Tảo hôn không chỉ là vấn đề xã hội mà còn là hành vi vi phạm pháp luật. Việc tổ chức hoặc cố tình duy trì hôn nhân trái với độ tuổi quy định có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng, đặc biệt với người chưa thành niên. Pháp luật Việt Nam hiện hành đã có những biện pháp cụ thể để ngăn chặn tình trạng này, từ xử phạt hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự nếu tái phạm.
1. Tảo hôn bị xử phạt hành chính như thế nào?
Căn cứ Điều 58 Nghị định 82/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 58. Hành vi tảo hôn, tổ chức tảo hôn
1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi tổ chức lấy vợ, lấy chồng cho người chưa đủ tuổi kết hôn.
2. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp luật với người chưa đủ tuổi kết hôn mặc dù đã có bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Toà án.
Tảo hôn là hành vi tổ chức việc kết hôn hoặc sống chung như vợ chồng cho người chưa đủ tuổi kết hôn (dưới 18 tuổi với nữ và dưới 20 tuổi với nam). Mức phạt được chia làm 2 nhóm hành vi như sau:
1. Tổ chức tảo hôn lần đầu:
– Người tổ chức sẽ bị phạt từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng.
– Ví dụ: Cha mẹ tổ chức cưới vợ cho con trai 17 tuổi.
2. Tiếp tục duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp luật sau khi bị Tòa án xử lý:
– Người vi phạm sẽ bị phạt từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.
– Ví dụ: Một cặp đôi chưa đủ tuổi kết hôn bị Tòa xử phạt nhưng vẫn tiếp tục sống chung như vợ chồng.
Tình huống giả định
Ông Trần Văn Quang (50 tuổi, ngụ tại một xã miền núi) đứng ra tổ chức lễ cưới cho con gái là Trần Thị Thảo (15 tuổi) và một thanh niên cùng xã. Dù người thân đã góp ý về độ tuổi chưa đủ điều kiện kết hôn, ông Quang vẫn tiến hành tổ chức đám cưới. Sau khi sự việc bị phát hiện, UBND xã đã lập biên bản xử phạt hành chính đối với ông Quang số tiền 3.000.000 đồng theo quy định tại Điều 58 Nghị định 82/2020/NĐ-CP.
Hai tháng sau, mặc dù đã bị xử phạt, gia đình vẫn để con gái Thảo sống chung với chồng như vợ chồng. Cơ quan chức năng tiếp tục lập biên bản vi phạm lần hai và xử phạt bổ sung số tiền 5.000.000 đồng, đồng thời yêu cầu chấm dứt quan hệ vợ chồng trái pháp luật theo bản án đã có hiệu lực của Tòa án.
(Đây là tình huống giả định nhằm minh hoạ vấn đề pháp lý trên)
2. Tảo hôn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 183 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:
Điều 183. Tội tổ chức tảo hôn
Người nào tổ chức việc lấy vợ, lấy chồng cho những người chưa đến tuổi kết hôn, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm.
Tảo hôn chỉ bị xử phạt hành chính khi mới vi phạm lần đầu theo quy định tại Điều 58 Nghị định 82/2020/NĐ-CP. Tuy nhiên, nếu đã bị xử phạt hành chính mà vẫn tiếp tục tổ chức tảo hôn thì người đó bị coi là tái phạm và sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 183 BLHS 2015.
Điều này tập trung xử lý hành vi tổ chức tảo hôn, chứ không xử lý trực tiếp người chưa đủ tuổi kết hôn hay người đồng ý kết hôn với người chưa đủ tuổi. Chủ thể có thể là cha mẹ, người thân, cán bộ thôn xã, hoặc bất kỳ ai đứng ra tổ chức cưới hỏi, làm giấy kết hôn trái luật. Hình phạt khi bị truy cứu trách nhiệm hình sự là:
-
Phạt tiền từ 10 triệu đến 30 triệu đồng;
-
Hoặc cải tạo không giam giữ đến 02 năm.
Tình huống giả định
Ông Nguyễn Văn Sự (52 tuổi, trú tại huyện Mèo Vạc, Hà Giang), từng bị xử phạt hành chính vào năm 2022 vì tổ chức lễ cưới cho con gái mình là Nguyễn Thị Mận khi cô mới 15 tuổi. Dù bị nhắc nhở và lập biên bản, đến đầu năm 2024, ông Sự lại tiếp tục tổ chức đám cưới cho cháu gái trong nhà, cũng mới 16 tuổi, với một thanh niên 19 tuổi trong xã. Sau khi phát hiện vụ việc, công an xã lập hồ sơ, chuyển lên cấp huyện, đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 183 Bộ luật Hình sự vì hành vi tái phạm của ông Sự
(Đây là tình huống giả định nhằm minh hoạ vấn đề pháp lý trên)
3. Kết luận
Tảo hôn là hành vi vi phạm pháp luật, xâm hại nghiêm trọng đến quyền được bảo vệ và phát triển toàn diện của trẻ em. Pháp luật hiện hành đã quy định rõ các mức xử phạt hành chính đối với hành vi tổ chức tảo hôn, duy trì quan hệ vợ chồng trái luật; đồng thời cũng truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người đã từng vi phạm mà còn tái phạm. Mức phạt có thể lên tới 30 triệu đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 2 năm.
