Chuyện giáo viên thu điện thoại khi học sinh dùng trong giờ học là điều không hiếm gặp. Nhiều người coi đây là cách để nhắc nhở, răn đe, giúp học sinh tập trung học tập hơn. Tuy nhiên nếu giáo viên tịch thu điện thoại rồi tự ý xem nội dung hoặc không trả lại thì lại vô tình trở thành hành vi phạm pháp luật.
1. Giáo viên có được thu điện thoại của học sinh không?
Quy định này được nêu cụ thể tại khoản 4 Điều 37 Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT như sau:
Điều 37. Các hành vi học sinh không được làm
...
4. Sử dụng điện thoại di động, các thiết bị khác khi đang học tập trên lớp không phục vụ cho việc học tập và không được giáo viên cho phép.
...
Theo Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT, học sinh không được dùng điện thoại trong lớp nếu không phục vụ học tập hoặc chưa được giáo viên cho phép. Do đó, nếu giáo viên yêu cầu học sinh cất điện thoại hoặc tạm thu giữ để đảm bảo trật tự lớp học thì không bị coi là vi phạm pháp luật.
Tình huống giả định
Trong một tiết học tại Trường THCS Lê Hồng Phong, em Nguyễn Minh Khôi lén sử dụng điện thoại để chơi điện tử. Phát hiện vi phạm, cô giáo chủ nhiệm đã yêu cầu Khôi giao nộp điện thoại và hứa sẽ trả sau giờ học. Đến cuối ngày học, em Khôi đến phòng giáo viên gặp cô giáo chủ nhiệm để xin lại điện thoại đã bị tịch thu. Cô giáo vui vẻ trả lại và dặn dò Khôi sau này không được tự ý sử dụng điện thoại khi không nhằm mục đích phục vụ cho việc học tập trên lớp.
(Đây là tình huống giả định nhằm minh hoạ vấn đề pháp lý)
2. Giáo viên tự ý chiếm giữ điện thoại của học sinh có bị xử phạt không?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điểm a Khoản 3 Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP và Điều 159 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:
Điều 102. Vi phạm quy định về lưu trữ, cho thuê, truyền đưa, cung cấp, truy nhập, thu thập, xử lý, trao đổi và sử dụng thông tin
...
3. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
a) Truy nhập, sử dụng, tiết lộ, làm gián đoạn, sửa đổi, phá hoại trái phép thông tin, hệ thống thông tin;
...
Điều 159. Tội xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác
1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:
a) Chiếm đoạt thư tín, điện báo, telex, fax hoặc văn bản khác của người khác được truyền đưa bằng mạng bưu chính, viễn thông dưới bất kỳ hình thức nào;
b) Cố ý làm hư hỏng, thất lạc hoặc cố ý lấy các thông tin, nội dung của thư tín, điện báo, telex, fax hoặc văn bản khác của người khác được truyền đưa bằng mạng bưu chính, viễn thông;
c) Nghe, ghi âm cuộc đàm thoại trái pháp luật;
d) Khám xét, thu giữ thư tín, điện tín trái pháp luật;
đ) Hành vi khác xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín, telex, fax hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
c) Phạm tội 02 lần trở lên;
d) Tiết lộ các thông tin đã chiếm đoạt, làm ảnh hưởng đến danh dự, uy tín, nhân phẩm của người khác;
đ) Làm nạn nhân tự sát.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Theo quy định hiện hành, điện thoại là tài sản cá nhân và các thông tin trong đó thuộc đời sống riêng tư. Việc giữ quá lâu, không trả lại, hoặc xâm nhập nội dung bên trong là vi phạm quyền sở hữu và quyền riêng tư. Nếu vi phạm sẽ bị xử lý như sau:
-
Nếu giáo viên truy cập trái phép thông tin trong điện thoại, thì có thể bị xử phạt theo Điểm a Khoản 3 Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, với mức phạt hành chính lên tới 20 triệu đồng.
-
Trường hợp hành vi nghiêm trọng (ví dụ: sử dụng thông tin cá nhân để xúc phạm danh dự, nhân phẩm...), thì Điều 159 Bộ luật Hình sự 2015 có thể được áp dụng – hình phạt cao nhất có thể lên đến 3 năm tù.
Tình huống giả định
Trong giờ học Toán, học sinh Nguyễn Minh Khang (lớp 11A1) bị cô giáo phát hiện đang dùng điện thoại nhắn tin. Cô yêu cầu thu điện thoại và nói sẽ trả lại sau buổi học. Tuy nhiên, suốt một tuần trôi qua, Khang không nhận lại máy. Khi phụ huynh lên làm việc, cô giáo cho biết đã mở điện thoại ra xem nội dung tin nhắn để "biết lý do sao nhãng". Điều này khiến phụ huynh bức xúc vì cho rằng quyền riêng tư của con mình bị xâm phạm.
Trong tình huống này, hành vi của giáo viên có dấu hiệu xâm phạm quyền riêng tư theo quy định pháp luật, có thể bị xử phạt hành chính đến 20 triệu đồng theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP. Nếu hành vi sử dụng thông tin từ điện thoại để xúc phạm học sinh hoặc gây hậu quả nghiêm trọng, có thể còn bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
(Đây là tình huống giả định nhằm minh hoạ vấn đề pháp lý)
3. Kết luận
Giáo viên có thể tạm giữ điện thoại của học sinh khi các em vi phạm nội quy, nhưng không được giữ lâu mà không trả hoặc tự ý xem nội dung bên trong. Những hành vi vượt quá giới hạn này có thể bị xử phạt hành chính đến 20 triệu đồng, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu xâm phạm quyền riêng tư theo quy định pháp luật.
