Trong giao thông, việc nhường đường cho xe cứu thương là nghĩa vụ quan trọng nhằm bảo vệ tính mạng người dân trong tình huống cấp cứu khẩn cấp. Tuy nhiên, thực tế không ít trường hợp tài xế không nhường đường, gây cản trở cho xe cứu thương. Pháp luật Việt Nam có những quy định nghiêm ngặt về hành vi này và mức xử phạt dành cho các trường hợp vi phạm.
1. Không nhường đường cho xe cứu thương có vi phạm pháp luật ?
Căn cứ Điều 27 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định cụ thể như sau:
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024
Điều 27. Xe ưu tiên
1. Xe ưu tiên gồm xe chữa cháy của Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và xe chữa cháy của các lực lượng khác được huy động đi làm nhiệm vụ chữa cháy; xe của lực lượng quân sự, công an và kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp; đoàn xe có xe Cảnh sát giao thông dẫn đường; xe cứu thương đi làm nhiệm vụ cấp cứu; xe hộ đê đi làm nhiệm vụ; xe đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật; đoàn xe tang.2. Xe ưu tiên được quyền đi trước xe khác khi qua đường giao nhau từ bất kỳ hướng nào tới theo thứ tự ưu tiên từ trên xuống dưới như sau:
....
c) Xe cứu thương đi làm nhiệm vụ cấp cứu;
....
Điều 6. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe ô tô, xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
...
6. Phạt tiền từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
b) Không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ;
...
Theo quy định tại Điều 27 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, xe cứu thương có quyền ưu tiên tuyệt đối trong việc tham gia giao thông khi đang thực hiện nhiệm vụ cấp cứu. Các phương tiện khác phải nhường đường cho xe cứu thương để đảm bảo việc cấp cứu được thực hiện nhanh chóng và hiệu quả. Vi phạm quy định này có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng, không chỉ ảnh hưởng đến công tác cứu hộ mà còn gây thiệt hại về tính mạng người bệnh. Tùy vào mức độ vi phạm, tài xế sẽ bị xử phạt hành chính, đồng thời có thể bị tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe trong một khoảng thời gian nhất định.
Tình huống giả định
Vào sáng ngày 12 tháng 6 năm 2023, tại một giao lộ đông đúc của TP. Hồ Chí Minh, tài xế Lê Quang Vinh đang điều khiển chiếc xe ô tô con trong giờ cao điểm. Khi nghe thấy tín hiệu còi của xe cứu thương đang chuyển bệnh nhân cấp cứu, tài xế Vinh đã không có động thái nhường đường. Dù có đủ không gian để xe cứu thương vượt qua, ông Vinh vẫn giữ nguyên vị trí xe của mình, không giảm tốc độ hay di chuyển sang làn đường khác. Việc không nhường đường này khiến xe cứu thương không thể tiếp cận nhanh chóng đến bệnh viện, dẫn đến tình trạng ùn tắc giao thông kéo dài. Xe cứu thương chỉ có thể tiếp cận bệnh viện muộn, và bệnh nhân – một người bị tai nạn giao thông nghiêm trọng – không được cấp cứu kịp thời và tử vong trên đường.
Sau khi sự việc xảy ra, công an TP. Hồ Chí Minh đã tiến hành điều tra và xác minh hành vi của tài xế Vinh. Các cơ quan chức năng xác nhận rằng tài xế này đã vi phạm Điều 5 Nghị định 100/2019/NĐ-CP, xử phạt 1 triệu đồng và tước Giấy phép lái xe trong 3 tháng. Cơ quan công an cũng nhấn mạnh rằng việc không nhường đường cho xe cứu thương có thể gây hậu quả nghiêm trọng và yêu cầu tài xế phải có trách nhiệm đối với hành vi của mình. Đồng thời, trường hợp gây ra cái chết cho bệnh nhân, vụ việc có thể bị chuyển sang truy cứu trách nhiệm hình sự. Việc xử lý nghiêm khắc các hành vi này nhằm đảm bảo công tác cấp cứu được thực hiện nhanh chóng, cứu sống nhiều sinh mạng.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
2. Mức xử phạt khi không nhường đường cho xe cứu thương
Căn cứ Điều 6, Điều 7 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định cụ thể như sau:
Điều 6. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe ô tô, xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
...
