Trong trường hợp bên mua bảo hiểm cố ý cung cấp sai thông tin, doanh nghiệp bảo hiểm có quyền hủy hợp đồng, không bồi thường và chỉ hoàn lại phí sau khi trừ chi phí hợp lý.
Nghĩa vụ cung cấp thông tin là nền tảng để hợp đồng bảo hiểm được giao kết và thực hiện đúng bản chất rủi ro. Việc cố ý cung cấp thông tin sai lệch từ bất kỳ bên nào đều làm phá vỡ sự cân bằng lợi ích trong quan hệ bảo hiểm. Vì vậy, pháp luật quy định rõ hậu quả pháp lý tương ứng đối với bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm khi vi phạm nghĩa vụ này.
1. Hậu quả pháp lý trong trường hợp bên mua bảo hiểm cố ý cung cấp sai thông tin là gì?
Khoản 2 Điều 22 Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 quy định như sau:
Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022
Điều 22. Trách nhiệm và hậu quả pháp lý do vi phạm nghĩa vụ cung cấp thông tin
...
2. Trường hợp bên mua bảo hiểm cố ý cung cấp không đầy đủ thông tin hoặc cung cấp thông tin sai sự thật nhằm giao kết hợp đồng bảo hiểm để được bồi thường, trả tiền bảo hiểm thì doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài có quyền hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài không phải bồi thường, trả tiền bảo hiểm và phải hoàn lại phí bảo hiểm cho bên mua bảo hiểm sau khi trừ đi các chi phí hợp lý (nếu có) theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Bên mua bảo hiểm phải bồi thường thiệt hại phát sinh cho doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài (nếu có).
...
Khi thông tin bị cung cấp sai lệch có chủ ý, cơ sở định phí và chấp nhận bảo hiểm không còn chính xác. Việc cho phép doanh nghiệp bảo hiểm hủy hợp đồng và từ chối bồi thường giúp bảo vệ sự công bằng trong hoạt động bảo hiểm. Đồng thời, trách nhiệm bồi thường thiệt hại tạo sức răn đe đối với hành vi vi phạm.
Tình huống giả định
-
Anh Nam ký hợp đồng bảo hiểm sức khỏe
Tháng 10/2025, anh Lê Văn Nam (cư trú tại Thành phố Hà Nội) ký hợp đồng bảo hiểm sức khỏe cá nhân. -
Anh Nam che giấu thông tin khi giao kết hợp đồng
Trong bảng câu hỏi sức khỏe, anh Nam không kê khai tiền sử bệnh tim dù đã được chẩn đoán trước đó nhằm được chấp nhận bảo hiểm. -
Kết quả xử lý và ý nghĩa pháp lý
Khi phát sinh yêu cầu bồi thường, doanh nghiệp bảo hiểm phát hiện hành vi cung cấp thông tin sai sự thật và hủy hợp đồng theo Điều 22 Luật Kinh doanh bảo hiểm.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Hậu quả pháp lý trong trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm cố ý không thực hiện nghĩa vụ cung cấp thông tin là gì?
Khoản 3 Điều 22 Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 quy định như sau:
Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022
Điều 22. Trách nhiệm và hậu quả pháp lý do vi phạm nghĩa vụ cung cấp thông tin
...
3. Trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài cố ý không thực hiện nghĩa vụ cung cấp thông tin hoặc cung cấp thông tin sai sự thật nhằm giao kết hợp đồng bảo hiểm thì bên mua bảo hiểm có quyền hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm, được hoàn lại phí bảo hiểm đã đóng. Doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài phải bồi thường thiệt hại phát sinh cho bên mua bảo hiểm (nếu có).
Việc doanh nghiệp bảo hiểm che giấu hoặc cung cấp sai thông tin có thể khiến bên mua hiểu sai về quyền lợi và phạm vi bảo hiểm. Trao quyền hủy hợp đồng cho bên mua giúp khôi phục sự công bằng trong quan hệ hợp đồng. Đồng thời, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại buộc doanh nghiệp bảo hiểm chịu trách nhiệm đối với hành vi vi phạm của mình.
Tình huống giả định
-
Chị Hương mua bảo hiểm tài sản
Tháng 11/2025, chị Nguyễn Thị Hương (cư trú tại Thành phố Đà Nẵng) ký hợp đồng bảo hiểm tài sản cho cửa hàng kinh doanh. -
Doanh nghiệp bảo hiểm không giải thích điều khoản quan trọng
Doanh nghiệp bảo hiểm không giải thích rõ một số điều khoản loại trừ liên quan đến rủi ro cháy nổ trước khi ký hợp đồng. -
Kết quả xử lý và ý nghĩa pháp lý
Sau khi phát hiện thông tin bị che giấu, chị Hương hủy hợp đồng và được hoàn lại phí theo Điều 22 Luật Kinh doanh bảo hiểm.
Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
3. Kết luận
Vi phạm nghĩa vụ cung cấp thông tin từ bất kỳ bên nào đều dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm khắc trong hợp đồng bảo hiểm. Các quy định này giúp duy trì nguyên tắc trung thực và cân bằng lợi ích giữa các bên. Qua đó, hoạt động bảo hiểm được vận hành minh bạch và hạn chế rủi ro trục lợi.
