Cục Sở hữu trí tuệ là cơ quan chuyên trách thực hiện chức năng quản lý nhà nước về sở hữu công nghiệp tại Việt Nam. Cục không chỉ tiếp nhận và xử lý các hồ sơ đăng ký sáng chế, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp mà còn tổ chức lấy ý kiến từ các hội ngành nghề và điều phối hoạt động chuyên môn thông qua các đơn vị trực thuộc.
1. Cục Sở hữu trí tuệ trực thuộc cơ quan nào?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 1 Quyết định 156/QĐ-BKHCN năm 2025:
Quyết định 156/QĐ-BKHCN
Điều 1. Vị trí và chức năng
1. Cục Sở hữu trí tuệ là tổ chức trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng thống nhất quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ; trực tiếp quản lý nhà nước và tổ chức thực hiện các hoạt động sự nghiệp về sở hữu công nghiệp theo quy định của pháp luật.
Cục Sở hữu trí tuệ có tên giao dịch quốc tế bằng tiếng Anh là: Intellectual Property Office of Viet Nam (viết tắt là IP Viet Nam).
2. Cục Sở hữu trí tuệ có tư cách pháp nhân, có con dấu riêng và được mở tài khoản nội tệ, ngoại tệ tại Kho bạc nhà nước và Ngân hàng để hoạt động và giao dịch theo quy định của pháp luật.
Cục Sở hữu trí tuệ có trụ sở chính đặt tại thành phố Hà Nội.
Cục Sở hữu trí tuệ giữ vai trò trung tâm trong việc tổ chức và thực hiện quản lý nhà nước về sở hữu công nghiệp tại Việt Nam, bao gồm sáng chế, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp… Với tư cách là đơn vị trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, Cục được trao quyền đầy đủ về mặt pháp lý và tài chính, có con dấu và tài khoản riêng. Việc có tên tiếng Anh và thương hiệu quốc tế giúp nâng cao năng lực hợp tác quốc tế và xử lý hồ sơ đến từ các tổ chức nước ngoài.
Tình huống giả định:
Doanh nghiệp khiếu nại vi phạm nhãn hiệu, bất ngờ với vai trò quản lý và giám sát của Cục Sở hữu trí tuệ
Tháng 8/2025, Công ty TNHH Thiết kế và Sáng tạo Tetra (trụ sở tại TP.HCM) phát hiện một doanh nghiệp khác là Công ty Cổ phần H.A.M.E Design sử dụng trái phép mẫu logo mà Tetra đã đăng ký độc quyền từ đầu năm. Logo của Tetra từng được nộp đơn bảo hộ nhãn hiệu tại Cục Sở hữu trí tuệ và đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký sở hữu công nghiệp vào tháng 3/2025.
Sau khi gửi cảnh báo vi phạm nhưng không nhận được phản hồi từ phía H.A.M.E, đại diện Tetra đã nộp đơn khiếu nại vi phạm quyền sở hữu công nghiệp lên Cục Sở hữu trí tuệ, đồng thời yêu cầu cơ quan chức năng hỗ trợ xác minh hành vi xâm phạm. Trong quá trình làm việc, nhiều nhân viên Tetra bất ngờ khi được thông báo rằng Cục Sở hữu trí tuệ là đơn vị trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, có chức năng không chỉ tiếp nhận đăng ký bảo hộ mà còn giám sát, giải quyết tranh chấp sở hữu công nghiệp trên cả nước.
Qua quá trình xử lý, đại diện Cục đã phối hợp với Thanh tra Khoa học và Công nghệ tại TP.HCM tiến hành lập biên bản xác minh vi phạm, đồng thời hướng dẫn Tetra thực hiện thủ tục yêu cầu xử lý hành chính và khởi kiện dân sự nếu cần.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Cục Sở hữu trí tuệ có nhiệm vụ lấy ý kiến các hội chuyên ngành không?
Căn cứ Khoản 9 Điều 2 Quyết định 156/QĐ-BKHCN năm 2025:
Quyết định 156/QĐ-BKHCN
Điều 2. Nhiệm vụ và quyền hạn
...
9. Hướng dẫn, kiểm tra hoạt động và việc chấp hành các quy định pháp luật của các hội trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp theo phân công của Bộ trưởng, đề xuất biện pháp xử lý các vi phạm pháp luật với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền; tổ chức lấy ý kiến các hội về việc hoàn thiện các quy định của pháp luật và phát triển hoạt động sở hữu trí tuệ.
...
Ngoài vai trò là cơ quan quản lý hành chính, Cục còn phối hợp với các hội nghề nghiệp và tổ chức chuyên ngành nhằm tiếp nhận thực tiễn và đóng góp ý kiến xây dựng pháp luật. Điều này giúp các quy định ban hành gần với thực tế hơn, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và tổ chức trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ.
Ví dụ thực tế:
Bộ KH&CN tổ chức hội thảo lấy ý kiến các hội chuyên ngành về dự thảo sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ
Ngày 12/01/2021, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Hội thảo tham vấn về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.
Hội thảo có sự tham gia của hơn 150 đại biểu từ các bộ, ngành, địa phương, tổ chức thực thi pháp luật, hiệp hội, viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Mục tiêu của hội thảo là thu thập ý kiến đóng góp nhằm hoàn thiện dự thảo luật trước khi trình Quốc hội.
