Mẹ kế bạo hành con riêng của chồng có thể bị phạt tù mấy năm?

Quan hệ gia đình luôn được pháp luật bảo vệ, trong đó trẻ em là đối tượng đặc biệt cần được chăm sóc và nuôi dưỡng. Trường hợp mẹ kế có hành vi đánh đập, ngược đãi con riêng của chồng thì được xác định là bạo lực gia đình theo quy định hiện hành. Không chỉ dừng ở xử phạt hành chính, những hành vi này có thể dẫn tới trách nhiệm hình sự.

1. Mẹ kế bạo hành con riêng của chồng có được coi là bạo lực gia đình không?

Theo Điều 3 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022:

Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022

Điều 3. Hành vi bạo lực gia đình

1. Hành vi bạo lực gia đình bao gồm:

a) Hành hạ, ngược đãi, đánh đập, đe dọa hoặc hành vi cố ý khác xâm hại đến sức khỏe, tính mạng;

b) Lăng mạ, chì chiết hoặc hành vi cố ý khác xúc phạm danh dự, nhân phẩm;

c) Cưỡng ép chứng kiến bạo lực đối với người, con vật nhằm gây áp lực thường xuyên về tâm lý;

d) Bỏ mặc, không quan tâm; không nuôi dưỡng, chăm sóc thành viên gia đình là trẻ em, phụ nữ mang thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người cao tuổi, người khuyết tật, người không có khả năng tự chăm sóc; không giáo dục thành viên gia đình là trẻ em;

đ) Kỳ thị, phân biệt đối xử về hình thể, giới, giới tính, năng lực của thành viên gia đình;

e) Ngăn cản thành viên gia đình gặp gỡ người thân, có quan hệ xã hội hợp pháp, lành mạnh hoặc hành vi khác nhằm cô lập, gây áp lực thường xuyên về tâm lý;

g) Ngăn cản việc thực hiện quyền, nghĩa vụ trong quan hệ gia đình giữa ông, bà và cháu; giữa cha, mẹ và con; giữa vợ và chồng; giữa anh, chị, em với nhau;

h) Tiết lộ hoặc phát tán thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình của thành viên gia đình nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm;

i) Cưỡng ép thực hiện hành vi quan hệ tình dục trái ý muốn của vợ hoặc chồng;

k) Cưỡng ép trình diễn hành vi khiêu dâm; cưỡng ép nghe âm thanh, xem hình ảnh, đọc nội dung khiêu dâm, kích thích bạo lực;

l) Cưỡng ép tảo hôn, kết hôn, ly hôn hoặc cản trở kết hôn, ly hôn hợp pháp;

m) Cưỡng ép mang thai, phá thai, lựa chọn giới tính thai nhi;

n) Chiếm đoạt, hủy hoại tài sản chung của gia đình hoặc tài sản riêng của thành viên khác trong gia đình;

o) Cưỡng ép thành viên gia đình học tập, lao động quá sức, đóng góp tài chính quá khả năng của họ; kiểm soát tài sản, thu nhập của thành viên gia đình nhằm tạo ra tình trạng lệ thuộc về mặt vật chất, tinh thần hoặc các mặt khác;

p) Cô lập, giam cầm thành viên gia đình;

q) Cưỡng ép thành viên gia đình ra khỏi chỗ ở hợp pháp trái pháp luật.

2. Hành vi quy định tại khoản 1 Điều này được thực hiện giữa người đã ly hôn; người chung sống như vợ chồng; người là cha, mẹ, con riêng, anh, chị, em của người đã ly hôn, của người chung sống như vợ chồng; người đã từng có quan hệ cha mẹ nuôi và con nuôi với nhau cũng được xác định là hành vi bạo lực gia đình theo quy định của Chính phủ.

Quan hệ giữa mẹ kế và con riêng của chồng vẫn được coi là quan hệ gia đình. Nếu người mẹ kế có hành vi đánh đập, ngược đãi hoặc bỏ mặc con riêng, hành vi này sẽ bị xem là bạo lực gia đình. Điều này đồng nghĩa con riêng cũng được bảo vệ như con ruột, và cơ quan có thẩm quyền có thể áp dụng biện pháp xử lý để bảo vệ trẻ em khi bị xâm hại.

Tình huống giả định:

• Người mẹ kế thường xuyên đánh mắng con riêng
  Tháng 5/2025 tại Thành phố Đà Nẵng, chị Trần Thị Hạnh sau khi kết hôn với anh Nguyễn Văn Quang đã nhiều lần đánh đập và chửi mắng bé Nguyễn Thị Mai (12 tuổi, con riêng của anh Quang). Bé Mai thường xuyên bị thương tích nhẹ và có biểu hiện sợ hãi khi ở nhà.

