Lao động nữ nuôi con nhỏ được nghỉ 60 phút mỗi ngày hưởng đủ lương và được ưu tiên ký hợp đồng mới nếu hợp đồng hết hạn trong thời gian mang thai hoặc nuôi con.
Lao động nữ trong giai đoạn mang thai và nuôi con nhỏ luôn được pháp luật lao động dành cơ chế bảo vệ đặc thù. Trong đó, quyền nghỉ trong thời gian làm việc khi nuôi con dưới 12 tháng tuổi và việc ưu tiên giao kết hợp đồng lao động mới khi hợp đồng hết hạn là hai nội dung thường xuyên phát sinh tranh chấp. Việc hiểu đúng các quy định này giúp xác định rõ trách nhiệm của người sử dụng lao động và quyền lợi hợp pháp của lao động nữ.
1. Lao động nữ đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi có được nghỉ thêm giờ trong ngày làm việc không?
Điều 137 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 137. Bảo vệ thai sản
...
4. Lao động nữ trong thời gian hành kinh được nghỉ mỗi ngày 30 phút, trong thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi được nghỉ mỗi ngày 60 phút trong thời gian làm việc. Thời gian nghỉ vẫn được hưởng đủ tiền lương theo hợp đồng lao động.
Quy định này xác lập rõ quyền nghỉ trong giờ làm việc của lao động nữ đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi mà không phụ thuộc vào loại hợp đồng lao động hay hình thức làm việc. Khoảng thời gian nghỉ 60 phút được tính là thời gian làm việc có hưởng lương, không bị khấu trừ tiền công hay xem là nghỉ không phép. Người sử dụng lao động không được yêu cầu lao động nữ làm bù thời gian nghỉ này vào đầu hoặc cuối ca làm việc. Trường hợp doanh nghiệp bố trí thời gian nghỉ không đúng hoặc không cho nghỉ, hành vi này có thể bị xem là vi phạm quy định về bảo vệ thai sản theo pháp luật lao động.
Tình huống giả định
- Chị Lan quay lại làm việc sau thai sản
Chị Nguyễn Thị Lan làm nhân viên kế toán tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn Minh Phúc, Thành phố Hồ Chí Minh. Sau khi hết thời gian nghỉ thai sản, chị Lan quay lại làm việc khi con mới được 6 tháng tuổi. - Doanh nghiệp không cho nghỉ đủ thời gian
Trong quá trình làm việc, công ty yêu cầu chị Lan làm việc đủ 8 giờ mỗi ngày như các lao động khác và không bố trí thời gian nghỉ 60 phút với lý do công việc nhiều, thiếu nhân sự. -
Áp dụng quy định pháp luật
Qua đối chiếu Điều 137 Bộ luật Lao động 2019, việc công ty không cho chị Lan nghỉ 60 phút mỗi ngày trong thời gian làm việc là không phù hợp với quy định bảo vệ lao động nữ đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi và có dấu hiệu vi phạm pháp luật lao động.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Lao động nữ mang thai hoặc nuôi con nhỏ có được ưu tiên giao kết hợp đồng lao động mới không?
Điều 137 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 137. Bảo vệ thai sản
...
4. Người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với người lao động vì lý do kết hôn, mang thai, nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ trường hợp người sử dụng lao động là cá nhân chết, bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết hoặc người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động hoặc bị cơ quan chuyên môn về đăng ký kinh doanh thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ra thông báo không có người đại diện theo pháp luật, người được ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật.
Trường hợp hợp đồng lao động hết hạn trong thời gian lao động nữ mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì được ưu tiên giao kết hợp đồng lao động mới.
...
Quy định này nhằm ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp lợi dụng thời điểm lao động nữ mang thai hoặc nuôi con nhỏ để chấm dứt quan hệ lao động. Trong trường hợp hợp đồng lao động hết hạn đúng vào thời gian lao động nữ thuộc diện được bảo vệ, người sử dụng lao động có trách nhiệm xem xét ưu tiên giao kết hợp đồng mới. Ưu tiên ở đây được hiểu là tạo điều kiện tiếp tục quan hệ lao động nếu doanh nghiệp vẫn còn nhu cầu sử dụng lao động và người lao động đáp ứng yêu cầu công việc. Việc từ chối ký hợp đồng mới vì lý do mang thai hoặc nuôi con nhỏ có thể bị xem là hành vi phân biệt đối xử trong lao động.
Tình huống giả định
- Hợp đồng lao động hết hạn khi đang mang thai
Chị Trần Thị Mai làm việc theo hợp đồng xác định thời hạn 24 tháng tại Công ty Cổ phần Dịch vụ An Phát, Thành phố Hồ Chí Minh. Đến thời điểm hợp đồng hết hạn, chị Mai đang mang thai được 5 tháng. - Doanh nghiệp không ký hợp đồng mới
Sau khi hợp đồng hết hạn, công ty thông báo không tiếp tục ký hợp đồng mới với lý do chị Mai sắp nghỉ thai sản, ảnh hưởng đến kế hoạch nhân sự. -
Xem xét theo quy định pháp luật
Theo Điều 137 Bộ luật Lao động 2019, trong trường hợp hợp đồng lao động hết hạn khi lao động nữ đang mang thai, doanh nghiệp có trách nhiệm ưu tiên giao kết hợp đồng lao động mới nếu vẫn có nhu cầu sử dụng lao động. Việc từ chối ký hợp đồng chỉ vì lý do mang thai là không phù hợp với quy định bảo vệ thai sản.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Pháp luật lao động hiện hành dành cơ chế bảo vệ rõ ràng cho lao động nữ trong giai đoạn nuôi con nhỏ và mang thai. Việc cho nghỉ 60 phút mỗi ngày khi nuôi con dưới 12 tháng tuổi là quyền lợi bắt buộc phải được bảo đảm. Đồng thời, trong trường hợp hợp đồng lao động hết hạn đúng thời điểm lao động nữ thuộc diện được bảo vệ, người sử dụng lao động phải ưu tiên xem xét giao kết hợp đồng lao động mới theo quy định.
