Doanh nghiệp không được lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động và hành vi này bị phạt từ 50.000.000 đến 75.000.000 đồng theo quy định pháp luật.
Trong hoạt động đào tạo nghề, pháp luật đặt ra những giới hạn rõ ràng nhằm bảo đảm việc dạy nghề diễn ra đúng mục đích và không bị lợi dụng để che giấu việc sử dụng lao động trái quy định. Quy định về việc cấm lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để trục lợi hoặc bóc lột sức lao động giúp bảo vệ người học nghề khỏi các hành vi xâm hại quyền lợi. Đồng thời, chế tài xử phạt được thiết lập để xử lý các trường hợp doanh nghiệp cố tình vi phạm, qua đó duy trì đúng bản chất của hoạt động dạy nghề.
1. Doanh nghiệp có được lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động không?
Khoản 4 Điều 8 Bộ luật Lao động 2019 quy định cụ thể:
Điều 8. Các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực lao động
...
4. Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề, tập nghề để trục lợi, bóc lột sức lao động hoặc lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người học nghề, người tập nghề vào hoạt động trái pháp luật.
...
Doanh nghiệp không được lợi dụng việc dạy nghề hoặc tập nghề để trục lợi, bóc lột sức lao động hoặc dụ dỗ, ép buộc người học nghề vào hoạt động trái pháp luật. Quy định này nhằm bảo đảm hoạt động dạy nghề diễn ra đúng mục đích là đào tạo kỹ năng cho người học. Khi doanh nghiệp lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để sử dụng lao động trái quy định, hành vi đó thuộc nhóm hành vi bị cấm. Doanh nghiệp phải tuân thủ đầy đủ các giới hạn luật đặt ra đối với hoạt động dạy nghề.
Tình huống giả định
-
Minh Hòa mở chương trình tập nghề nhưng giao việc như lao động chính thức
Nhóm tuyển mới được giới thiệu sẽ được học kỹ năng vận hành máy, nhưng ngay ngày đầu, họ bị đưa vào dây chuyền sản xuất với khối lượng công việc y hệt lao động phổ thông, không hề có buổi đào tạo nào như đã hứa. -
Người tập nghề phản ánh vì không được đào tạo đúng bản chất
Sau vài tuần làm việc, nhiều người nhận thấy họ phải đứng máy, tăng ca và hoàn thành chỉ tiêu, trong khi mục tiêu đào tạo hoàn toàn biến mất. Những phản ánh gửi đến bộ phận nhân sự cho thấy dấu hiệu công ty đang lợi dụng danh nghĩa dạy nghề. -
Doanh nghiệp phớt lờ yêu cầu điều chỉnh chương trình đào tạo
Mặc dù nội bộ đã ghi nhận, Minh Hòa vẫn tiếp tục bố trí người tập nghề vào vị trí sản xuất và yêu cầu ký thêm cam kết “hỗ trợ dây chuyền”. Cách tổ chức này khiến mục tiêu đào tạo bị thay thế bằng mục tiêu sử dụng lao động giá rẻ. - Thanh tra lao động xác định hành vi vi phạm Điều 8 BLLĐ
Trong đợt kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện toàn bộ nhóm tập nghề không được đào tạo mà làm đúng công việc của công nhân. Đoàn thanh tra kết luận công ty đã lợi dụng việc tập nghề để sử dụng lao động trái pháp luật.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Doanh nghiệp lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động bị xử phạt bao nhiêu?
Điểm a Khoản 2 Điều 14 Nghị định 12/2022/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 14. Vi phạm quy định về đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề
...
2. Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
a) Lợi dụng danh nghĩa dạy nghề, tập nghề để trục lợi hoặc bóc lột sức lao động hoặc dụ dỗ, ép buộc người học nghề, người tập nghề vào hoạt động trái pháp luật;
...
...
Hành vi lợi dụng việc dạy nghề hoặc tập nghề để trục lợi, bóc lột sức lao động hoặc dụ dỗ, ép buộc người học nghề vào hoạt động trái pháp luật sẽ bị xử phạt từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng. Mức phạt này áp dụng trực tiếp đối với người sử dụng lao động không tuân thủ quy định về hoạt động đào tạo. Quy định xử phạt yêu cầu doanh nghiệp thực hiện đúng bản chất của hoạt động dạy nghề theo luật. Việc tuân thủ bảo đảm quyền lợi của người học nghề và người tập nghề.
Tình huống giả định
-
Tân Lợi mở khóa học việc nhưng để học viên làm việc toàn thời gian
Dù quảng cáo là đào tạo nghề, doanh nghiệp yêu cầu học viên nộp phí rồi cho họ làm việc tại cửa hàng ngay từ ngày đầu. -
Học viên phải làm công việc tạo doanh thu thay vì được hướng dẫn nghề
Họ phải bán hàng, kiểm kho, xử lý đơn… mà không được học bất kỳ kỹ năng nào như cam kết. Điều này khiến nhiều người nghi ngờ doanh nghiệp đang lợi dụng chương trình học việc. -
Nhóm học viên gửi đơn phản ánh vì bị bóc lột sức lao động
Khi nhận ra mình đang làm miễn phí, nhóm học viên gửi đơn đến cơ quan lao động kèm theo lịch làm việc và các bằng chứng liên quan. - Cơ quan thanh tra áp dụng mức phạt từ 50.000.000 đồng đến 75.000.000 đồng
Doanh nghiệp bị xác định đã lợi dụng dạy nghề để bóc lột sức lao động và phải nộp phạt 65.000.000 đồng, đồng thời ký hợp đồng lao động với người đạt yêu cầu và điều chỉnh lại quy trình tuyển người tập nghề cho đúng thời hạn quy định.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Hành vi lợi dụng danh nghĩa dạy nghề để bóc lột sức lao động bị pháp luật nghiêm cấm nhằm bảo đảm hoạt động đào tạo diễn ra đúng mục đích và không xâm phạm quyền lợi của người học nghề. Khi doanh nghiệp vi phạm, hành vi này bị xử phạt từ 50.000.000 đến 75.000.000 đồng theo quy định. Tuân thủ đầy đủ yêu cầu của pháp luật góp phần xây dựng môi trường đào tạo lành mạnh và bảo vệ người lao động trong quá trình học nghề.