• Hàng xóm báo tin cho chính quyền địa phương
  Nhiều người dân sống gần nhà đã chứng kiến sự việc và báo cáo với UBND phường. Công an phường cùng cán bộ bảo vệ trẻ em xuống xác minh, ghi nhận lời khai của bé Mai và những nhân chứng.

• Cơ quan chức năng xác định hành vi bạo lực gia đình
  Sau quá trình làm việc, cơ quan chức năng kết luận hành vi của chị Hạnh là bạo lực gia đình theo Luật Phòng, chống bạo lực gia đình 2022. UBND phường đã ban hành quyết định áp dụng biện pháp ngăn chặn, đồng thời lập hồ sơ xử lý để bảo vệ quyền lợi cho bé Mai.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)

2. Mẹ kế bạo hành con riêng của chồng có thể bị phạt tù mấy năm?

Căn cứ Điều 140 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017):

Bộ luật Hình sự 2015

Điều 140. Tội hành hạ người khác

1. Người nào đối xử tàn ác hoặc làm nhục người lệ thuộc mình nếu không thuộc các trường hợp quy định tại Điều 185 của Bộ luật này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:

a) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;

b) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 11% trở lên;

c) Đối với 02 người trở lên.

Căn cứ Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017):

Bộ luật Hình sự 2015

Điều 134. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác

1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Dùng hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn gây nguy hại cho từ 02 người trở lên;

b) Dùng a-xít sunfuric (H₂SO₄) hoặc hóa chất nguy hiểm khác gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác;

c) Gây cố tật nhẹ cho nạn nhân;

d) Phạm tội 02 lần trở lên;

đ) Phạm tội đối với 02 người trở lên;

e) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;

g) Đối với ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng mình, thầy giáo, cô giáo của mình;

h) Có tổ chức;

i) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

k) Phạm tội trong thời gian đang bị tạm giữ, tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù hoặc đang bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở cai nghiện bắt buộc;

l) Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe do được thuê;

m) Có tính chất côn đồ;

n) Tái phạm nguy hiểm;

o) Đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân.

2. Phạm tội gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b, d, đ, e, g, h, i, k, l, m, n và o khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm.

3. Phạm tội gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%, thì bị phạt tù từ 04 năm đến 07 năm.

4. Phạm tội gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b, d, đ, e, g, h, i, k, l, m, n và o khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm.

5. Phạm tội gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên, nếu không thuộc trường hợp quy định tại điểm c khoản 6 Điều này hoặc dẫn đến chết người, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 15 năm.

6. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Làm chết 02 người trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;

c) Gây thương tích vào vùng mặt của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên.

7. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

Nếu người mẹ kế có hành vi hành hạ con riêng, mức xử phạt có thể từ cải tạo không giam giữ đến 03 năm tù, và tăng lên đến 03 năm nếu nạn nhân là trẻ em dưới 16 tuổi. Trong trường hợp gây thương tích cho con riêng, mức án sẽ phụ thuộc vào mức độ thương tích và tính chất hành vi. Nếu mức độ thương tích cao, hoặc hành vi đặc biệt nghiêm trọng dẫn đến tử vong, người phạm tội có thể phải chịu mức án từ 07 đến 14 năm, thậm chí 20 năm tù hoặc tù chung thân. 

Tình huống giả định:

• Người mẹ kế gây thương tích nghiêm trọng cho con riêng
  Tháng 6/2025 tại Thành phố Hải Phòng, chị Lê Thị Thu nhiều lần đánh bé Nguyễn Văn Tùng (10 tuổi, con riêng của chồng). Trong một lần tức giận, chị đã dùng gậy gỗ đánh mạnh khiến bé Tùng bị gãy tay và phải đưa đi cấp cứu.

• Công an tiến hành khởi tố vụ án
  Kết quả giám định cho thấy bé Tùng bị thương tích 35%. Công an Thành phố Hải Phòng đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với chị Thu về tội cố ý gây thương tích.

• Tòa án xét xử và tuyên án
  Tại phiên tòa, Hội đồng xét xử xác định hành vi của chị Thu có tính chất nghiêm trọng vì nạn nhân là trẻ em. Tòa án đã tuyên phạt chị Thu 6 năm tù giam, đồng thời buộc bồi thường chi phí điều trị cho gia đình bé Tùng.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)

3. Kết luận

Mẹ kế bạo hành con riêng của chồng được pháp luật xác định là hành vi bạo lực gia đình. Trong những trường hợp nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội danh như hành hạ người khác, cố ý gây thương tích hoặc thậm chí giết người. Mức án từ cải tạo không giam giữ đến 3 năm tù, có thể lên tới 20 năm hoặc tù chung thân nếu gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.