Trong một số khu vực nông thôn hoặc địa phương có tổ chức lễ hội truyền thống, hình ảnh người cưỡi ngựa di chuyển trên đường phố vẫn còn xuất hiện. Vì vậy, trong trường hợp muốn biết cưỡi ngựa có bị phạt không còn phụ thuộc vào việc xác định rõ ngựa có được xem là gia súc theo quy định pháp luật hay không. Nếu có, hành vi cưỡi ngựa trên đường xe cơ giới có thể bị xử phạt hành chính với mức cụ thể.
1. Ngựa có phải là gia súc không?
Mục I Phụ lục I ban hành kèm theo Thông tư 25/2016/TT-BNNPTNT quy định như sau:
Phụ lục I. Danh mục động vật, sản phẩm động vật trên cạn thuộc diện phải kiểm dịch
I. Động vật
Gia súc: Trâu, bò, lừa, ngựa, la, dê, cừu, lợn, thỏ, chó, mèo và các loài gia súc nuôi khác.
...
Theo quy định trên, ngựa được xếp vào danh mục gia súc – cùng với trâu, bò, lừa, dê, cừu, lợn… Việc phân loại này mang ý nghĩa pháp lý quan trọng khi áp dụng các quy định về kiểm dịch động vật, an toàn sinh học và xử phạt hành chính trong lĩnh vực giao thông hoặc chăn nuôi. Vì vậy, nếu người dân điều khiển ngựa (cưỡi, dắt, hoặc để ngựa kéo xe) thì hành vi này sẽ được xem là "dẫn dắt súc vật" theo các văn bản quy phạm pháp luật.
Trong thực tiễn, nhiều người vẫn hiểu nhầm ngựa là loài động vật riêng biệt không thuộc nhóm gia súc thông thường. Tuy nhiên, căn cứ theo danh mục pháp lý của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ngựa là gia súc, đồng nghĩa với việc mọi hoạt động có liên quan đến di chuyển, kiểm dịch hay sử dụng ngựa trên đường đều chịu điều chỉnh bởi quy định áp dụng với súc vật.
Tình huống giả định
Ngày 5/4/2025, tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La, anh Lò Văn Chinh dắt một con ngựa ra quốc lộ để di chuyển đến điểm tổ chức lễ hội của xã. Khi bị lực lượng chức năng yêu cầu dừng lại để kiểm tra, anh Chinh cho rằng ngựa không phải là gia súc nên việc dắt ngựa đi trên đường không bị điều chỉnh bởi quy định nào. Tuy nhiên, cơ quan công an đã giải thích rõ rằng theo Thông tư 25/2016/TT-BNNPTNT, ngựa được xếp vào danh mục gia súc, vì vậy mọi hành vi liên quan đến dắt, cưỡi ngựa trên đường đều thuộc đối tượng áp dụng các quy định của pháp luật về quản lý và xử phạt hành chính liên quan đến súc vật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người cưỡi ngựa đi vào phần đường của xe cơ giới có thể bị xử phạt bao nhiêu tiền?
Điểm d khoản 1 Điều 10 Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 10. Xử phạt người điều khiển, dẫn dắt súc vật, điều khiển xe súc vật kéo vi phạm quy tắc giao thông đường bộ
1. Phạt tiền từ 60.000 đồng đến 100.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:
...
d) Điều khiển, dẫn dắt súc vật đi không đúng phần đường quy định, đi vào đường cấm, khu vực cấm, đi vào phần đường của xe cơ giới;
...
Theo quy định trên, người cưỡi ngựa đi sai phần đường, cụ thể là đi vào phần đường dành cho xe cơ giới, sẽ bị xử phạt hành chính bằng hình thức phạt tiền. Ngựa là gia súc, nên hành vi điều khiển hoặc dẫn dắt ngựa tham gia giao thông được xem là tương đương với việc điều khiển súc vật kéo, và phải tuân thủ các quy định tương ứng.
Ngoài ra, nếu người cưỡi ngựa không mang theo dụng cụ đựng chất thải của súc vật hoặc không dọn sạch chất thải ra đường, cũng có thể bị xử phạt. Những hành vi như vậy không chỉ gây mất vệ sinh môi trường mà còn ảnh hưởng đến an toàn và trật tự giao thông. Đặc biệt tại các khu vực đông dân cư hoặc tuyến đường có mật độ xe cơ giới cao, việc cưỡi ngựa sai quy định có thể gây nguy hiểm cho cả người cưỡi lẫn các phương tiện khác.
Tình huống giả định
Tháng 3/2025, anh Trịnh Văn Lượng ở xã Phú Tân, huyện Châu Thành, tỉnh An Giang cưỡi ngựa trên tuyến đường Quốc lộ 91 để di chuyển từ nhà đến chợ xã. Thay vì đi sát lề đường hoặc phần đường dành cho xe thô sơ, anh Lượng điều khiển ngựa đi giữa làn đường xe ô tô đang lưu thông, gây cản trở giao thông và khiến một chiếc xe tải phải phanh gấp để tránh.
Lực lượng Cảnh sát giao thông huyện đã tiến hành lập biên bản và xử phạt anh Lượng số tiền 100.000 đồng vì hành vi cưỡi ngựa vào phần đường xe cơ giới theo điểm d khoản 1 Điều 10 Nghị định 100/2019/NĐ-CP. Đồng thời, do ngựa thải chất thải ra đường nhưng không được dọn dẹp, anh còn bị phạt thêm 60.000 đồng theo điểm c cùng điều.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Ngựa được pháp luật xác định là gia súc, nên việc cưỡi hoặc dắt ngựa tham gia giao thông sẽ bị điều chỉnh bởi các quy định dành cho súc vật. Người cưỡi ngựa đi vào phần đường xe cơ giới có thể bị xử phạt từ 60.000 đồng đến 100.000 đồng. Nếu không dọn chất thải của ngựa, người vi phạm còn bị phạt thêm theo quy định.
