Bài viết này được viết chỉ nhằm mục đích làm tài liệu tham khảo kiến thức pháp luật dưới dạng case study, KHÔNG nhằm mục đích bôi xấu, hạ bệ danh dự, tiết lộ bí mật đời tư của bất kỳ cá nhân, tổ chức nào.
Mọi thông tin, dẫn chứng trong bài viết đều được trích dẫn từ các nguồn thông tin đã được đăng công khai hợp pháp, báo chí chính thống.
Thao túng thị trường chứng khoán là hành vi cực kỳ nguy hiểm, không chỉ xâm hại trực tiếp đến tài sản nhà đầu tư mà còn ảnh hưởng đến tính minh bạch của thị trường. Lợi dụng danh nghĩa hợp tác đầu tư, núp bóng doanh nghiệp tài chính và sử dụng tài khoản đứng tên người thân để tạo ra cung - cầu giả tạo, nhiều cá nhân đã thổi giá cổ phiếu tăng gấp hàng chục lần chỉ trong vài tháng, sau đó bán ra để thu lời bất chính hàng trăm tỷ đồng. Vụ án của ông Đỗ Thành Nhân là minh chứng điển hình cho một kiểu thao túng tinh vi, có tổ chức, sử dụng cả hệ sinh thái doanh nghiệp và truyền thông để lôi kéo nhà đầu tư cá nhân vào cái bẫy giá ảo. Hãy cùng Trợ lý luật phân tích hồ sơ vụ án này để hiểu rõ cách thức thao túng thị trường và trách nhiệm hình sự đối với những người liên quan.
THÔNG TIN VỤ ÁN
|
Nội dung |
Thông tin |
|---|---|
|
Tội danh |
Thao túng thị trường chứng khoán |
|
Bị cáo chính |
Đỗ Thành Nhân (cựu Chủ tịch HĐQT Công ty Louis Holdings, thành viên HĐQT Louis Capital và Louis Land) |
|
Các bị cáo đồng phạm |
- Đỗ Đức Nam (cựu Tổng giám đốc Công ty CP Chứng khoán Trí Việt) |
|
Cổ phiếu bị thao túng |
BII (Louis Land), TGG (Louis Capital) |
|
Thời điểm phạm tội |
Từ tháng 1/2021 đến 6/10/2021 |
|
Bản án sơ thẩm |
- Đỗ Thành Nhân: 5 năm 6 tháng tù, nộp lại 154 tỷ đồng (sau đối trừ còn 136 tỷ) |
|
Bản án phúc thẩm |
Giảm án cho Đỗ Thành Nhân xuống còn 4 năm tù (10/01/2024) |
HÌNH THÀNH HỆ SINH THÁI LOUIS HOLDINGS
|
Mua lại hai công ty “rác” để làm bàn đạp thao túng - Năm 2020 |
 |
 |
Năm 2020 - Tổ chức nhân sự và chuẩn bị công cụ phạm tội |
|
Bắt tay với người điều hành công ty chứng khoán |
 |
 |
Từ 8/1/2021 đến 6/10/2021 - Ngụy trang dưới hình thức hợp tác đầu tư tài chính |
QUÁ TRÌNH THAO TÚNG CỔ PHIẾU
|
Mua vào lượng lớn cổ phiếu giá rẻ - Từ tháng 1 đến tháng 2/2021 |
 |
 |
Đặt lệnh khớp ảo để tạo cung cầu giả tạo |
|
Đẩy mạnh truyền thông lôi kéo nhà đầu tư nhỏ lẻ - Cuối tháng 8/2021 |
 |
 |
Từ ngày 18 - 22/9/2021 - Giá cổ phiếu tăng bất ngờ trong thời gian ngắn |
|
Thu lợi bất chính hàng trăm tỷ - 06/10/2021 |
 |
PHÁT HIỆN - ĐIỀU TRA
 |
HNX và HOSE phát hiện dấu hiệu bất thường |
|
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xử phạt hành chính 10 cá nhân |
 |
|
|
Không xử lý hình sự người cho mượn tài khoản |
|
Kê biên hàng chục triệu cổ phần, phong tỏa tài sản Theo Vietnamnet |
 |
KẾT QUẢ XÉT XỬ
|
Theo: Báo Thanh niên |
Gia đình ông Nhân nộp tiền khắc phục hậu quả - hơn 4 tỷ đồng |
|
Tuyên án sơ thẩm với ông Nhân và 7 bị cáo khác - 12/5/2023 Đỗ Đức Nam: 4 năm tù Phạm Thanh Tùng: 3 năm tù treo Lê Thị Thu Hương: 15 tháng tù Trịnh Thị Thùy Linh & Lê Thị Thùy Liên: 12 tháng 22 ngày tù (bằng thời gian tạm giam, trả tự do tại tòa) Vũ Ngọc Long & Ngô Thục Vũ: 6 tháng tù |
