Trong đời sống đô thị, việc nuôi chó mèo như vật nuôi trong nhà là điều rất phổ biến. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng việc đánh đập, hành hạ chó mèo – dù là do bực tức hay dạy dỗ – đều có thể bị xem là vi phạm pháp luật. Luật Chăn nuôi hiện hành đã có quy định cụ thể về việc đối xử nhân đạo với vật nuôi, trong đó bao gồm chó, mèo.
1. Đánh đập chó mèo có vi phạm pháp luật không?
Căn cứ Điều 2 và khoản 4 Điều 69 Luật Chăn nuôi 2018:
Điều 69. Đối xử nhân đạo với vật nuôi trong chăn nuôi
Tổ chức, cá nhân có hoạt động chăn nuôi phải thực hiện các yêu cầu sau đây:
1. Có chuồng trại, không gian chăn nuôi phù hợp với vật nuôi;
2. Cung cấp đủ thức ăn, nước uống bảo đảm vệ sinh;
3. Phòng bệnh và trị bệnh theo quy định của pháp luật về thú y;
4. Không đánh đập, hành hạ vật nuôi.
Theo Luật Chăn nuôi, vật nuôi không chỉ bao gồm gia súc, gia cầm mà còn cả động vật được nuôi để làm cảnh – trong đó có chó mèo. Do đó, việc đánh đập, hành hạ chó mèo, dù là chó nhà, mèo cảnh hay vật nuôi để bán, đều là hành vi vi phạm nguyên tắc đối xử nhân đạo với vật nuôi. Pháp luật không phân biệt mục đích nuôi (làm cảnh, giữ nhà hay làm thực phẩm), mà tập trung vào hành vi cụ thể có gây tổn hại cho vật nuôi hay không. Mọi tổ chức, cá nhân có hoạt động chăn nuôi đều phải tuân thủ nguyên tắc không hành hạ vật nuôi, kể cả khi con vật gây phiền toái hay có biểu hiện không bình thường.
Ví dụ thực tế:
Vụ chó Alaska bị đánh đập ở Đà Lạt phản ánh tình trạng ngược đãi động vật phục vụ du lịch
Vụ việc chú chó Alaska bị đánh đập dã man tại quảng trường Lâm Viên (Đà Lạt) đã dấy lên làn sóng phản đối và trở thành hồi chuông cảnh báo về tình trạng ngược đãi động vật trong hoạt động du lịch. Theo ông Nguyễn Tam Thanh – Trưởng ban phúc lợi động vật, Hội Bảo vệ động vật Việt Nam – hiện nay có nhiều cơ sở kinh doanh du lịch tự phát sử dụng động vật mà không đảm bảo điều kiện phúc lợi theo quy định của Luật Chăn nuôi 2018.
Cụ thể, luật yêu cầu cơ sở chăn nuôi phải đảm bảo đối xử nhân đạo với vật nuôi: có chuồng trại phù hợp, đầy đủ thức ăn nước uống, chăm sóc thú y, không được hành hạ. Tuy nhiên, thực tế nhiều cơ sở không đáp ứng các điều kiện này, động vật thường bị bỏ đói, không được điều trị, mang thương tích và có biểu hiện mệt mỏi.
Ông Thanh khuyến cáo du khách nên nâng cao ý thức, tránh tham gia vào các hoạt động bóc lột động vật như cưỡi voi, ngựa, đà điểu, đồng thời chủ động phản ánh với cơ quan chức năng hoặc tổ chức bảo vệ động vật nếu phát hiện hành vi ngược đãi. Việc phản ánh kịp thời có thể giúp ngăn chặn các hành vi sai phạm và nâng cao trách nhiệm xã hội trong ngành du lịch.
Nguồn: Báo Tuổi Trẻ
2. Đánh đập chó mèo sẽ bị xử lý như thế nào?
Theo Khoản 1 Điều 29 Nghị định 14/2021/NĐ-CP:
Điều 29. Vi phạm quy định về hoạt động chăn nuôi, đối xử nhân đạo với vật nuôi, kiểm soát giết mổ động vật trên cạn
1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi đánh đập, hành hạ tàn nhẫn đối với vật nuôi.
...
Pháp luật hiện hành xử lý hành vi ngược đãi vật nuôi bằng chế tài hành chính. Cụ thể, nếu phát hiện hành vi đánh đập, hành hạ chó mèo mà chưa đến mức bị truy cứu hình sự thì người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 1 đến 3 triệu đồng. Mức phạt có thể tăng nặng nếu hành vi gây thương tích nghiêm trọng, làm chết vật nuôi hoặc tái phạm nhiều lần. Ngoài tiền phạt, người vi phạm còn có thể bị buộc khắc phục hậu quả, xin lỗi công khai nếu hành vi gây bức xúc dư luận. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để xử lý những hành vi thiếu ý thức trong việc nuôi dạy và chăm sóc vật nuôi trong gia đình.