6. Phạt tiền từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
b) Không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ;
...
16. Ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt, người điều khiển xe thực hiện hành vi vi phạm còn bị trừ điểm giấy phép lái xe như sau:
...
b) Thực hiện hành vi quy định tại điểm h khoản 5; khoản 6; điểm b khoản 7; điểm b, điểm c, điểm d khoản 9 Điều này bị trừ điểm giấy phép lái xe 04 điểm;
...
Điều 7. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái của người điều khiển xe mô tô, xe gắn máy, các loại xe tương tự xe mô tô và các loại xe tương tự xe gắn máy vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
...
7. Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
đ) Không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ.
...
13. Ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt, người điều khiển xe thực hiện hành vi vi phạm còn bị trừ điểm giấy phép lái xe như sau:
...
b) Thực hiện hành vi quy định tại điểm đ khoản 4; điểm a khoản 6; điểm c, điểm d, điểm đ khoản 7; điểm a khoản 8 Điều này bị trừ điểm giấy phép lái xe 04 điểm;
...
Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, hành vi không nhường đường cho xe cứu thương khi có tín hiệu ưu tiên sẽ bị xử phạt hành chính. Mức phạt đối với ô tô là từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng và có thể bị trừ điểm giấy phép lái xe 04 điểm . Đối với xe máy, mức phạt thấp hơn nhưng vẫn có thể bị xử phạt từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng và bị trừ điểm giấy phép lái xe 04 điểm. Nếu hành vi không nhường đường gây hậu quả nghiêm trọng, tài xế có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội không cứu giúp người trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, với mức án có thể lên tới 7 năm tù, tùy vào mức độ thiệt hại.
Tình huống giả định
Vào tháng 9/2024, tài xế Nguyễn Minh Tuấn, điều khiển xe máy lưu thông tại một ngã tư đông đúc ở Hà Nội, phát hiện xe cứu thương đang đi qua với tín hiệu còi ưu tiên. Tuy nhiên, thay vì nhường đường, Tuấn vẫn di chuyển với tốc độ chậm và không dừng lại để nhường đường cho xe cứu thương. Dù có không gian đủ rộng để xe cứu thương vượt qua, Tuấn vẫn không giảm tốc độ mà tiếp tục di chuyển trên đường, gây ra sự ùn tắc trong giao thông. Điều này khiến xe cứu thương không thể di chuyển nhanh chóng và kịp thời đến bệnh viện để cấp cứu bệnh nhân. Bệnh nhân trên xe cứu thương, một người bị tai nạn giao thông nghiêm trọng, không được cấp cứu kịp thời và tử vong khi đến bệnh viện.
Cơ quan công an đã tiến hành điều tra vụ việc và xác định rằng hành vi không nhường đường của tài xế Tuấn chính là nguyên nhân dẫn đến việc không cấp cứu kịp thời cho bệnh nhân, gây hậu quả nghiêm trọng về tính mạng. Tài xế Tuấn bị xử phạt hành chính theo điểm đ khoản 7 Điều 7 Nghị định 168/2024/NĐ-CP với mức phạt 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng và bị trừ điểm giấy phép lái xe 04 điểm. Tuy nhiên, do hậu quả nghiêm trọng, vụ việc được chuyển sang cơ quan điều tra để xem xét trách nhiệm hình sự. Tài xế Tuấn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội không cứu giúp người trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng theo Điều 132 Bộ luật Hình sự 2015. Nếu bị kết tội, tài xế Tuấn có thể đối mặt với mức án phạt tù từ 3 năm đến 7 năm tùy theo mức độ hậu quả gây ra.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
Kết luận
Không nhường đường cho xe cứu thương là hành vi vi phạm pháp luật, có thể gây hậu quả nghiêm trọng đến tính mạng người bệnh. Pháp luật Việt Nam quy định rõ mức xử phạt đối với hành vi này, từ xử phạt hành chính cho đến truy cứu trách nhiệm hình sự. Mọi người tham gia giao thông cần nâng cao ý thức, tuân thủ nghiêm túc quy định về xe cứu thương để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thực hiện nghĩa vụ pháp lý của mình.
