Bên bán bảo hiểm có quyền thay đổi mức rủi ro được bảo hiểm hay không?

Trong quá trình thực hiện hợp đồng bảo hiểm, mức độ rủi ro có thể phát sinh theo chiều hướng gia tăng so với thời điểm giao kết. Khi rủi ro tăng, doanh nghiệp bảo hiểm cần có cơ chế điều chỉnh để bảo đảm cân bằng lợi ích và khả năng kiểm soát rủi ro. Pháp luật vì vậy cho phép bên bán bảo hiểm yêu cầu thay đổi các điều kiện hợp đồng và xác định rõ quyền chấm dứt hợp đồng nếu không đạt được sự đồng thuận.

1. Bên bán bảo hiểm có quyền thay đổi mức rủi ro được bảo hiểm hay không?

Khoản 3 Điều 23 Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 quy định như sau: 

Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022

Điều 23. Thay đổi mức độ rủi ro được bảo hiểm

...

3. Khi có sự thay đổi những yếu tố làm cơ sở để tính phí bảo hiểm dẫn đến tăng các rủi ro được bảo hiểm, căn cứ thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài có quyền thực hiện một trong các nội dung sau đây:

a) Tính lại phí bảo hiểm cho thời gian còn lại của hợp đồng bảo hiểm;

b) Giảm số tiền bảo hiểm cho thời gian còn lại của hợp đồng bảo hiểm;

c) Rút ngắn thời hạn bảo hiểm;

d) Thu hẹp phạm vi bảo hiểm cho thời gian còn lại của hợp đồng bảo hiểm.

...

Quy định này cho phép doanh nghiệp bảo hiểm chủ động ứng phó khi mức rủi ro thực tế tăng cao hơn so với dự liệu ban đầu. Việc điều chỉnh phí hoặc phạm vi bảo hiểm giúp hợp đồng phản ánh đúng nguy cơ phát sinh. Điều này cũng góp phần bảo đảm an toàn tài chính cho doanh nghiệp bảo hiểm. Đồng thời, quy định tạo sự minh bạch trong việc phân bổ rủi ro giữa các bên.

Tình huống giả định 

• Công ty Bảo An rà soát hợp đồng bảo hiểm tài sản
  Tháng 10/2025, Công ty Bảo hiểm Bảo An đang cung cấp bảo hiểm tài sản cho một nhà xưởng tại Thành phố Đà Nẵng.

• Mức độ rủi ro phát sinh tăng cao
  Sau khi nhà xưởng thay đổi công năng sang lưu trữ vật liệu dễ cháy, mức rủi ro cháy nổ tăng so với thời điểm ký hợp đồng.

• Kết quả xử lý và ý nghĩa pháp lý
  Doanh nghiệp bảo hiểm yêu cầu tính lại phí bảo hiểm cho thời gian còn lại, phù hợp Điều 23 Luật Kinh doanh bảo hiểm.

Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo. 

2. Bên bán bảo hiểm có quyền chấm dứt hợp đồng trong trường hợp bên mua không đồng ý thay đổi mức rủi ro được bảo hiểm không?

Khoản 4 Điều 23 Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 quy định như sau:

Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022

Điều 23. Thay đổi mức độ rủi ro được bảo hiểm

...

4. Trường hợp bên mua bảo hiểm không chấp nhận yêu cầu tại khoản 3 Điều này, doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài có quyền đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng bảo hiểm nhưng phải thông báo ngay bằng văn bản cho bên mua bảo hiểm.

Quyền chấm dứt hợp đồng giúp doanh nghiệp bảo hiểm tránh phải tiếp tục gánh chịu rủi ro vượt quá mức đã thỏa thuận. Việc yêu cầu thông báo bằng văn bản bảo đảm tính rõ ràng và xác định thời điểm chấm dứt hợp đồng. Quy định này tạo động lực để các bên thương lượng lại hợp đồng khi rủi ro thay đổi đáng kể. Đồng thời, nó góp phần hạn chế tranh chấp phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng.

Tình huống giả định 

• Công ty Bảo Việt xử lý hợp đồng bảo hiểm phương tiện
  Tháng 11/2025, Công ty Bảo Việt cung cấp bảo hiểm cho đội xe vận tải của một doanh nghiệp tại Thành phố Cần Thơ.

• Bên mua không chấp nhận điều chỉnh hợp đồng
  Sau khi doanh nghiệp mở rộng tuyến vận chuyển đường dài làm tăng rủi ro tai nạn, bên mua không đồng ý điều chỉnh phí bảo hiểm.

• Kết quả xử lý và ý nghĩa pháp lý
  Công ty Bảo Việt gửi thông báo bằng văn bản và đơn phương chấm dứt hợp đồng theo Điều 23 Luật Kinh doanh bảo hiểm.

Tình huống trên là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo. 

3. Kết luận 

Quyền yêu cầu thay đổi mức rủi ro và quyền chấm dứt hợp đồng giúp bên bán bảo hiểm kiểm soát rủi ro phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng. Các quy định này tạo sự linh hoạt nhưng vẫn bảo đảm minh bạch cho quan hệ bảo hiểm. Qua đó, lợi ích của cả doanh nghiệp bảo hiểm và bên mua được cân bằng một cách hợp lý.