Tội giết người là hành vi đặc biệt nghiêm trọng, trực tiếp xâm phạm quyền sống của người khác. Khi nạn nhân là phụ nữ đang mang thai, pháp luật quy định rõ các trường hợp áp dụng tình tiết định khung tăng nặng hoặc tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Bên cạnh đó, chế tài xử phạt người phạm tội cũng được xác định cụ thể, tùy thuộc vào ý thức và hành vi của họ.
1. Giết phụ nữ mà biết nạn nhân có thai có bị xem là tình tiết định khung tăng nặng không?
Điểm c Khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015 quy định cụ thể:
Điều 123. Tội giết người
1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:...
c) Giết phụ nữ mà biết là có thai;
...
Pháp luật coi hành vi giết phụ nữ mang thai là tình tiết định khung tăng nặng khi người phạm tội biết rõ nạn nhân đang mang thai nhưng vẫn cố ý thực hiện hành vi giết người. Người phạm tội có thể biết thông tin này qua lời nói trực tiếp của nạn nhân, do người khác kể lại, hoặc tự nhận thấy thông qua các dấu hiệu bên ngoài như bụng lớn, dáng đi nặng nề, sức khỏe thay đổi.
Khi thực hiện hành vi giết người trong trường hợp biết rõ nạn nhân có thai, người phạm tội sẽ bị xử lý theo điểm c khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015. Khung hình phạt được áp dụng rất nghiêm khắc, với mức án thấp nhất là 12 năm tù và cao nhất là tử hình. Cụ thể, người phạm tội có thể bị tuyên phạt từ 12 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình, tùy thuộc vào tính chất nghiêm trọng của vụ việc, hậu quả để lại (trong đó có thể bao gồm cả mẹ và thai nhi cùng tử vong), động cơ, mục đích phạm tội và các yếu tố khác.
Tình huống giả định
Anh Nguyễn Văn Hòa (34 tuổi, trú tại xã Tân Lợi, huyện Phước Long, tỉnh Bạc Liêu) và vợ là chị Trần Thị Minh (29 tuổi) đã có mâu thuẫn kéo dài trong gia đình. Sau nhiều lần cãi vã, chị Minh thông báo cho anh Hòa biết mình đang mang thai được 10 tuần tuổi. Tuy nhiên, tình hình căng thẳng vẫn không được giải quyết. Trong một lần xung đột vào giữa tháng 5/2024, tại nhà riêng ở xã Tân Lợi, anh Hòa không kiềm chế được cơn tức giận, đã dùng dao đâm nhiều nhát vào ngực chị Minh, khiến chị tử vong tại chỗ.
Kết quả điều tra của Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bạc Liêu xác định anh Nguyễn Văn Hòa biết rõ vợ mình đang mang thai nhưng vẫn cố ý thực hiện hành vi phạm tội. Anh Hòa khai nhận do quá bức xúc và không kiểm soát được hành vi nên đã gây ra hậu quả nghiêm trọng này. Theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015, hành vi của anh Hòa được xác định là tội giết người, với tình tiết định khung tăng nặng là “giết phụ nữ mà biết là có thai”.
Căn cứ vào quy định của pháp luật, anh Nguyễn Văn Hòa bị truy tố về tội giết người và phải đối diện mức hình phạt từ 12 năm đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình theo khung hình phạt được quy định tại Bộ luật Hình sự.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Giết phụ nữ mà không biết nạn nhân có thai chịu trách nhiệm hình sự như thế nào?
Điểm i Khoản 1 Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 quy định cụ thể:
Điều 52. Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
1. Chỉ các tình tiết sau đây mới là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự:
...
i) Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai, người đủ 70 tuổi trở lên;
...
Người phạm tội thường không biết nạn nhân đang mang thai vì nạn nhân không thông báo, thai còn nhỏ chưa lộ rõ, hoặc vì người phạm tội không để ý, không quan tâm đến tình trạng sức khỏe của nạn nhân. Dù không biết nạn nhân có thai, người phạm tội vẫn bị xem xét áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo quy định.
Theo khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015, mức án thấp nhất dành cho tội giết người là 12 năm tù, cao nhất là tử hình. Khi có tình tiết tăng nặng “phạm tội đối với phụ nữ có thai” theo điểm i khoản 1 Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015, tòa án sẽ xem xét để tăng mức án trong khung hình phạt đã quy định. Ví dụ, khi xử tội giết người theo khoản 1 Điều 123, mức án tối thiểu là 12 năm tù, tối đa là tử hình. Tuy nhiên, nếu người phạm tội giết phụ nữ có thai, tòa có thể tăng mức án lên từ 18 đến 20 năm tù, tùy vào mức độ nguy hiểm của hành vi và hậu quả gây ra.
Tình huống giả định
Anh Trần Văn Dũng (29 tuổi, trú tại xã Long Thới, huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An) xảy ra xô xát với chị Nguyễn Thị Huyền (28 tuổi, trú tại xã Tân Kim, huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An) tại khu chợ Long Thới, huyện Cần Giuộc. Trong lúc cãi vã, anh Dũng không kiềm chế được cơn nóng giận và đã dùng gậy đánh mạnh vào đầu chị Huyền, khiến chị gục xuống và tử vong tại chỗ.
Sau khi sự việc xảy ra, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Long An vào cuộc điều tra, tiến hành giám định pháp y và xác định chị Nguyễn Thị Huyền đang mang thai 9 tuần tuổi vào thời điểm bị tấn công.
Khi làm việc với cơ quan điều tra, anh Trần Văn Dũng khai nhận rằng bản thân không hề biết chị Huyền đang mang thai và không có ý định giết người có thai. Tuy nhiên, theo quy định tại điểm i khoản 1 Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015, hành vi giết người đối với phụ nữ có thai vẫn được xem là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Vì vậy, anh Dũng vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi của mình.
Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Long An đã truy tố anh Trần Văn Dũng về tội giết người theo khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015. Sau quá trình xét xử, Tòa án nhân dân tỉnh Long An đã tuyên phạt anh Trần Văn Dũng mức án 18 năm tù giam vì hành vi đặc biệt nghiêm trọng này.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Giết phụ nữ mang thai là hành vi đặc biệt nghiêm trọng, bị pháp luật xử lý nghiêm khắc. Nếu biết nạn nhân có thai, người phạm tội bị áp dụng tình tiết định khung tăng nặng với mức án từ 12 năm tù đến tử hình. Nếu không biết, vẫn bị áp dụng tình tiết tăng nặng để tăng mức án trong khung hình phạt.
