Việt Nam là điểm đến hấp dẫn của nhiều nhà đầu tư nước ngoài nhờ tốc độ tăng trưởng kinh tế và môi trường kinh doanh đang dần được cải thiện. Tuy nhiên, không phải lúc nào nhà đầu tư nước ngoài cũng có thể dễ dàng góp vốn vào công ty Việt Nam. Pháp luật quy định cụ thể về điều kiện để nhà đầu tư nước ngoài tham gia, bao gồm cả giới hạn về tỷ lệ sở hữu, lĩnh vực đầu tư và thủ tục pháp lý.
1. Nhà đầu tư nước ngoài có được góp vốn vào công ty Việt Nam không?
Căn cứ vào Điều 9 và Điều 24 Luật Đầu tư 2020 quy định cụ thể như sau:
Điều 9. Ngành, nghề và điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài
...
3. Điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài quy định tại Danh mục ngành, nghề hạn chế tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài bao gồm:
a) Tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ của nhà đầu tư nước ngoài trong tổ chức kinh tế;
b) Hình thức đầu tư;
c) Phạm vi hoạt động đầu tư;
d) Năng lực của nhà đầu tư; đối tác tham gia thực hiện hoạt động đầu tư;
đ) Điều kiện khác theo quy định tại luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nghị định của Chính phủ và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
...
Điều 24. Đầu tư theo hình thức góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp
1. Nhà đầu tư có quyền góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp của tổ chức kinh tế.2. Việc nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp của tổ chức kinh tế phải đáp ứng các quy định, điều kiện sau đây:
a) Điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài quy định tại Điều 9 của Luật này;
b) Bảo đảm quốc phòng, an ninh theo quy định của Luật này;
c) Quy định của pháp luật về đất đai về điều kiện nhận quyền sử dụng đất, điều kiện sử dụng đất tại đảo, xã, phường, thị trấn biên giới, xã, phường, thị trấn ven biển.
Nhà đầu tư nước ngoài có thể mua cổ phần phát hành lần đầu hoặc phát hành thêm của công ty cổ phần: góp vốn vào công ty TNHH để trở thành thành viên, góp vốn vào công ty hợp danh với tư cách thành viên góp vốn, mua lại phần vốn góp của thành viên công ty TNHH, công ty hợp danh, hoặc mua cổ phần của cổ đông công ty cổ phần. Tuy nhiên, quyền góp vốn bị hạn chế trong một số trường hợp: Ngành nghề đầu tư có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài (ví dụ: ngân hàng, viễn thông, dịch vụ vận tải). Tỷ lệ sở hữu tối đa theo cam kết WTO, điều ước quốc tế hoặc quy định pháp luật Việt Nam. Hình thức và phạm vi đầu tư: nhà đầu tư nước ngoài phải tuân thủ điều kiện về đối tác liên doanh hoặc giấy phép kinh doanh đặc biệt đối với một số ngành. Như vậy, việc góp vốn hợp pháp phụ thuộc vào cả ngành nghề, tỷ lệ vốn và thủ tục đăng ký với cơ quan nhà nước.
Tình huống giả định
Nhà đầu tư nước ngoài muốn góp vốn vào công ty ở Việt Nam.
- Công ty TNHH TechVN nhận được đề xuất đầu tư.
Công ty TNHH TechVN đang hoạt động tại Việt Nam trong lĩnh vực phần mềm, phía công ty đã nhận được đề nghị góp vốn 2 triệu USD từ Tập đoàn Nhật Bản J-Tech. - Công ty TNHH TechVN xem xét danh mục điều kiện theo quy định của pháp luật.
Sau khi nhận được đề xuất thì Công ty TNHH TechVN đã cân nhắc và xem xét quy định của pháp luật. Vì lĩnh vực phần mềm không nằm trong danh mục hạn chế nên nhà đầu tư nước ngoài được phép sở hữu đến 100% vốn. -
Công ty TNHH TechVN đã thực hiện thủ tục đăng ký
Công ty TechVN nộp hồ sơ đăng ký góp vốn tại Sở Kế hoạch và Đầu tư Đà Nẵng. Sau 15 ngày, Sở cấp văn bản chấp thuận. J-Tech chính thức trở thành thành viên góp vốn, sở hữu 40% vốn điều lệ của TechVN.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
2. Điều kiện cụ thể để nhà đầu tư nước ngoài góp vốn.
