Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản được trả lại trong trường hợp nào?

Nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản là bước khởi đầu quan trọng trong quá trình giải quyết tình trạng mất khả năng thanh toán của doanh nghiệp hoặc hợp tác xã. Pháp luật quy định rõ trình tự xem xét và xử lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản để bảo đảm việc thụ lý đủ điều kiện và đúng thẩm quyền. Tuy nhiên, không phải mọi đơn yêu cầu đều được Tòa án chấp nhận xem xét và xử lý, Tòa án có thể ra quyết định trả lại đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản trong một số trường hợp theo quy định của pháp luật.

1. Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản được xem xét và xử lý thế nào?

Điều 32 Luật Phá sản 2014 quy định như sau:

Luật Phá sản 2014

Điều 32. Xử lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản

1. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày được phân công, Thẩm phán phải xem xét đơn yêu cầu và xử lý như sau:

a) Trường hợp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản hợp lệ, Thẩm phán thông báo cho người nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản về việc nộp lệ phí phá sản, tạm ứng chi phí phá sản, trừ trường hợp không phải nộp lệ phí phá sản, tạm ứng chi phí phá sản;

b) Trường hợp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản không đủ các nội dung quy định tại Điều 26, Điều 27, Điều 28 hoặc Điều 29 của Luật này thì Thẩm phán thông báo cho người nộp đơn sửa đổi, bổ sung đơn;

c) Chuyển đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản cho Tòa án nhân dân có thẩm quyền nếu thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân khác;

d) Trả lại đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản.

2. Thông báo việc xử lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản phải bằng văn bản và gửi cho người nộp đơn và doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán biết.

Việc xử lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản được tiến hành trong thời hạn ngắn, bảo đảm tính khẩn trương của thủ tục phá sản. Thẩm phán sau khi được phân công phải kiểm tra hình thức, nội dung và căn cứ pháp lý của đơn để xác định tính hợp lệ. Nếu đơn hợp lệ, người nộp đơn phải nộp lệ phí và tạm ứng chi phí phá sản trước khi Tòa án ra quyết định thụ lý. Trong trường hợp đơn có thiếu sót, Thẩm phán sẽ thông báo để người nộp đơn sửa đổi, bổ sung trong thời hạn nhất định; nếu không thực hiện đúng quy định, đơn có thể bị trả lại. Ngoài ra, khi phát hiện vụ việc không thuộc thẩm quyền, Tòa án phải chuyển ngay đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết. Quy trình này giúp bảo đảm đơn yêu cầu phá sản được xử lý đúng pháp luật, tránh kéo dài thời gian và phát sinh tranh chấp.

Tình huống giả định

Xử lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản tại Thành phố Đà Nẵng

• Tiếp nhận và xem xét đơn yêu cầu phá sản
  Tháng 5/2025, Công ty TNHH Minh An (trụ sở tại Thành phố Đà Nẵng) nợ quá hạn nhiều hợp đồng cung cấp vật liệu xây dựng, mất khả năng thanh toán. Một trong các chủ nợ là Công ty Cổ phần Xây dựng Biển Xanh đã nộp đơn yêu cầu Tòa án nhân dân tỉnh Đà Nẵng mở thủ tục phá sản đối với Công ty Minh An. Sau khi tiếp nhận, đơn được phân công cho Thẩm phán Nguyễn Hải Nam xem xét theo quy định.

• Yêu cầu sửa đổi và hoàn thiện hồ sơ
  Đến ngày 7/5/2025, Thẩm phán kiểm tra và nhận thấy đơn chưa kèm theo chứng cứ chứng minh khoản nợ đến hạn, nên đã thông báo để Công ty Biển Xanh bổ sung chứng từ thanh toán và công nợ. Sau 02 ngày, công ty đã nộp đầy đủ hồ sơ chứng minh, đáp ứng yêu cầu của Tòa án.

• Kết quả xử lý của Tòa án
  Ngày 10/5/2025, sau khi xác định đơn hợp lệ, Thẩm phán thông báo cho Công ty Biển Xanh nộp lệ phí phá sản và tạm ứng chi phí phá sản. Hồ sơ được chấp nhận thụ lý theo đúng trình tự quy định tại Điều 32 Luật Phá sản 2014. Việc xử lý nhanh chóng và đúng quy định giúp đảm bảo quyền lợi của chủ nợ, đồng thời thể hiện tính minh bạch trong thủ tục phá sản của doanh nghiệp.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Tòa án nhân dân quyết định trả lại đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản trong trường hợp nào?

