Việc mang hàng hóa từ nước ngoài về theo dạng xách tay ngày càng phổ biến, nhất là với những mặt hàng được ưa chuộng như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng hay đồ điện tử. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ khi nào hàng hóa xách tay sẽ bị tính thuế và phải thực hiện nghĩa vụ khai báo với cơ quan hải quan. Các quy định mới hiện nay đã siết chặt hơn để kiểm soát hoạt động thương mại không chính thức này.
1. Khi nào hàng hóa xách tay phải chịu thuế?
Căn cứ khoản 1 Điều 2 Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu 2016 quy định cụ thể như sau:
Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu 2016
Điều 2. Đối tượng chịu thuế
1. Hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu qua cửa khẩu, biên giới Việt Nam...
Theo quy định trên, bất kỳ loại hàng hóa nào đi qua cửa khẩu hay biên giới Việt Nam đều là đối tượng chịu thuế. Việc mang hàng hóa từ nước ngoài về Việt Nam theo hình thức xách tay không đồng nghĩa với việc được miễn thuế hoàn toàn. Người nhập cảnh mang hàng hóa về trong hành lý cá nhân có thể được miễn thuế nếu trị giá và loại hàng hóa nằm trong mức độ cho phép. Nhưng nếu vượt quá mức quy định, hoặc không khai báo, người mang hàng phải chịu đầy đủ các loại thuế như thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng (VAT), và có thể là thuế tiêu thụ đặc biệt (với một số loại rượu, mỹ phẩm, thuốc lá, v.v.). Các cơ quan chức năng hiện nay đã tăng cường kiểm tra hành lý nhập cảnh, đặc biệt với các tuyến bay từ các quốc gia có nhiều người hay đem hàng xách tay về Việt Nam. Trường hợp bị phát hiện không khai báo hoặc khai gian về chủng loại, số lượng, trị giá hàng hóa, cá nhân sẽ bị xử phạt theo quy định pháp luật và buộc phải nộp đủ thuế.
Tình huống giả định
Nguyễn Thị Mai Hương, 32 tuổi, sống tại Quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh, làm nghề kinh doanh hàng xách tay từ Nhật Bản gần ba năm nay. Trung bình mỗi tháng, Hương bay sang Nhật một lần, sau đó gom hàng từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, rượu cao cấp và đồng hồ đeo tay rồi mang về Việt Nam dưới hình thức hành lý cá nhân. Để tránh bị chú ý, mỗi chuyến Hương mang về khoảng 25–30 kg hàng, chia nhỏ đóng trong nhiều vali, nhờ thêm người thân đi cùng để xé lẻ số lượng. Tất cả đều không khai báo hải quan vì Hương tin rằng “hàng cá nhân thì không bị đánh thuế”.
Vào cuối tháng 4/2025, tại sân bay Tân Sơn Nhất, trong lúc kiểm tra ngẫu nhiên hành lý các chuyến bay từ Nhật Bản về, lực lượng Hải quan phát hiện Hương mang theo 18 lọ serum, 24 hộp collagen dạng bột, 5 chai rượu sake và một đồng hồ hiệu Seiko. Tổng trị giá lô hàng được định giá khoảng 130 triệu đồng. Đáng chú ý, toàn bộ số hàng không có hóa đơn, chứng từ, không khai báo trong tờ khai hải quan, và phần lớn đều vượt định mức miễn thuế theo quy định tại Nghị định 134/2016/NĐ-CP.
Khi bị yêu cầu giải trình, Hương cho rằng đây là quà tặng từ bạn bè và chỉ dùng cho mục đích cá nhân, nhưng qua kiểm tra điện thoại và tin nhắn, lực lượng chức năng phát hiện bằng chứng về việc Hương chào bán sản phẩm trên mạng xã hội, có trao đổi đặt hàng và xác nhận chuyển khoản với khách mua tại Việt Nam. Cơ quan Hải quan xác định đây là hành vi cố tình lách luật để đưa hàng hóa vào Việt Nam với mục đích thương mại nhưng dưới vỏ bọc hành lý cá nhân. Kết quả, Hương bị xử phạt vi phạm hành chính, buộc nộp thuế nhập khẩu và VAT tương ứng với giá trị hàng hóa vi phạm, đồng thời bị tịch thu lô hàng vì hành vi vi phạm chế độ khai báo hải quan.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
2. Trường hợp nào hàng hóa xách tay được miễn thuế?
Căn cứ điểm a Khoản 1 Điều 6 Nghị định 134/2016/NĐ-CP quy định cụ thể như sau:
Điều 6. Miễn thuế đối với hành lý của người xuất cảnh, nhập cảnh
1. Người nhập cảnh bằng hộ chiếu hoặc giấy tờ thay hộ chiếu (trừ giấy thông hành dùng cho việc xuất cảnh, nhập cảnh), do cơ quan nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam hoặc của nước ngoài cấp, có hành lý mang theo người, hành lý gửi trước hoặc gửi sau chuyến đi được miễn thuế nhập khẩu cho từng lần nhập cảnh theo định mức như sau:a) Rượu từ 20 độ trở lên: 1,5 lít hoặc rượu dưới 20 độ: 2,0 lít hoặc đồ uống có cồn, bia: 3,0 lít.