Nội dung hội thảo tập trung vào các điểm sửa đổi lớn, bao gồm: tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, cải thiện hiệu quả thực thi, xử lý vi phạm và nâng cao năng lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ. Các ý kiến đóng góp tại hội thảo sẽ được cơ quan soạn thảo tiếp thu và chỉnh sửa phù hợp với thực tiễn và yêu cầu hội nhập quốc tế.
Nguồn: Bộ Khoa Học và Công Nghệ
3. Những đơn vị sự nghiệp công lập nào trực thuộc Cục Sở hữu trí tuệ?
Theo khoản 2 Điều 3 Quyết định 156/QĐ-BKHCN năm 2025, các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Cục Sở hữu trí tuệ bao gồm
Quyết định 156/QĐ-BKHCN
Điều 3. Cơ cấu tổ chức
...
2. Tổ chức bộ máy
a) Các phòng
- Văn phòng;
- Phòng Kế hoạch - Tài chính;
- Phòng Tổ chức cán bộ;
- Phòng Đăng ký;
- Phòng Pháp chế và Chính sách;
- Phòng Hợp tác quốc tế;
- Phòng Thanh tra và Giải quyết khiếu nại.
Văn phòng có con dấu riêng, được mở tài khoản tại Kho bạc nhà nước và Ngân hàng để hoạt động và giao dịch theo quy định của pháp luật.
b) Các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc
- Trung tâm Thẩm định Sáng chế;
- Trung tâm Thẩm định Nhãn hiệu;
- Trung tâm Thẩm định Nhãn hiệu quốc tế, Chỉ dẫn địa lý và Kiểu dáng công nghiệp;
- Trung tâm Phát triển tài sản trí tuệ.
Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của các đơn vị sự nghiệp trực thuộc Cục do Cục trưởng xây dựng, trình Bộ trưởng quyết định.
Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các phòng và mối quan hệ công tác của các đơn vị thuộc Cục do Cục trưởng quyết định.
Các trung tâm này là bộ phận hỗ trợ trực tiếp Cục thực hiện chức năng chuyên môn. Mỗi trung tâm có chức năng rõ ràng: tiếp nhận và xử lý hồ sơ liên quan đến đăng ký sáng chế, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp hoặc chỉ dẫn địa lý; hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ cho cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức. Việc phân tách chuyên môn giúp hoạt động của Cục được chuyên nghiệp hóa và hiệu quả hơn.
TÌnh huống giả định:
Tòa bác đơn kiện Cục Sở hữu trí tuệ vì chậm xử lý hồ sơ không thuộc trách nhiệm hành chính
Tháng 5/2025, Tòa án nhân dân TP. Hà Nội thụ lý vụ kiện hành chính giữa Công ty TNHH Thiết kế Thương hiệu An Phúc và Cục Sở hữu trí tuệ, liên quan đến việc chậm xử lý đơn đăng ký nhãn hiệu trong lĩnh vực mỹ phẩm. Trong đơn kiện, Công ty An Phúc cho rằng đã nộp hồ sơ đăng ký nhãn hiệu từ đầu năm 2023 nhưng đến nay vẫn chưa nhận được kết quả thẩm định nội dung, gây ảnh hưởng lớn đến kế hoạch kinh doanh và bảo hộ thương hiệu tại thị trường quốc tế.
Tại phiên làm việc, đại diện Cục Sở hữu trí tuệ trình bày rõ rằng việc thẩm định nhãn hiệu là nhiệm vụ chuyên môn do đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc – cụ thể là Trung tâm Thẩm định Nhãn hiệu – thực hiện, không phải do các phòng hành chính hoặc quản lý chung của Cục trực tiếp đảm nhiệm. Ngoài Trung tâm Thẩm định Nhãn hiệu, Cục Sở hữu trí tuệ còn có các đơn vị sự nghiệp khác như Trung tâm Thẩm định Sáng chế, Trung tâm Thẩm định Nhãn hiệu quốc tế, Chỉ dẫn địa lý và Kiểu dáng công nghiệp, và Trung tâm Phát triển tài sản trí tuệ, mỗi trung tâm phụ trách một mảng công việc chuyên sâu theo phân công.
Sau khi làm rõ cơ cấu tổ chức và trách nhiệm chuyên môn, Tòa án nhận thấy nguyên đơn nhầm lẫn giữa chức năng của cơ quan hành chính và đơn vị chuyên môn trực thuộc. Tòa kết luận rằng không có hành vi hành chính sai phạm từ phía Cục Sở hữu trí tuệ, đồng thời khuyến nghị doanh nghiệp làm việc trực tiếp với Trung tâm Thẩm định Nhãn hiệu để được hỗ trợ tiến độ theo quy trình chuyên môn.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
4. Kết luận
Cục Sở hữu trí tuệ là cơ quan trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý nhà nước về sở hữu công nghiệp. Ngoài chức năng đăng ký, thẩm định, Cục còn tổ chức lấy ý kiến các hội nghề nghiệp để hoàn thiện chính sách và có các trung tâm chuyên môn trực thuộc hỗ trợ xử lý chuyên sâu.
