Con sinh ra nhờ mang thai hộ vì mục đích nhân đạo được xác định là con chung hợp pháp của cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ.
Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là một giải pháp nhân văn giúp các cặp vợ chồng không thể tự sinh con có cơ hội làm cha mẹ. Tuy nhiên, để bảo đảm quyền và nghĩa vụ của các bên, pháp luật quy định rõ ràng về việc xác định cha mẹ hợp pháp của đứa trẻ cũng như các điều kiện bắt buộc khi thực hiện mang thai hộ. Đây là cơ sở quan trọng để tránh tranh chấp và ngăn ngừa việc lợi dụng mang thai hộ vì mục đích thương mại.
1. Con sinh ra nhờ mang thai hộ vì mục đích nhân đạo được xác định là con của ai?
Điều 94 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau:
Luật Hôn nhân và gia đình 2014
Điều 94. Xác định cha, mẹ trong trường hợp mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
Con sinh ra trong trường hợp mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là con chung của vợ chồng nhờ mang thai hộ kể từ thời điểm con được sinh ra.
Quy định này nhằm bảo đảm quyền làm cha mẹ của cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ và tránh các tranh chấp phát sinh với người mang thai hộ. Việc xác định cha mẹ hợp pháp ngay từ khi đứa trẻ ra đời giúp bảo đảm quyền nhân thân, quyền hộ tịch, quyền thừa kế và các quyền hợp pháp khác của trẻ.
Tình huống giả định
- Giới thiệu sự việc
Vợ chồng ông Nguyễn Hoàng Long và bà Trần Thị Ánh Tuyết (cư trú tại Thành phố Hà Nội) không thể sinh con dù đã điều trị hiếm muộn nhiều năm. Họ quyết định nhờ chị Lê Thị Mai, người thân trong gia đình, mang thai hộ theo đúng quy định của pháp luật. - Quy trình xác định cha mẹ cho trẻ
Sau khi đứa trẻ chào đời, bệnh viện nơi thực hiện kỹ thuật hỗ trợ sinh sản phối hợp cùng cơ quan hộ tịch xác định cha mẹ hợp pháp là ông Long và bà Tuyết theo quy định tại Điều 94 Luật Hôn nhân và gia đình 2014. Tất cả thủ tục được thực hiện minh bạch, có xác nhận của cơ sở y tế và sự chứng kiến của đại diện chính quyền địa phương. -
Kết quả xử lý
Việc xác định cha mẹ hợp pháp giúp đứa trẻ được đăng ký khai sinh đúng quy định và bảo đảm đầy đủ các quyền công dân.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Điều kiện để được mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là gì?
Điều 95 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau:
Luật Hôn nhân và gia đình 2014
Điều 95. Điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
1. Việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo phải được thực hiện trên cơ sở tự nguyện của các bên và được lập thành văn bản.
2. Vợ chồng có quyền nhờ người mang thai hộ khi có đủ các điều kiện sau đây:
a) Có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về việc người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản;
b) Vợ chồng đang không có con chung;
c) Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.
3. Người được nhờ mang thai hộ phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng nhờ mang thai hộ;
b) Đã từng sinh con và chỉ được mang thai hộ một lần;
c) Ở độ tuổi phù hợp và có xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền về khả năng mang thai hộ;
d) Trường hợp người phụ nữ mang thai hộ có chồng thì phải có sự đồng ý bằng văn bản của người chồng;
đ) Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm lý.
4. Việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo không được trái với quy định của pháp luật về sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.
5. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.
Quy định này được đặt ra nhằm bảo đảm tính nhân đạo, tránh lợi dụng việc mang thai hộ để trục lợi hoặc biến tướng thành hoạt động thương mại. Việc lập văn bản thỏa thuận, tư vấn y tế – pháp lý – tâm lý là yêu cầu bắt buộc để bảo vệ cả hai bên và bảo đảm tính hợp pháp của quá trình mang thai hộ.
Tình huống giả định
- Giới thiệu sự việc
Vợ chồng bà Phạm Thị Thu và ông Lưu Minh Hòa (cư trú tại Thành phố Hồ Chí Minh) sau nhiều năm điều trị vô sinh nhưng không thành công nên quyết định nhờ người mang thai hộ. Họ nộp hồ sơ tại Bệnh viện Từ Dũ để được tư vấn và xem xét theo đúng quy trình. - Các điều kiện mang thai hộ được đáp ứng đầy đủ
Sau khi có kết luận của cơ quan y tế xác nhận người vợ không thể mang thai, hai vợ chồng ký kết văn bản thỏa thuận tự nguyện với người chị họ là bà Nguyễn Thị Hồng (người đủ điều kiện mang thai hộ). Tất cả các bên được tư vấn kỹ về y tế, pháp lý và tâm lý để bảo đảm sự tự nguyện và hiểu biết đầy đủ trước khi tiến hành. -
Kết quả của quá trình mang thai hộ
Quá trình mang thai hộ diễn ra hợp pháp, an toàn và minh bạch, đứa trẻ ra đời khỏe mạnh và được pháp luật công nhận là con chung hợp pháp của cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là một quy định tiến bộ, thể hiện sự nhân văn của pháp luật Việt Nam trong việc bảo vệ quyền được làm cha mẹ của các cặp vợ chồng hiếm muộn. Con sinh ra trong trường hợp này được xác định là con chung hợp pháp của vợ chồng nhờ mang thai hộ. Đồng thời việc mang thai hộ chỉ hợp pháp khi đáp ứng đầy đủ điều kiện về y tế, pháp lý, tâm lý.