Theo: Báo Thanh niên |
|
Theo: Báo Thanh niên |
Kháng cáo bản án sơ thẩm Sau phiên tòa, ông Nhân là người duy nhất kháng cáo, và kháng cáo toàn bộ bản án, với lý do bản án quá nghiêm khắc. Theo Báo Dân trí |
|
Giảm án phúc thẩm xuống còn 4 năm tù - 10/1/2024 |
Theo: Báo Người lao động |
|
Theo: Báo Thanh niên |
10/1/2024 - Tòa bác đề nghị đối trừ 134 tỷ Tại phiên phúc thẩm, ông Nhân đề nghị được đối trừ 134 tỷ đồng (gồm 105 tỷ Louis Capital và 29 tỷ Louis Holdings), cho rằng đã chuyển lại vào công ty. Tuy nhiên, Hội đồng xét xử đánh giá “thiếu căn cứ” để xử lý trong vụ án hình sự, nên cho phép ông Nhân khởi kiện dân sự riêng với hai công ty để yêu cầu hoàn lại số tiền này. |
TỔNG HỢP MỨC ÁN ĐỐI VỚI CÁC BỊ CÁO
| STT | Họ tên bị cáo | Chức vụ / liên quan | Mức án sơ thẩm |
|---|---|---|---|
| 1 | Đỗ Thành Nhân | Cựu Chủ tịch Louis Holdings | 4 năm tù |
| 2 | Đỗ Đức Nam | Cựu Tổng giám đốc Chứng khoán Trí Việt | 4 năm tù |
| 3 | Phạm Thanh Tùng | Cựu Chủ tịch HĐQT Trí Việt | 3 năm tù, cho hưởng án treo |
| 4 | Lê Thị Thu Hương | Nguyên Phó Tổng giám đốc Chứng khoán Trí Việt | 15 tháng tù |
| 5 | Lê Thị Thùy Liên | Nhân viên dịch vụ tài chính Trí Việt | 12 tháng 22 ngày tù (tạm giam) |
| 6 | Trịnh Thị Thùy Linh | Cựu Giám đốc hành chính Louis Holding | 12 tháng 22 ngày tù (tạm giam) |
| 7 | Vũ Ngọc Long | Nguyên Phó Tổng giám đốc Louis Holdings | 6 tháng tù |
| 8 | Ngô Thục Vũ | Nguyên Tổng giám đốc Louis Capital và Louis Holdings | 6 tháng tù |
TẠI SAO ÔNG ĐỖ THÀNH NHÂN BỊ KHÉP VÀO TỘI “THAO TÚNG THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN”?
Vì ông Nhân dùng đến 17 tài khoản đứng tên người khác liên tục giao dịch khống, tạo cung cầu giả, đẩy giá cổ phiếu BII và TGG tăng vọt, sau đó xả để thu lợi bất chính hơn 154 tỷ đồng.
Cơ sở pháp lý: Theo Điều 211 Bộ luật Hình sự 2015, người nào thực hiện một trong các hành vi như: mở hoặc dùng nhiều tài khoản để khớp lệnh ảo, tạo cung cầu giả tạo, hoặc gây ảnh hưởng đến giá chứng khoán để trục lợi bất chính từ 500 triệu đến dưới 1,5 tỷ đồng - có thể bị xử phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm trong trường hợp có thu lợi hoặc gây thiệt hại nhỏ; và bị phạt tù từ 2 đến 7 năm nếu thuộc trường hợp có tổ chức, thu lợi bất chính 1,5 tỷ đồng trở lên, gây thiệt hại nghiêm trọng, hoặc tái phạm nguy hiểm.
Ở Louis Holdings, ông Nhân là người khởi xướng – một tổ chức kế hoạch thao túng khép kín. Kịch bản gồm: mượn 17 tài khoản cá nhân kênh khớp lệnh ảo, ký hợp đồng “hợp tác đầu tư” với Chứng khoán Trí Việt (về thực chất là cho vay) để dàn lệnh mua – bán tạo cung cầu giả giả, đặt lệnh khống vào phút cuối phiên để đẩy giá đóng cửa vượt thật, kết hợp mạng xã hội “Louis Family” để lôi kéo nhà đầu tư tham gia. Qua đó ông Nhân trực tiếp chỉ đạo hành vi thao túng nhằm hưởng lợi hơn 154 tỷ đồng và phải chịu án 5 năm 6 tháng tù sơ thẩm.
