Làm giảm độ dày tầng đất đang canh tác sẽ bị xử phạt hành chính theo Nghị định 123/2024/NĐ-CP, mức phạt có thể lên tới 100 triệu đồng kèm biện pháp buộc khôi phục hiện trạng ban đầu.
Đất nông nghiệp là nguồn tài nguyên đặc biệt quan trọng, gắn liền trực tiếp với đời sống của người dân và an ninh lương thực quốc gia. Tuy nhiên, trong quá trình canh tác hoặc sử dụng đất, vẫn còn nhiều trường hợp người dân có hành vi làm hư hại, gây suy giảm chất lượng đất như làm mỏng tầng canh tác.
1. Làm giảm độ dày tầng đất đang canh tác thì bị xử lý thế nào?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 1 và 5 Điều 14 Nghị định 123/2024/NĐ-CP như sau:
Điều 14. Hủy hoại đất
1. Hành vi làm suy giảm chất lượng đất thuộc một trong các trường hợp sau đây: làm mất hoặc giảm độ dày tầng đất đang canh tác; làm thay đổi lớp mặt của đất sản xuất nông nghiệp bằng các loại vật liệu, chất thải hoặc đất lẫn cát, sỏi, đá hay loại đất có thành phần khác với loại đất đang sử dụng; gây bạc màu, gây xói mòn, rửa trôi đất nông nghiệp mà dẫn đến làm mất hoặc giảm khả năng sử dụng đất đã được xác định thì hình thức và mức xử phạt như sau:
a) Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với diện tích đất dưới 0,05 héc ta;
b) Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta;
c) Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,1 héc ta đến dưới 0,5 héc ta;
d) Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,5 héc ta đến dưới 01 héc ta;
đ) Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 01 héc ta trở lên.
...
5. Biện pháp khắc phục hậu quả đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này:
Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, trừ trường hợp việc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm không có tính khả thi trên thực địa. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ tình hình thực tế tại địa phương để quy định các trường hợp không có tính khả thi và mức độ khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất.
Tầng đất canh tác chính là lớp đất màu mỡ, giàu dinh dưỡng, quyết định trực tiếp đến năng suất cây trồng. Khi bị làm mỏng đi do khai thác sai cách, san gạt hoặc đổ thải không đúng quy định, đất sẽ mất dần khả năng sản xuất. Vì vậy, pháp luật quy định chế tài nghiêm khắc nhằm ngăn chặn hành vi này, trong đó mức phạt giao động từ 2 triệu đồng tới 100 triệu đồng tuỳ vào diện tích đất bị làm mỏng. Ngoài tiền phạt, cơ quan chức năng còn buộc người vi phạm phải khôi phục lại tầng đất như ban đầu.
Tình huống giả định
- Ông Tuấn múc đất mặt ruộng để bán
Ông Lê Văn Tuấn phường Vị Thanh, Cần Thơ đã múc đất mặt ruộng để bán cho một công trình san lấp, làm giảm đáng kể độ dày tầng đất canh tác trên diện tích 0,3 héc ta. - Ông Tuấn bị lập biên bản vi phạm
UBND phát hiện sự việc của ông Tuấn và lập biên bản vi phạm. UBND ban hành quyết định xử phạt 20 triệu đồng (theo khung 0,1 – dưới 0,5 héc ta) và buộc ông Tuấn cải tạo, khôi phục tầng đất canh tác. - Ông Tuấn bị xử phạt với mức 5 triệu kèm biện pháp khắc phục
Sau khi ông Tuấn thực hiện biện pháp khắc phục, diện tích đất được đưa về trạng thái phù hợp cho sản xuất lúa.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Làm thay đổi độ dốc bề mặt đất thì bị xử lý thế nào?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 2 và 5 Điều 14 Nghị định 123/2024/NĐ-CP như sau:
Điều 14. Hủy hoại đất
...
2. Hành vi làm biến dạng địa hình thuộc một trong các trường hợp sau đây: thay đổi độ dốc bề mặt đất; hạ thấp bề mặt đất; san lấp đất có mặt nước chuyên dùng (trừ hồ thủy lợi) hoặc san lấp nâng cao, hạ thấp bề mặt của đất sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản mà làm mất hoặc giảm khả năng sử dụng đất theo mục đích đã được xác định (trừ trường hợp chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi trên đất trồng lúa sang trồng lúa kết hợp nuôi trồng thủy sản, xây dựng công trình phục vụ trực tiếp sản xuất nông nghiệp trên đất trồng lúa, cải tạo đất nông nghiệp thành ruộng bậc thang và hình thức cải tạo đất khác phù hợp với mục đích sử dụng đất được giao, được thuê, được công nhận quyền sử dụng đất hoặc phù hợp với dự án đầu tư đã được Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền giao đất, cho thuê đất phê duyệt hoặc chấp thuận) thì hình thức và mức xử phạt như sau:
a) Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với diện tích đất dưới 0,05 héc ta;
b) Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta;
c) Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,1 héc ta đến dưới 0,5 héc ta;
d) Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 0,5 héc ta đến dưới 01 héc ta;
đ) Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng đối với diện tích đất từ 01 héc ta trở lên.
...
5. Biện pháp khắc phục hậu quả đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này:
Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm, trừ trường hợp việc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm không có tính khả thi trên thực địa. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ tình hình thực tế tại địa phương để quy định các trường hợp không có tính khả thi và mức độ khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất.
Độ dốc bề mặt đất có vai trò quan trọng trong việc giữ nước, chống xói mòn và duy trì độ phì nhiêu. Khi bị thay đổi độ dốc trái phép, đất dễ bị rửa trôi dinh dưỡng, gây sạt lở hoặc mất khả năng canh tác. Vì vậy, mức xử phạt đối với hành vi này cao hơn so với việc làm mỏng tầng đất canh tác, có thể lên đến 200 triệu đồng cho diện tích vi phạm lớn. Chế tài đi kèm là biện pháp buộc khôi phục lại địa hình ban đầu tương tự với trường hợp làm giảm độ dày tầng đất đang canh tác.
Tình huống giả định
- Bà Hạnh thuê máy múc đất để hạ thấp bề mặt
Bà Trần Thị Hạnh tại xã Vị Thuỷ, Cần Thơ thuê máy múc để hạ thấp bề mặt 0,08 héc ta đất trồng cây, nhằm mở rộng diện tích trồng hoa màu. - Bà Hạnh bị cán bộ địa chính xã kiểm tra
Cán bộ địa chính xã kiểm tra đất sau khi nghe được phản ánh của người dân xung quanh, phát hiện việc thay đổi độ dốc và lập biên bản vi phạm hành vi của bà Hạnh. - Bà Hạnh bị xử phạt hành chính kèm biện pháp khắc phục
UBND ban hành quyết định xử phạt 15 triệu đồng (theo khung 0,05 – dưới 0,1 héc ta) và yêu cầu bà Hạnh khôi phục lại địa hình đất ban đầu. - Bà Hạnh thực hiện biện pháp khắc phục
Bà Hạnh phải thuê đơn vị cải tạo đất để san lấp lại theo yêu cầu, khôi phục khả năng sản xuất của diện tích đất trên.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc làm suy giảm tầng đất canh tác hoặc thay đổi độ dốc bề mặt đất đều bị coi là hành vi hủy hoại đất và bị xử phạt nghiêm khắc theo Nghị định 123/2024/NĐ-CP. Mức phạt có thể lên tới 200 triệu đồng tùy diện tích, đồng thời người vi phạm còn phải khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất.
