Giá của hợp đồng xây dựng được chia thành những hình thức nào?

Hợp đồng là cơ sở pháp lý quan trọng để xác định quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia dự án. Trong đó, giá hợp đồng là yếu tố then chốt, quyết định đến cách thức thanh toán và quản lý chi phí. Giá hợp đồng xây dựng được chia thành nhiều hình thức khác nhau tùy theo đặc điểm gói thầu, và mỗi hình thức đều có quy định riêng về điều kiện áp dụng.

Giá của hợp đồng xây dựng được chia thành những hình thức nào?

Khoản 3 Điều 15 Nghị định 37/2015/NĐ-CP (được bổ sung bởi điểm a khoản 5 Điều 1 Nghị định 50/2021/NĐ-CP) quy định như sau:

Nghị định 37/2015/NĐ-CP

Điều 15. Giá hợp đồng xây dựng và điều kiện áp dụng
…

3. Giá hợp đồng xây dựng có các hình thức sau:

a) Giá hợp đồng trọn gói là giá hợp đồng không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng đối với khối lượng các công việc thuộc phạm vi hợp đồng đã ký kết, trừ trường hợp bất khả kháng và thay đổi phạm vi công việc phải thực hiện.

b) Giá hợp đồng theo đơn giá cố định được xác định trên cơ sở đơn giá cố định cho các công việc nhân với khối lượng công việc tương ứng. Đơn giá cố định là đơn giá không thay đổi trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng, trừ trường hợp bất khả kháng.

c) Giá hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh được xác định trên cơ sở đơn giá đã điều chỉnh do trượt giá theo các thỏa thuận trong hợp đồng nhân với khối lượng công việc tương ứng được điều chỉnh giá. Phương pháp điều chỉnh đơn giá do trượt giá thực hiện theo quy định tại Khoản 3, 4 Điều 38 Nghị định này.

d) Giá hợp đồng theo thời gian được xác định trên cơ sở mức thù lao cho chuyên gia, các khoản chi phí ngoài mức thù lao cho chuyên gia và thời gian làm việc (khối lượng) tính theo tháng, tuần, ngày, giờ.

- Mức thù lao cho chuyên gia là chi phí cho chuyên gia, được xác định trên cơ sở mức lương cho chuyên gia và các chi phí liên quan do các bên thỏa thuận trong hợp đồng nhân với thời gian làm việc thực tế (theo tháng, tuần, ngày, giờ).

- Các khoản chi phí ngoài mức thù lao cho chuyên gia bao gồm: Chi phí đi lại, văn phòng làm việc và chi phí hợp lý khác.

đ) Giá hợp đồng theo giá kết hợp là loại giá hợp đồng được sử dụng kết hợp các loại giá hợp đồng nêu từ Điểm a đến Điểm d Khoản này cho phù hợp với đặc tính của từng loại công việc trong hợp đồng.

Mỗi hình thức giá hợp đồng có cách xác định khác nhau. Hợp đồng trọn gói giữ nguyên giá trong suốt quá trình thực hiện, trong khi hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh lại cho phép thay đổi theo trượt giá. Hình thức theo thời gian chủ yếu áp dụng cho hợp đồng tư vấn, còn chi phí cộng phí thường dùng khi chưa đủ cơ sở xác định rõ khối lượng công việc. Việc lựa chọn hình thức nào phụ thuộc vào đặc tính gói thầu và thỏa thuận giữa các bên.

Tình huống giả định

Doanh nghiệp áp dụng hợp đồng xây dựng theo đơn giá điều chỉnh

• Công ty ký hợp đồng thi công xây dựng
  Công ty Cổ phần Xây dựng Thành An, ký hợp đồng thi công xây dựng tuyến đường giao thông với tổng giá trị 120 tỷ đồng. Do dự án kéo dài nhiều năm, hai bên thống nhất áp dụng hình thức hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh.

• Công ty thực hiện và điều chỉnh giá
  Trong quá trình thi công, giá nguyên vật liệu tăng mạnh so với thời điểm ký kết. Căn cứ vào thỏa thuận trong hợp đồng, nhà thầu được phép điều chỉnh đơn giá phù hợp với biến động thị trường.

• Giám sát và nghiệm thu
  Chủ đầu tư phối hợp cùng cơ quan quản lý kiểm soát việc điều chỉnh giá, bảo đảm phù hợp với quy định và tiến độ. Nhờ vậy, dự án vừa đảm bảo quyền lợi của nhà thầu vừa hạn chế rủi ro cho chủ đầu tư.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Điều kiện áp dụng các loại giá hợp đồng xây dựng được quy định thế nào?