TẠI SAO Ở GIAI ĐOẠN PHÚC THẨM ÔNG ĐỖ THÀNH NHÂN ĐƯỢC GIẢM ÁN?
Tại phiên phúc thẩm ngày 10/1/2024, ông Đỗ Thành Nhân được Tòa án cấp cao tại Hà Nội giảm án từ 5 năm 6 tháng xuống còn 4 năm tù. Lý do là vì bị cáo có nhiều tình tiết giảm nhẹ và thể hiện sự hợp tác trong quá trình tố tụng.
Cơ sở pháp lý: Theo Điều 51 và Điều 54 Bộ luật Hình sự 2015, các tình tiết giảm nhẹ có thể được áp dụng để giảm mức hình phạt, bao gồm: đã khắc phục hậu quả, thành khẩn khai báo, có nhân thân tốt, tự nguyện bồi thường thiệt hại, hoặc không hưởng lợi toàn bộ từ hành vi phạm tội.
Sau phiên tòa sơ thẩm, ông Nhân là người duy nhất kháng cáo, và kháng cáo toàn bộ bản án, với lý do bản án quá nghiêm khắc. Trong quá trình xét xử phúc thẩm, ông Nhân và gia đình đã tự nguyện nộp lại hơn 1 tỷ đồng khắc phục hậu quả, đồng thời cung cấp tài liệu chứng minh bản thân không hưởng lợi toàn bộ số tiền hơn 154 tỷ đồng do nhiều khoản đã chuyển vào các công ty niêm yết. Bị cáo cũng khai báo thành khẩn, có nhân thân tốt, từng giữ vai trò quản lý doanh nghiệp hợp pháp trước đó và được nhiều bị cáo khác đề nghị xin giảm nhẹ.
Hội đồng xét xử đánh giá ông Nhân có đủ điều kiện để được hưởng khoan hồng và chấp nhận một phần kháng cáo, qua đó tuyên mức án 4 năm tù.
TẠI SAO NHỮNG CÁ NHÂN CHO ÔNG ĐỖ THÀNH NHÂN MƯỢN TÀI KHOẢN KHÔNG BỊ KẾT ÁN HÌNH SỰ?
Các cá nhân cho mượn tài khoản không bị kết án vì không chứng minh được yếu tố chủ ý cấu thành tội phạm, đồng thời phần lớn là người thân, nhân viên cấp dưới, chỉ đứng tên danh nghĩa chứ không thực hiện hành vi thao túng thực tế.
Để bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội thao túng thị trường chứng khoán, cần thỏa mãn 2 yếu tố bắt buộc: (i) hành vi cụ thể (thao túng, đặt lệnh khống, tạo cung cầu ảo,...) và (ii) yếu tố lỗi - tức là phải có ý thức và mục đích thao túng.
Các cá nhân đứng tên tài khoản không trực tiếp thực hiện thao túng, không được chia lợi nhuận, và nhiều khả năng chịu áp lực chỉ đạo từ lãnh đạo, nên không đủ căn cứ truy cứu hình sự, dù có thể bị xử lý hành chính hoặc xem xét trách nhiệm dân sự nếu gây thiệt hại.
SO SÁNH TÌNH TIẾT THAO TÚNG THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN TRONG VỤ ÁN CỦA ĐỖ THÀNH NHÂN VÀ TRỊNH VĂN QUYẾT
Dù cùng bị truy tố về tội thao túng thị trường chứng khoán, nhưng vụ án của ông Đỗ Thành Nhân và ông Trịnh Văn Quyết có nhiều khác biệt rõ rệt về phương thức thủ đoạn, quy mô thao túng, mức độ ảnh hưởng đến thị trường, cũng như các tội danh kèm theo.
