Người sử dụng đất không đăng ký đất đai lần đầu theo Luật Đất đai sẽ bị phạt từ 1 đến 2 triệu đồng và buộc phải thực hiện thủ tục đăng ký theo quy định.
Đăng ký đất đai là thủ tục bắt buộc nhằm xác lập quyền hợp pháp của người sử dụng đất và giúp Nhà nước quản lý đất đai hiệu quả. Luật Đất đai 2024 đã quy định rõ các trường hợp phải thực hiện đăng ký lần đầu đối với đất đai, tài sản gắn liền với đất. Nếu không thực hiện đúng quy định, người sử dụng đất sẽ bị xử phạt hành chính và buộc phải hoàn tất thủ tục đăng ký.
1. Trường hợp nào cần đăng ký lần đầu đối với đất đai?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 132 Luật Đất đai 2024 như sau:
Điều 132. Đăng ký lần đầu
1. Đăng ký lần đầu đối với đất đai, tài sản gắn liền với đất được thực hiện trong các trường hợp sau đây:
a) Thửa đất đang sử dụng mà chưa đăng ký;
b) Thửa đất được Nhà nước giao, cho thuê để sử dụng;
c) Thửa đất được giao để quản lý mà chưa đăng ký;
d) Tài sản gắn liền với đất mà có nhu cầu đăng ký đồng thời với đăng ký đất đai trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b và c khoản này.
2. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm chỉ đạo việc phổ biến, tuyên truyền và tổ chức thực hiện đăng ký lần đầu cho các trường hợp chưa đăng ký.
Đăng ký đất đai lần đầu có ý nghĩa quan trọng vì đây là bước xác lập quyền sử dụng hợp pháp đối với đất đai, tài sản gắn liền với đất. Người dân khi đang sử dụng thửa đất mà chưa từng đăng ký thì phải tiến hành thủ tục để đảm bảo quyền lợi, tránh tình trạng đất không có giấy tờ.
Đối với trường hợp đất được Nhà nước giao, cho thuê hoặc giao để quản lý, việc đăng ký lần đầu là điều kiện bắt buộc để cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Ngoài ra, tài sản gắn liền với đất như nhà ở, công trình xây dựng nếu có nhu cầu ghi nhận quyền sở hữu cũng cần đăng ký đồng thời.
Tình huống giả định
- Ông Minh được Nhà nước giao đất nhưng chưa đăng ký
Ông Nguyễn Văn Minh được Nhà nước giao một thửa đất để sản xuất nông nghiệp nhưng chưa tiến hành đăng ký quyền sử dụng đất. - Ông Minh được hướng dẫn đăng ký đất lần đầu
UBND xã thông báo và hướng dẫn hộ gia đình ông Minh thực hiện đăng ký đất đai lần đầu theo Luật Đất đai 2024. - Ông Minh nộp hồ sơ theo đúng quy định
Ông Minh nộp hồ sơ tại Văn phòng đăng ký đất đai và được tiếp nhận, xử lý theo đúng quy định. - Ông Minh được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Việc đăng ký lần đầu giúp ông Minh được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đảm bảo đầy đủ quyền lợi hợp pháp.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Không thực hiện đăng ký đất đai lần đầu bị xử phạt như thế nào?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 16 Nghị định 123/2024/NĐ-CP như sau:
Điều 16. Không đăng ký đất đai
1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với hành vi không thực hiện đăng ký đất đai lần đầu theo quy định tại các điểm a, b và c khoản 1 Điều 132 Luật Đất đai.
...
3. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc thực hiện đăng ký đất đai theo quy định.
Không đăng ký đất đai lần đầu sẽ gây ra nhiều hệ quả bất lợi cho chính người sử dụng đất. Trước hết, pháp luật coi đây là hành vi vi phạm và áp dụng mức phạt hành chính từ 1 – 2 triệu đồng. Ngoài ra, người vi phạm còn bị buộc phải đăng ký đất đai theo đúng quy định.
Việc đăng ký đất đai lần đầu giúp Nhà nước quản lý đất đai minh bạch còn người dân thì có căn cứ pháp lý để bảo vệ quyền lợi của mình. Nếu không đăng ký, khi xảy ra tranh chấp hoặc muốn mua bán, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất thì sẽ gặp nhiều rắc rối, thậm chí giao dịch có thể bị vô hiệu. Vì vậy, quy định xử phạt vừa mang tính răn đe, vừa nhắc nhở người sử dụng đất phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ pháp lý để bảo vệ chính quyền lợi hợp pháp của mình.
Tình huống giả định
- Bà Hạnh sử dụng đất nhưng chưa đăng ký đất
Bà Trần Thị Hạnh đang sử dụng một thửa đất được Nhà nước giao từ nhiều năm trước nhưng chưa từng đăng ký đất đai. - Bà Hạnh bị lập biên bản xử phạt
Khi cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra, bà Hạnh bị lập biên bản vì không thực hiện đăng ký đất đai lần đầu. - Bà Hạnh bị phạt tiều và buộc đăng ký đất
UBND ra quyết định xử phạt hành chính bà Hạnh số tiền 1.500.000 đồng và yêu cầu buộc đăng ký đất đai theo quy định. - Bà Hạnh nộp tiền và đặng ký đất đai
Sau khi hoàn tất thủ tục, bà Hạnh được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, từ đó có đầy đủ quyền lợi trong các giao dịch hợp pháp.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc không thực hiện đăng ký đất đai lần đầu không chỉ bị phạt hành chính từ 1 - 2 triệu đồng, mà người sử dụng đất còn buộc phải làm thủ tục đăng ký theo quy định. Đây là trách nhiệm pháp lý bắt buộc, đồng thời cũng là cơ sở quan trọng để đảm bảo quyền lợi hợp pháp khi khai thác, chuyển nhượng hay bảo vệ quyền sử dụng đất trước pháp luật.