Khoản 5 Điều 15 Nghị định 37/2015/NĐ-CP (được bổ sung bởi điểm b khoản 5 Điều 1 Nghị định 50/2021/NĐ-CP) quy định như sau:

Nghị định 37/2015/NĐ-CP

Điều 15. Giá hợp đồng xây dựng và điều kiện áp dụng
…
5. Điều kiện áp dụng các loại giá hợp đồng xây dựng được quy định như sau:

a) Đối với hợp đồng trọn gói: Giá hợp đồng trọn gói được áp dụng cho các gói thầu tại thời điểm lựa chọn nhà thầu và đàm phán ký kết hợp đồng đã đủ điều kiện để xác định rõ về khối lượng và đơn giá để thực hiện các công việc theo đúng các yêu cầu của hợp đồng xây dựng hoặc trong một số trường hợp chưa thể xác định được rõ khối lượng, đơn giá (như: Hợp đồng EC, EP, PC, EPC và hợp đồng chìa khóa trao tay) nhưng các bên tham gia hợp đồng có đủ năng lực kinh nghiệm để tính toán, xác định giá hợp đồng trọn gói. Khi áp dụng giá hợp đồng trọn gói thì giá gói thầu, giá hợp đồng phải tính toán đầy đủ các yếu tố rủi ro liên quan đến giá hợp đồng như rủi ro về khối lượng, trượt giá trong thời gian thực hiện hợp đồng và mỗi bên phải tự chịu trách nhiệm đối với các rủi ro của mình.

b) Đối với hợp đồng theo đơn giá cố định: Giá hợp đồng theo đơn giá cố định được áp dụng cho các gói thầu tại thời điểm lựa chọn nhà thầu và đàm phán ký kết hợp đồng đã đủ điều kiện để xác định rõ về đơn giá để thực hiện các công việc theo đúng các yêu cầu của hợp đồng xây dựng, nhưng chưa xác định được chính xác khối lượng công việc. Khi đó, đơn giá cho các công việc theo hợp đồng phải tính toán đầy đủ các yếu tố rủi ro liên quan đến giá hợp đồng như trượt giá trong thời gian thực hiện hợp đồng và mỗi bên phải tự chịu trách nhiệm đối với các rủi ro của mình. Khi đó, giá gói thầu, giá hợp đồng các bên phải dự tính trước chi phí dự phòng cho các yếu tố trượt giá và khối lượng.

c) Đối với hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh: Được áp dụng cho các gói thầu tại thời điểm lựa chọn nhà thầu và đàm phán ký kết hợp đồng các bên tham gia hợp đồng chưa đủ điều kiện để xác định rõ về khối lượng, đơn giá và các yếu tố rủi ro liên quan đến giá hợp đồng như trượt giá trong thời gian thực hiện hợp đồng. Khi đó, giá gói thầu, giá hợp đồng các bên phải dự tính trước chi phí dự phòng cho các yếu tố trượt giá và khối lượng.

d) Giá hợp đồng theo thời gian thường được áp dụng đối với một số hợp đồng xây dựng có công việc tư vấn trong hoạt động đầu tư xây dựng. Hợp đồng tư vấn xây dựng được áp dụng tất cả các loại giá hợp đồng quy định trong Nghị định này.

d1) Đối với hợp đồng chi phí cộng phí: Giá hợp đồng theo chi phí cộng phí chỉ áp dụng với các gói thầu mà tại thời điểm ký kết hợp đồng các bên chưa đủ cơ sở xác định phạm vi công việc, nhu cầu cần thiết về việc sử dụng vật liệu, nhân công, máy và thiết bị thi công để thực hiện các công việc dự kiến của hợp đồng.

Các loại giá hợp đồng xây dựng được áp dụng tùy theo mức độ xác định khối lượng, đơn giá và rủi ro. Hợp đồng trọn gói dùng khi khối lượng và đơn giá có thể tính toán rõ, hợp đồng theo đơn giá cố định khi đơn giá xác định nhưng khối lượng chưa rõ, còn hợp đồng điều chỉnh hoặc chi phí cộng phí dùng khi chưa xác định được khối lượng, đơn giá và rủi ro. Mỗi bên phải tự chịu trách nhiệm với rủi ro và dự phòng chi phí liên quan.

Tình huống giả định

Doanh nghiệp ký hợp đồng xây dựng đường nội bộ tại khu công nghiệp

• Doanh nghiệp ký hợp đồng xây dựng đường nội bộ tại khu công nghiệp
  Công ty TNHH Đầu tư Nam Phú, ký hợp đồng xây dựng tuyến đường nội bộ trong khu công nghiệp.

• Lựa chọn hình thức giá hợp đồng
  Hai bên thống nhất áp dụng giá hợp đồng theo đơn giá cố định vì đã xác định rõ đơn giá vật liệu và nhân công nhưng chưa thể dự đoán chính xác tổng khối lượng đá dăm và bê tông cần sử dụng.

• Cơ quan có thẩm quyền kiểm tra hợp đồng
  Trong đợt thanh tra sau đó, Sở Xây dựng đã đánh giá việc lựa chọn hình thức giá này là đúng quy định, đảm bảo tính minh bạch, đồng thời giúp hạn chế tranh chấp khi có thay đổi nhỏ về khối lượng thực tế.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Giá hợp đồng xây dựng là yếu tố then chốt để đảm bảo minh bạch và công bằng trong quá trình thực hiện dự án. Các loại giá hợp đồng xây dựng hiện nay được chia thành nhiều hình thức khác nhau như trọn gói, đơn giá cố định, đơn giá điều chỉnh, theo thời gian, chi phí cộng phí và giá kết hợp. Mỗi loại giá hợp đồng đều có điều kiện áp dụng riêng, gắn với khả năng xác định khối lượng, đơn giá, phạm vi công việc và đặc thù của từng gói thầu.