Trong công tác quản lý thú y tại Việt Nam, kiểm tra vệ sinh thú y là một nhiệm vụ bắt buộc nhằm bảo đảm an toàn dịch bệnh. Hoạt động này tập trung vào việc phát hiện, kiểm soát các yếu tố có nguy cơ gây hại cho vật nuôi, con người và môi trường. Quá trình thực hiện sẽ xác định những yếu tố cụ thể thuộc diện đối tượng kiểm tra để kịp thời kiểm soát theo quy định pháp luật.
1. Kiểm tra vệ sinh thú y là gì?
Khoản 17 Điều 3 Luật Thú y 2015 quy định cụ thể:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
17. Kiểm tra vệ sinh thú y là việc kiểm tra, áp dụng các biện pháp kỹ thuật để phát hiện, kiểm soát, ngăn chặn đối tượng kiểm tra vệ sinh thú y.
...
Khoản 17 Điều 3 Luật Thú y 2015 quy định kiểm tra vệ sinh thú y là việc cơ quan, tổ chức có thẩm quyền tiến hành kiểm tra và áp dụng các biện pháp kỹ thuật cần thiết để phát hiện, kiểm soát và ngăn chặn các đối tượng kiểm tra vệ sinh thú y. Hoạt động kiểm tra được triển khai ở các khâu chăn nuôi, giết mổ, chế biến, bảo quản, vận chuyển, buôn bán động vật và sản phẩm động vật, nhằm bảo đảm tuân thủ quy định về vệ sinh thú y, phòng chống dịch bệnh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Tình huống giả định
- Cơ sở Phú Tín chuẩn bị xuất khẩu lô thịt gà đông lạnh
Ngày 02/8/2025, Cơ sở chế biến thực phẩm gia cầm Phú Tín tỉnh Hòa Bình hoàn tất đóng gói 1.500 kg thịt gà cấp đông, chuẩn bị vận chuyển đến các siêu thị đầu mối tại tỉnh Hà Nam để tiêu thụ. - Đoàn kiểm tra vệ sinh thú y tiến hành lấy mẫu thịt
Ngày 03/8/2025, theo kế hoạch kiểm tra định kỳ, Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Hòa Bình cử đoàn đến cơ sở Phú Tín để kiểm tra điều kiện vệ sinh và lấy mẫu kiểm nghiệm theo đúng quy trình kiểm tra vệ sinh thú y - Phát hiện vi khuẩn Salmonella và chất khử trùng vượt ngưỡng
Ngày 05/8/2025, kết quả từ phòng thí nghiệm cho thấy một số mẫu thịt nhiễm vi khuẩn Salmonella – loại vi sinh vật gây bệnh đường ruột nguy hiểm, cùng với dư lượng chất khử trùng vượt mức cho phép đối với sản phẩm thực phẩm. - Lập biên bản vi phạm và đình chỉ lưu thông lô hàng
Ngày 06/8/2025, đoàn kiểm tra lập biên bản xử lý vi phạm, yêu cầu cơ sở đình chỉ toàn bộ lô hàng không đạt tiêu chuẩn, đồng thời hướng dẫn tiêu hủy sản phẩm vi phạm để đảm bảo an toàn thực phẩm theo đúng quy định của Luật Thú y.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Đối tượng kiểm tra vệ sinh thú y bao gồm những gì?
Khoản 19 Điều 3 Luật Thú y 2015 quy định cụ thể:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
19. Đối tượng kiểm tra vệ sinh thú y bao gồm các vi sinh vật gây ô nhiễm, độc tố vi sinh vật; yếu tố vật lý, hóa học; chất độc hại, chất phóng xạ; yếu tố về môi trường ảnh hưởng xấu đến sức khỏe động vật, con người, môi trường và hệ sinh thái.
...
Theo khoản 19 Điều 3 Luật Thú y 2015, đối tượng kiểm tra vệ sinh thú y được xác định là các tác nhân có thể ảnh hưởng tiêu cực đến an toàn sinh học và sức khỏe cộng đồng. Các tác nhân này bao gồm vi sinh vật gây ô nhiễm như vi khuẩn, virus hoặc độc tố do vi sinh vật sinh ra. Bên cạnh đó, các yếu tố vật lý (như dị vật, mảnh kim loại), yếu tố hóa học (như hóa chất tồn dư, chất độc hại), chất phóng xạ cũng thuộc phạm vi phải kiểm tra. Ngoài ra, những yếu tố liên quan đến môi trường như nước ô nhiễm, khí độc hay điều kiện vệ sinh không đảm bảo có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe động vật, con người, môi trường và toàn bộ hệ sinh thái đều được xếp vào nhóm đối tượng kiểm tra vệ sinh thú y.
Tình huống giả định
- Cơ sở giết mổ tự phát bị người dân phản ánh
Ngày 10/8/2025, tại một điểm giết mổ gia cầm không giấy phép tỉnh Tiền Giang, người dân phát hiện hàng chục xác vịt chết bất thường, bốc mùi trong khu sơ chế và báo lên chính quyền địa phương. - Chi cục Thú y Tiền Giang tổ chức kiểm tra khẩn cấp
Chiều cùng ngày, Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh Tiền Giang phối hợp với Phòng Nông nghiệp huyện tiến hành kiểm tra đột xuất, lấy mẫu môi trường và mẫu bệnh phẩm từ số vịt chết để gửi xét nghiệm tại phòng thí nghiệm vùng. - Kết quả xác định vi rút H5N1 trong mẫu bệnh phẩm
Ngày 11/8/2025, kết quả xét nghiệm khẳng định mẫu phẩm dương tính với vi rút cúm gia cầm H5N1 – một trong những vi sinh vật nguy hiểm thuộc nhóm bắt buộc kiểm tra vệ sinh thú y theo khoản 19 Điều 3 Luật Thú y năm 2015. - Cơ sở giết mổ tự phát bị đình chỉ và tiến hành tiêu độc khẩn cấp
Ngày 12/8/2025, UBND tỉnh Tiền Giang ra quyết định đình chỉ toàn bộ hoạt động giết mổ tại điểm này. Cùng ngày, lực lượng chức năng tiến hành tiêu độc, khử trùng khu vực có ổ dịch và áp dụng các biện pháp phòng dịch nghiêm ngặt trong bán kính 3km.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Kiểm tra vệ sinh thú y giữ vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa tác nhân gây bệnh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Kiểm tra vệ sinh thú y thể hiện mục tiêu kiểm soát các yếu tố có nguy cơ gây hại cho vật nuôi, con người và môi trường. Đối tượng kiểm tra gồm vi sinh vật, độc tố, yếu tố vật lý, hóa học và các tác nhân môi trường, góp phần nâng cao hiệu quả phòng chống dịch bệnh và bảo đảm an toàn sinh học.