Căn cứ vào khoản 2 Điều 26 Luật Đầu tư 2020 quy định cụ thể như sau:
Điều 26. Thủ tục đầu tư theo hình thức góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp
...
2. Nhà đầu tư nước ngoài thực hiện thủ tục đăng ký góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp của tổ chức kinh tế trước khi thay đổi thành viên, cổ đông nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Việc góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp làm tăng tỷ lệ sở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài tại tổ chức kinh tế kinh doanh ngành, nghề tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài;
b) Việc góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp dẫn đến việc nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế quy định tại các điểm a, b và c khoản 1 Điều 23 của Luật này nắm giữ trên 50% vốn điều lệ của tổ chức kinh tế trong các trường hợp: tăng tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ của nhà đầu tư nước ngoài từ dưới hoặc bằng 50% lên trên 50%; tăng tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ của nhà đầu tư nước ngoài khi nhà đầu tư nước ngoài đã sở hữu trên 50% vốn điều lệ trong tổ chức kinh tế;
c) Nhà đầu tư nước ngoài góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp của tổ chức kinh tế có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại đảo và xã, phường, thị trấn biên giới; xã, phường, thị trấn ven biển; khu vực khác có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh.
...
Nhà đầu tư nước ngoài muốn góp vốn vào công ty Việt Nam cần tuân thủ: Ngành nghề không bị cấm đầu tư. Tỷ lệ sở hữu vốn: Được sở hữu tối đa 100% vốn trong nhiều lĩnh vực như công nghệ thông tin, sản xuất. Bị hạn chế sở hữu trong các ngành như hàng không (tối đa 34%), ngân hàng (tối đa 30%). Thủ tục pháp lý: Nếu góp vốn làm tỷ lệ sở hữu nước ngoài dưới 50% và không thuộc ngành nghề có điều kiện thì không cần đăng ký, chỉ làm thủ tục thay đổi tại Phòng Đăng ký kinh doanh. Nếu góp vốn từ 50% trở lên hoặc thuộc ngành nghề có điều kiện thì phải đăng ký tại Sở Kế hoạch và Đầu tư, sau khi được chấp thuận mới được thay đổi đăng ký kinh doanh.
Tình huống giả định
Một doanh nghiệp logistics tại Việt Nam nhận vốn góp từ công ty Singapore.
-
Công ty SG Logistics (Singapore) Đề xuất góp vốn
Công ty Cổ phần Vận tải Đông Á hoạt động trong lĩnh vực logistics, nhận đề nghị đầu tư 49% vốn từ Công ty SG Logistics (Singapore). -
Công ty SG Logistics (Singapore) phải thực hiện đăng ký vì yếu tố ngành nghề
Vì logistics là ngành nghề có điều kiện, nên nhà đầu tư nước ngoài phải đăng ký với Sở Kế hoạch và Đầu tư. Công ty SG Logistics (Singapore) phải đi đăng ký để có thể đầu tư cho Công ty Cổ phần Vận Tải Đông Á. -
Công ty SG Logistics (Singapore) đã nộp hồ sơ đến Sở Kế hoạch và Đầu tư
Hồ sơ được gửi đến Sở Kể Hoạch & Đầu Tư, bao gồm đề xuất góp vốn, giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của SG Logistics, và báo cáo tài chính. Sau khi thẩm định, Sở chấp thuận cho SG Logistics góp vốn 49%. Công ty Đông Á cập nhật thay đổi đăng ký doanh nghiệp.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
Kết luận
Nhà đầu tư nước ngoài có thể góp vốn vào công ty Việt Nam thông qua nhiều hình thức nhưng phải đáp ứng 3 điều kiện: không thuộc ngành nghề cấm, tuân thủ giới hạn tỷ lệ sở hữu vốn và thực hiện thủ tục đăng ký khi pháp luật yêu cầu. Đây là cơ chế vừa mở cửa thu hút đầu tư, vừa kiểm soát an ninh kinh tế.