Tình huống giả định:
Người đàn ông bị phạt vì đánh đập chó trước quán ăn ở TP.HCM.
Tháng 6/2025, mạng xã hội lan truyền đoạn clip ghi lại cảnh một người đàn ông dùng gậy đánh liên tục vào một con chó nhỏ trước cổng một quán ăn tại đường Nguyễn Du, quận 1, TP.HCM. Vụ việc nhanh chóng gây phẫn nộ trong cộng đồng, thu hút sự chú ý của truyền thông và các tổ chức bảo vệ động vật.
Sau khi xác minh, cơ quan chức năng xác định người có hành vi đánh đập con vật là ông Trần Văn Khánh, chủ quán ăn nói trên. Dù ông Khánh cho rằng chỉ “dọa để nó không sủa”, nhưng hành vi này đã bị UBND phường Bến Nghé lập biên bản vi phạm hành chính, căn cứ khoản 1 Điều 29 Nghị định 14/2021/NĐ-CP, với mức phạt 2.500.000 đồng do hành vi đánh đập tàn nhẫn đối với vật nuôi.
Đồng thời, ông Khánh cũng được yêu cầu ký cam kết không tái phạm và tham gia buổi tuyên truyền về đối xử nhân đạo với vật nuôi theo Luật Chăn nuôi 2018. Vụ việc được đưa công khai lên Cổng thông tin điện tử của phường nhằm tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về phúc lợi động vật.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Thời hiệu xử phạt đối với hành vi ngược đãi chó mèo là bao lâu?
Điều 3 Nghị định 14/2021/NĐ-CP:
Điều 3. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính
Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính về chăn nuôi là 01 năm, trừ trường hợp vi phạm hành chính về sản xuất, mua bán, nhập khẩu, xuất khẩu giống vật nuôi, thức ăn chăn nuôi, sản phẩm xử lý chất thải chăn nuôi, sản phẩm chăn nuôi, vật nuôi sống làm thực phẩm thì thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính là 02 năm.
Thời hiệu xử phạt là khoảng thời gian mà cơ quan chức năng có quyền xử lý hành vi vi phạm. Đối với hành vi đánh đập chó mèo (không liên quan đến sản xuất, kinh doanh), thời hiệu là 01 năm kể từ ngày xảy ra vi phạm. Nếu quá thời hạn này mà không bị phát hiện hoặc xử lý thì hành vi đó không còn bị xử phạt theo luật định. Tuy nhiên, nếu hành vi xảy ra trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, buôn bán chó mèo, thời hiệu xử phạt là 02 năm. Thời hiệu được tính từ ngày vi phạm xảy ra, nhưng nếu có tình tiết che giấu hoặc tiếp tục tái phạm, thời hiệu có thể bị kéo dài.
Tình huống giả định:
Hết thời hiệu xử phạt hành vi đánh đập chó ở Đà Nẵng do sự việc xảy ra hơn một năm trước
Tháng 4/2025, một đoạn video được chia sẻ trên mạng xã hội ghi lại cảnh ông Nguyễn Văn Tùng (ngụ tại tổ 14, phường Hòa Khánh Bắc, quận Liên Chiểu, TP. Đà Nẵng) dùng dây trói cổ con chó của gia đình rồi liên tục đánh đập bằng gậy trước sự chứng kiến của hàng xóm. Sự việc được cộng đồng mạng lên án mạnh mẽ và gửi phản ánh đến cơ quan chức năng.
Tuy nhiên, khi UBND phường tiến hành xác minh theo đơn tố cáo, thì được biết sự việc xảy ra từ tháng 1/2024, tức đã hơn 15 tháng tính đến thời điểm bị phát hiện và xử lý. Căn cứ theo Điều 3 Nghị định 14/2021/NĐ-CP, hành vi đánh đập, hành hạ vật nuôi thuộc phạm vi quản lý về chăn nuôi, có thời hiệu xử phạt là 01 năm kể từ ngày hành vi vi phạm được thực hiện.
Vì thời hiệu đã hết, ông Tùng không bị xử phạt hành chính, nhưng cơ quan chức năng vẫn yêu cầu ông ký cam kết không tái diễn hành vi ngược đãi động vật và đưa ra cảnh báo cộng đồng về việc đảm bảo đối xử nhân đạo với vật nuôi theo quy định pháp luật.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
4. Kết luận
Hành vi đánh đập, hành hạ chó mèo được xác định là vi phạm pháp luật theo quy định tại Luật Chăn nuôi và có thể bị xử phạt hành chính từ 1 đến 3 triệu đồng theo Nghị định 14/2021/NĐ-CP. Ngoài ra, pháp luật cũng quy định thời hiệu xử phạt là 1 năm, hoặc 2 năm nếu hành vi xảy ra trong hoạt động kinh doanh.
