Lệnh giao dịch là yêu cầu của khách hàng để mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch, được khớp theo nguyên tắc ưu tiên về giá và thời gian theo quy định pháp luật.
Lệnh giao dịch là một công cụ quan trọng trong hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch, giúp ghi nhận và thực hiện các yêu cầu mua bán của khách hàng một cách minh bạch, chính xác. Pháp luật đã quy định rõ khái niệm lệnh giao dịch nhằm xác định phạm vi, hình thức và giá trị pháp lý của loại lệnh này. Đồng thời, nguyên tắc khớp lệnh giao dịch cũng được quy định cụ thể để bảo đảm việc thực hiện lệnh diễn ra công bằng, minh bạch và đúng trình tự trong hệ thống giao dịch hàng hóa.
1. Lệnh giao dịch là gì?
Khoản 3 Điều 3 Nghị định 51/2008/NĐ-CP và Điều 35 Nghị định 158/2006/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
3. Lệnh giao dịch là yêu cầu bằng văn bản hoặc các hình thức có giá trị tương đương văn bản của khách hàng nhằm thực hiện giao dịch mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch hàng hóa.
...
Điều 35. Lệnh giao dịch
1. Thành viên kinh doanh yêu cầu giao dịch qua Sở Giao dịch hàng hóa bằng lệnh giao dịch.
2. Nội dung lệnh giao dịch cho từng loại giao dịch và từng loại hàng hoá do Sở Giao dịch hàng hóa quy định.
3. Thành viên được phép sửa đổi hoặc huỷ bỏ lệnh giao dịch của mình trong trường hợp chưa khớp lệnh và các trường hợp khác theo quy định của Điều lệ hoạt động của Sở Giao dịch hàng hóa.
Lệnh giao dịch là bước khởi đầu của mọi giao dịch hàng hóa, thể hiện ý chí mua bán của nhà đầu tư hoặc doanh nghiệp khi thực hiện lệnh mua hoặc bán, bảo đảm tính hợp pháp và minh bạch trong thị trường hàng hóa. Thành viên giao dịch phải tuân thủ mẫu biểu và quy trình do Sở giao dịch quy định, đồng thời được quyền sửa hoặc hủy lệnh nếu chưa khớp nhằm bảo vệ quyền chủ động của nhà đầu tư trước biến động giá. Như vậy, lệnh giao dịch không chỉ là yêu cầu kỹ thuật trong hệ thống giao dịch mà còn là cơ sở pháp lý xác lập quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia thị trường hàng hóa có tổ chức, giúp hoạt động giao dịch diễn ra minh bạch, an toàn và đúng quy định.
Tình huống giả định
Đặt và hủy lệnh giao dịch cà phê tại Thành phố Hồ Chí Minh
-
Đặt lệnh giao dịch
Tháng 6/2025, Công ty TNHH Thương mại Tín Phát (trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh) gửi lệnh mua 50 tấn cà phê nhân xô qua hệ thống Sở giao dịch hàng hóa. Lệnh được nhập vào hệ thống với mức giá 52 triệu đồng/tấn. -
Biến động giá và điều chỉnh lệnh
Sau khi lệnh được gửi, giá cà phê trên thị trường giảm xuống 51 triệu đồng/tấn. Nhận thấy không còn lợi thế, Công ty Tín Phát gửi yêu cầu hủy lệnh trước khi lệnh được khớp. Sở giao dịch xác nhận lệnh vẫn trong trạng thái chờ, nên việc hủy được chấp thuận hợp lệ theo khoản 3 Điều 35 Nghị định 158/2006/NĐ-CP. -
Kết quả và ý nghĩa pháp lý
Công ty Tín Phát không bị ràng buộc trách nhiệm thực hiện hợp đồng do lệnh chưa khớp. Việc hủy lệnh được thực hiện đúng quy định, thể hiện nguyên tắc tự chủ của thành viên giao dịch và đảm bảo tính linh hoạt, minh bạch trong thị trường hàng hóa qua Sở giao dịch.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Nguyên tắc khớp lệnh giao dịch là gì?
Điều 37 Nghị định 158/2006/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 37. Nguyên tắc khớp lệnh giao dịch
Nguyên tắc khớp lệnh được thực hiện như sau:
1. Lệnh mua có mức giá cao hơn được ưu tiên thực hiện trước;
2. Lệnh bán có mức giá thấp hơn được ưu tiên thực hiện trước;
3. Trường hợp các lệnh cùng loại có cùng mức giá thì lệnh giao dịch nhập trước vào hệ thống giao dịch được ưu tiên thực hiện trước.
Nguyên tắc khớp lệnh là cơ chế cốt lõi bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch, khi các lệnh được ưu tiên theo thứ tự giá và thời gian. Cơ chế này giúp thị trường vận hành hiệu quả, phản ánh đúng cung cầu và hạn chế rủi ro gian lận. Nhờ hệ thống khớp lệnh tự động, các thành viên không thể can thiệp hay thay đổi thứ tự ưu tiên, qua đó giảm thiểu rủi ro gian lận và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Bên cạnh đó, việc tuân thủ nguyên tắc khớp lệnh cũng góp phần duy trì sự ổn định và minh bạch trong toàn bộ hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa, giúp doanh nghiệp và nhà đầu tư yên tâm khi tham gia thị trường.
Tình huống giả định
Khớp lệnh mua bán thép tại Thành phố Đà Nẵng
-
Đặt lệnh mua và bán
Tháng 9/2025, Công ty TNHH Kim Long (tại Thành phố Đà Nẵng) gửi lệnh mua 100 tấn thép cuộn với giá 14,8 triệu đồng/tấn lên hệ thống Sở giao dịch hàng hóa. Gần như cùng thời điểm, Công ty CP Thương mại Hòa Nam đặt lệnh bán 100 tấn thép với giá 14,7 triệu đồng/tấn. -
Hệ thống khớp lệnh tự động
Hệ thống Sở giao dịch xác nhận hai mức giá này thỏa điều kiện khớp lệnh. Lệnh bán của Công ty Hòa Nam được ưu tiên thực hiện trước do có giá bán thấp hơn, còn lệnh mua của Công ty Kim Long được ưu tiên vì mức giá cao hơn các lệnh mua khác đang chờ. Giao dịch được hệ thống khớp tại mức giá 14,75 triệu đồng/tấn, là giá trung bình giữa hai bên. -
Hoàn tất giao dịch
Sở giao dịch hàng hóa xác nhận giao dịch thành công, lập chứng từ thanh toán và ghi nhận kết quả vào hệ thống. Căn cứ Điều 37 Nghị định 158/2006/NĐ-CP, việc khớp lệnh được thực hiện theo thứ tự giá và thời gian, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và phản ánh đúng cung cầu thị trường.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Lệnh giao dịch và nguyên tắc khớp lệnh là hai yếu tố nền tảng bảo đảm cho hoạt động mua bán hàng hóa qua Sở giao dịch diễn ra an toàn, minh bạch và đúng quy định pháp luật. Quy định về lệnh giao dịch giúp xác định rõ cách thức đặt, sửa đổi hoặc hủy lệnh, qua đó bảo đảm tính chủ động và hợp pháp cho các bên tham gia thị trường. Nguyên tắc khớp lệnh giao dịch quy định rõ thứ tự ưu tiên về giá và thời gian, tạo cơ chế công bằng, minh bạch, góp phần duy trì trật tự và hiệu quả trong hệ thống giao dịch hàng hóa.
