Việc xét nghiệm ma túy chỉ được thực hiện khi có căn cứ theo Luật Phòng, chống ma túy 2021 và phải do người có thẩm quyền tiến hành hoặc yêu cầu tiến hành.
Xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể là biện pháp quan trọng nhằm phát hiện, quản lý và xử lý hành vi sử dụng trái phép chất ma túy. Pháp luật không cho phép xét nghiệm tùy tiện mà chỉ áp dụng trong những trường hợp cụ thể và phải do người có thẩm quyền thực hiện. Việc xác định đúng thời điểm cần xét nghiệm và chủ thể có thẩm quyền giúp bảo đảm tính hợp pháp trong công tác phòng, chống ma túy.
1. Khi nào phải xét nghiệm ma túy?
Điều 22 Luật Phòng, chống ma túy 2021 quy định như sau:
Điều 22. Xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể
1. Xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể được thực hiện đối với người thuộc trường hợp sau đây:
a) Người bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy;
b) Người mà cơ quan, người có thẩm quyền có căn cứ cho rằng có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy;
c) Người sử dụng trái phép chất ma túy đang trong thời hạn quản lý;
d) Người đang trong thời gian bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính giáo dục tại xã, phường, thị trấn do có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy; đang cai nghiện ma túy; đang điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế; đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy.
...
Pháp luật chỉ cho phép xét nghiệm ma túy trong các trường hợp có căn cứ rõ ràng, không áp dụng đại trà. Việc xét nghiệm được tiến hành khi người bị phát hiện trực tiếp sử dụng trái phép chất ma túy hoặc khi cơ quan có thẩm quyền có căn cứ cho rằng người đó có hành vi sử dụng trái phép. Ngoài ra, những người đang trong thời gian quản lý, cai nghiện hoặc điều trị nghiện bằng thuốc thay thế cũng thuộc diện phải xét nghiệm định kỳ hoặc khi cần thiết. Các trường hợp này nhằm phục vụ công tác quản lý, phòng ngừa tái nghiện và xử lý vi phạm theo đúng quy định pháp luật.
Tình huống giả định
- Phát hiện dấu hiệu sử dụng trái phép chất ma túy
Anh Lê Văn Quân bị lực lượng chức năng phát hiện có biểu hiện bất thường và có căn cứ nghi ngờ đã sử dụng trái phép chất ma túy tại Thành phố Hồ Chí Minh. - Tiến hành xét nghiệm theo quy định
Cơ quan có thẩm quyền yêu cầu anh Quân thực hiện xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể để xác định tình trạng sử dụng. -
Mục đích của việc xét nghiệm
Việc xét nghiệm được thực hiện nhằm làm rõ hành vi sử dụng trái phép chất ma túy và phục vụ công tác quản lý theo đúng Điều 22 Luật Phòng, chống ma túy 2021.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Ai là người có thẩm quyền xét nghiệm chất ma túy?
Điều 22 Luật Phòng, chống ma túy 2021 quy định như sau:
Điều 22. Xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể
...
2. Người đứng đầu cơ sở cai nghiện ma túy, cơ sở điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế; người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy tiến hành xét nghiệm chất ma túy theo thẩm quyền hoặc đề nghị cơ quan, người có chuyên môn xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể đối với các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này.
...
Thẩm quyền xét nghiệm chất ma túy không thuộc về mọi cá nhân hay tổ chức mà được giao cho những chủ thể cụ thể theo luật định. Người đứng đầu các cơ sở cai nghiện hoặc điều trị nghiện có quyền tổ chức xét nghiệm đối với người đang được quản lý. Đồng thời, người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống ma túy cũng có thể trực tiếp tiến hành hoặc yêu cầu cơ quan chuyên môn thực hiện xét nghiệm. Cách quy định này nhằm bảo đảm việc xét nghiệm được thực hiện đúng mục đích, đúng đối tượng và tránh xâm phạm quyền cá nhân một cách tùy tiện.
Tình huống giả định
- Xét nghiệm trong cơ sở cai nghiện
Anh Nguyễn Văn Bình đang cai nghiện tại một cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc. Người đứng đầu cơ sở yêu cầu thực hiện xét nghiệm định kỳ theo quy định. - Đề nghị cơ quan chuyên môn thực hiện xét nghiệm
Việc xét nghiệm được giao cho đơn vị y tế có chuyên môn để bảo đảm kết quả chính xác và khách quan. -
Đúng thẩm quyền pháp luật
Hoạt động xét nghiệm trong trường hợp này được thực hiện đúng thẩm quyền theo Điều 22 Luật Phòng, chống ma túy 2021.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể chỉ được thực hiện trong những trường hợp pháp luật cho phép và phải do người có thẩm quyền tiến hành hoặc yêu cầu. Việc tuân thủ đúng đối tượng, thẩm quyền và mục đích xét nghiệm góp phần bảo đảm hiệu quả trong công tác phòng, chống ma túy. Đồng thời việc quy định này giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân liên quan.