Đối với rượu, nếu người nhập cảnh mang nguyên chai, bình, lọ, can (sau đây viết tắt là chai) có dung tích lớn hơn dung tích quy định nhưng không vượt quá 01 lít thì được miễn thuế cả chai. Trường hợp vượt quá 01 lít thì phần vượt định mức phải nộp thuế theo quy định của pháp luật;
b) Thuốc lá điếu: 200 điếu hoặc thuốc lá sợi: 250 gam hoặc xì gà: 20 điếu;
c) Đồ dùng cá nhân với số lượng, chủng loại phù hợp với mục đích chuyến đi;
d) Các vật phẩm khác ngoài hàng hóa quy định tại các điểm a, b, và c khoản này (không nằm trong Danh mục hàng hóa cấm nhập khẩu, tạm ngừng nhập khẩu hoặc nhập khẩu có điều kiện) có tổng trị giá hải quan không quá 10.000.000 đồng Việt Nam;
Trường hợp vượt định mức phải nộp thuế, người nhập cảnh được chọn vật phẩm để miễn thuế trong trường hợp hành lý mang theo gồm nhiều vật phẩm.
...
Không phải mọi hành lý đều phải đóng thuế khi mang về Việt Nam. Nếu người nhập cảnh mang theo rượu (không quá 1,5 lít với nồng độ từ 20 độ trở lên), thuốc lá (không quá 200 điếu), hàng tiêu dùng có tổng giá trị không vượt quá 10 triệu đồng, và khai báo đầy đủ theo mẫu của cơ quan hải quan thì sẽ được miễn thuế. Điều này được quy định nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng của người dân, đồng thời vẫn kiểm soát được hoạt động buôn lậu và trốn thuế qua đường hàng không. Tuy nhiên, nếu số lượng vượt định mức, dù chỉ là một mặt hàng nhỏ cũng có thể bị tính thuế cho toàn bộ lô hàng.
Tình huống giả định
Anh Lê Quốc Dũng, 27 tuổi, là du học sinh ngành Công nghệ Thông tin tại Canada, trở về Việt Nam vào tháng 1/2025 sau kỳ nghỉ đông. Trong hành lý cá nhân, anh mang theo 1 chai rượu vang đỏ 750ml mua tại cửa hàng miễn thuế, 2 hộp chocolate đặc sản để biếu người thân, 1 đồng hồ đeo tay trị giá khoảng 3 triệu đồng và một số quần áo cá nhân, tổng giá trị khoảng 8 triệu đồng. Trước khi nhập cảnh tại sân bay Nội Bài, anh Dũng đã chủ động khai báo đầy đủ thông tin trong tờ khai hải quan, bao gồm loại, số lượng, trị giá và mục đích sử dụng của các món hàng.
Cơ quan hải quan tiến hành kiểm tra và xác nhận toàn bộ hành lý đều thuộc danh mục hàng hóa cá nhân không nhằm mục đích thương mại, nằm trong định mức miễn thuế theo quy định tại Nghị định 134/2016/NĐ-CP. Cụ thể, rượu có nồng độ dưới 20 độ được miễn thuế với lượng không vượt quá 2 lít, các mặt hàng khác có tổng trị giá không vượt 10 triệu đồng. Do đó, anh Dũng được thông quan mà không phải nộp bất kỳ loại thuế nào.
Trước khi rời khu vực kiểm tra, anh được cán bộ hải quan hướng dẫn thêm về những trường hợp phải nộp thuế hoặc xử phạt khi mang hàng hóa có giá trị lớn, hàng thương mại hoặc không khai báo đúng quy định. Việc khai báo trung thực và đúng thủ tục của anh Dũng được xem là hành vi tuân thủ pháp luật nghiêm túc và được khuyến khích trong các đợt nhập cảnh.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
Kết luận
Hàng hóa xách tay không phải lúc nào cũng được miễn thuế như nhiều người vẫn lầm tưởng. Tùy vào trị giá và chủng loại hàng hóa, cá nhân mang hàng từ nước ngoài về có thể phải chịu các loại thuế khác nhau và cần thực hiện khai báo theo đúng quy định.
