tồn tại. -
Cơ quan thuế phát hiện hành vi môi giới
Qua quá trình thanh tra, Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh phát hiện dấu hiệu bất thường trong hồ sơ khai thuế và xác định anh Hòa có vai trò môi giới. Hành vi này bị kết luận là vi phạm khoản 3 Điều 13 Luật Thuế giá trị gia tăng 2024.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Những đối tượng nào phải sử dụng hóa đơn bán hàng?
Khoản 2 Điều 8 Nghị định 123/2020/NĐ-CP (được sửa đổi bởi điểm b khoản 5 Điều 1 Nghị định 70/2025/NĐ-CP) quy định như sau:
Điều 8. Loại hóa đơn
…2. Hóa đơn bán hàng là hóa đơn dành cho các tổ chức, cá nhân như sau:
a) Tổ chức, cá nhân khai, tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp trực tiếp sử dụng cho các hoạt động:
- Bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trong nội địa;
- Hoạt động vận tải quốc tế;
- Xuất vào khu phi thuế quan và các trường hợp được coi như xuất khẩu;
- Xuất khẩu hàng hóa, cung cấp dịch vụ ra nước ngoài.
b) Tổ chức, cá nhân trong khu phi thuế quan khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ vào nội địa và khi bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ giữa các tổ chức, cá nhân trong khu phi thuế quan với nhau, xuất khẩu hàng hóa, cung cấp dịch vụ ra nước ngoài, trên hóa đơn ghi rõ “Dành cho tổ chức, cá nhân trong khu phi thuế quan”.
…
Hóa đơn bán hàng chủ yếu áp dụng cho hai nhóm: (1) tổ chức, cá nhân nộp thuế giá trị gia tăng theo phương pháp trực tiếp, và (2) tổ chức, cá nhân trong khu phi thuế quan khi thực hiện hoạt động bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ vào nội địa hoặc ra nước ngoài. Riêng doanh nghiệp chế xuất, tùy phương pháp khai thuế GTGT (trực tiếp hay khấu trừ) mà sẽ áp dụng loại hóa đơn phù hợp.
Tình huống giả định
-
Doanh nghiệp chế xuất mở rộng ngành nghề kinh doanh
Công ty TNHH May Xuất khẩu Hòa Bình, đặt tại phường Sài Gòn, TP. Hồ Chí Minh, vốn hoạt động theo mô hình doanh nghiệp chế xuất. Năm 2025, công ty mở thêm dịch vụ thương mại nội địa ngoài hoạt động sản xuất xuất khẩu. -
Doanh nghiệp áp dụng phương pháp trực tiếp để khai thuế
Đối với phần kinh doanh thương mại nội địa, công ty đăng ký áp dụng phương pháp tính thuế trực tiếp. Theo quy định, doanh nghiệp phải sử dụng hóa đơn bán hàng thay vì hóa đơn giá trị gia tăng. -
Cơ quan thuế hướng dẫn áp dụng hóa đơn phù hợp
Cục Thuế TP. Hồ Chí Minh đã kiểm tra và hướng dẫn công ty sử dụng hóa đơn bán hàng đối với các giao dịch thương mại nội địa, đồng thời tách bạch với hoạt động chế xuất để bảo đảm đúng quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo
Kết luận
Môi giới mua bán hóa đơn bán hàng là hành vi bị nghiêm cấm và có thể dẫn đến các biện pháp xử lý nghiêm khắc. Bên cạnh đó, hóa đơn bán hàng chỉ áp dụng cho tổ chức, cá nhân khai thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp và các chủ thể trong khu phi thuế quan. Như vậy, việc nắm rõ quy định giúp bảo đảm hoạt động kinh doanh diễn ra hợp pháp, minh bạch và tránh rủi ro pháp lý.