| Đỗ Thành Nhân – Louis Holdings | Trịnh Văn Quyết – Tập đoàn FLC |
|---|---|
| Hành vi thao túng | |
| Dùng 17 tài khoản mở tên người thân, nhân viên để khớp lệnh nội bộ, tạo cung cầu ảo, nhằm tăng giá cổ phiếu BII, TGG rồi bán hưởng lợi hơn 154 tỷ đồng. Mạng lưới 17 tài khoản nội bộ, hợp đồng hợp tác đầu tư trá hình, phối hợp chặt giữa ông Nhân và TGĐ, HĐQT chứng khoán Trí Việt. |
Bán “chui” 74,8 triệu cổ phiếu FLC không công bố trước khi thị trường mở, gây biến động mạnh và thu lời hơn 532 tỷ đồng. Dùng nhiều tài khoản nhân viên, lập hồ sơ “ảo” thành lập công ty để giao dịch chi phối 5 mã cổ phiếu khác nhau. |
| Phương thức phạm tội của ông Nhân mang tính nội bộ, khép kín, chủ yếu sử dụng 17 tài khoản chứng khoán đứng tên người thân, nhân viên để khớp lệnh ảo, tạo cung - cầu giả. Các giao dịch được ngụy trang dưới hình thức “hợp tác đầu tư tài chính” giữa các cá nhân và công ty liên kết. Trong khi đó, ông Trịnh Văn Quyết thực hiện hành vi thao túng ở quy mô lớn hơn, sử dụng thông tin sai lệch để thao túng giá cổ phiếu, đặc biệt là việc bán “chui” gần 75 triệu cổ phiếu FLC mà không công bố trước, gây chấn động toàn thị trường. |
|
| Hành vi thu lợi bất chính - gây thiệt hại cho nhà đầu tư | |
| Hơn 154 tỷ đồng. | Khoảng 732 tỷ đồng thiệt hại cho nhà đầu tư cá nhân, lợi ích bị cáo thu được 530 tỷ đồng. |
| Quy mô và mức độ thiệt hại, vụ Louis Holdings gây thiệt hại hơn 154 tỷ đồng, ảnh hưởng chính đến nhóm nhà đầu tư nhỏ lẻ tham gia theo hiệu ứng truyền thông. Ngược lại, vụ FLC có thiệt hại lên đến hơn 730 tỷ đồng cho nhà đầu tư và ông Quyết thu lời bất chính khoảng 532 tỷ đồng, khiến hàng chục nghìn cổ đông thiệt hại, làm mất niềm tin nghiêm trọng vào thị trường chứng khoán Việt Nam. |
|
| Kết quả sơ thẩm |
|
| 5 năm 6 tháng tù; buộc hoàn trả tất cả lợi bất chính và 140 tỷ đồng để bồi thường thiệt hại. | Tổng mức án sơ thẩm 21 năm tù (3 năm tội thao túng thị trường chứng khoán + 18 năm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản). Yêu cầu bồi thường hơn 1.864 tỷ đồng. |
| Ông Đỗ Thành Nhân chỉ bị truy tố một tội danh - thao túng thị trường chứng khoán, còn ông Trịnh Văn Quyết bị truy tố thêm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản do hành vi lập “công ty sân sau”, giả mạo hồ sơ để chiếm đoạt vốn góp của nhà đầu tư. Đây là yếu tố khiến tổng hình phạt của ông Quyết cao vượt trội (án sơ thẩm 21 năm tù). |
|
| Kết quả phúc thẩm |
|
| Giảm án còn 4 năm tù (giảm 18 tháng) do nộp khắc phục hậu quả hơn 1 tỷ đồng, nhân thân tốt, không hưởng lợi toàn bộ. | Giảm từ 21 năm xuống còn 7 năm tù đối với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và phạt tài chính 4 tỷ đồng đối với tội thao túng thị trường chứng khoán do hậu quả đã được khắc phục hoàn toàn và có nhiều tình tiết giảm nhẹ. |
KẾT LUẬN
Thao túng thị trường chứng khoán là hành vi xâm phạm nghiêm trọng đến nguyên tắc minh bạch và bình đẳng trong hoạt động giao dịch, làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư và tiềm ẩn nguy cơ bất ổn cho toàn bộ thị trường vốn. Khi hành vi này được thực hiện một cách có tổ chức, có sự phối hợp giữa các cá nhân, doanh nghiệp và tận dụng nền tảng truyền thông để dẫn dắt kỳ vọng thị trường, tính chất nguy hiểm càng gia tăng. Vụ án Louis Holdings là ví dụ tiêu biểu cho hình thức thao túng có hệ thống, được triển khai thông qua các cấu trúc tài chính, mạng lưới nhân sự và chiến lược truyền thông có chủ đích. Mặc dù bị cáo được xem xét giảm nhẹ tại cấp phúc thẩm, bản án vẫn phản ánh sự nghiêm khắc của pháp luật trong việc bảo vệ tính liêm chính và ổn định của thị trường chứng khoán.