Khoản 1 Điều 35 Luật Phá sản 2014 quy định như sau:

Luật Phá sản 2014

Điều 35. Trả lại đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản

1. Tòa án nhân dân quyết định trả lại đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản trong các trường hợp sau:

a) Người nộp đơn không đúng theo quy định tại Điều 5 của Luật này;

b) Người nộp đơn không thực hiện việc sửa đổi, bổ sung đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản theo quy định tại Điều 34 của Luật này;

c) Tòa án nhân dân khác đã mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán;

d) Người nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản rút đơn yêu cầu theo quy định tại khoản 2 Điều 37 của Luật này;

đ) Người nộp đơn không nộp lệ phí phá sản, tạm ứng chi phí phá sản, trừ trường hợp không phải nộp lệ phí phá sản, tạm ứng chi phí phá sản.

Việc trả lại đơn chỉ được thực hiện khi có căn cứ rõ ràng và phải được Tòa án thể hiện bằng quyết định bằng văn bản, trong đó nêu rõ lý do. Trường hợp người nộp đơn không đủ tư cách theo quy định (ví dụ: không phải chủ nợ, người lao động, chủ doanh nghiệp hoặc người đại diện hợp pháp) thì Tòa án có quyền từ chối thụ lý. Ngoài ra, nếu người nộp đơn không hoàn thành nghĩa vụ nộp lệ phí, không sửa đổi đơn theo yêu cầu, hoặc vụ việc đã được Tòa án khác thụ lý, đơn cũng sẽ bị trả lại. Điều này giúp hạn chế việc lợi dụng quyền yêu cầu mở thủ tục phá sản nhằm gây sức ép, bảo đảm tính hiệu quả trong việc giải quyết phá sản doanh nghiệp.

Tình huống giả định

Tòa án trả lại đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản tại Thành phố Hồ Chí Minh

• Phát sinh yêu cầu mở thủ tục phá sản
  Tháng 6/2025, anh Nguyễn Văn Phước (cư trú tại Phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh) gửi đơn đến Tòa án nhân dân khu vực 1 TP. Hồ Chí Minh yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với Công ty TNHH Ánh Dương là doanh nghiệp mà anh từng là đối tác kinh doanh. Trong đơn, anh Phước cho rằng công ty này nợ anh 200 triệu đồng nhưng không thanh toán đúng hạn.

• Xem xét của Tòa án và phát hiện vi phạm
  Sau khi tiếp nhận, Thẩm phán được phân công xem xét nhận thấy anh Phước không có hợp đồng hoặc chứng từ chứng minh tư cách chủ nợ hợp pháp, cũng không chứng minh được khoản nợ đến hạn chưa được thanh toán. Hơn nữa, anh Phước không thuộc nhóm đối tượng có quyền nộp đơn theo Điều 5 Luật Phá sản 2014. Tòa án đã yêu cầu anh bổ sung hồ sơ trong thời hạn 7 ngày, nhưng anh không thực hiện đúng yêu cầu.

• Quyết định xử lý của Tòa án
  Đến ngày 20/6/2025, Tòa án nhân dân khu vực 1 TP. Hồ Chí Minh ban hành quyết định trả lại đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản theo điểm a và b khoản 1 Điều 35 Luật Phá sản 2014, đồng thời gửi quyết định cho Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp. Việc trả lại đơn này bảo đảm đúng quy định pháp luật, tránh tình trạng cá nhân không có quyền hợp pháp lạm dụng thủ tục phá sản để gây áp lực lên doanh nghiệp.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Thủ tục phá sản giữ vai trò quan trọng trong việc bảo đảm công bằng giữa các chủ thể khi doanh nghiệp mất khả năng thanh toán. Tòa án nhân dân xem xét đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản trong thời hạn quy định để bảo đảm tính kịp thời và người nộp đơn phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về hồ sơ và lệ phí để đơn được thụ lý hợp lệ. Tòa án có quyền trả lại đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản khi người nộp không đúng đối tượng, không bổ sung hồ sơ, không nộp lệ phí hoặc vụ việc đã được Tòa án khác thụ lý. Điều này giúp hạn chế việc lạm dụng thủ tục phá sản, nâng cao hiệu quả xét xử và bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của các bên liên quan.