Xe ưu tiên gồm những loại phương tiện nào?

Trong hệ thống giao thông đường bộ có những loại phương tiện được pháp luật cho phép ưu tiên khi tham gia lưu thông nhằm bảo đảm thực hiện nhiệm vụ khẩn cấp như cứu hộ, chữa cháy hay cấp cứu. Theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 xe ưu tiên được xác định cụ thể theo từng nhóm phương tiện và có quyền đi trước khi qua giao lộ. Bên cạnh đó, hành vi không nhường đường cho xe ưu tiên đang phát tín hiệu sẽ bị xử lý nghiêm với mức phạt cao.

1. Xe ưu tiên gồm những loại phương tiện nào?

Điều 27 Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024 quy định:

Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024

Điều 27. Xe ưu tiên

1. Xe ưu tiên gồm xe chữa cháy của Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và xe chữa cháy của các lực lượng khác được huy động đi làm nhiệm vụ chữa cháy; xe của lực lượng quân sự, công an và kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp; đoàn xe có xe Cảnh sát giao thông dẫn đường; xe cứu thương đi làm nhiệm vụ cấp cứu; xe hộ đê đi làm nhiệm vụ; xe đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật; đoàn xe tang.

2. Xe ưu tiên được quyền đi trước xe khác khi qua đường giao nhau từ bất kỳ hướng nào tới theo thứ tự ưu tiên từ trên xuống dưới như sau:

a) Xe chữa cháy của Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và xe chữa cháy của các lực lượng khác được huy động đi làm nhiệm vụ chữa cháy;

b) Xe của lực lượng quân sự, công an, kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp; đoàn xe có xe Cảnh sát giao thông dẫn đường;

c) Xe cứu thương đi làm nhiệm vụ cấp cứu;

d) Xe hộ đê đi làm nhiệm vụ; xe đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật;

đ) Đoàn xe tang.

3. Xe ưu tiên quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều này phải có tín hiệu ưu tiên theo quy định của pháp luật. Màu của tín hiệu đèn ưu tiên được quy định như sau:

a) Xe chữa cháy của Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và xe chữa cháy của các lực lượng khác được huy động đi làm nhiệm vụ chữa cháy, xe của lực lượng quân sự đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, xe cứu thương đang làm nhiệm vụ cấp cứu có đèn nhấp nháy màu đỏ;

b) Xe của lực lượng công an, kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp, xe Cảnh sát giao thông dẫn đường có đèn nhấp nháy màu xanh và đỏ;

c) Xe hộ đê đi làm nhiệm vụ; xe đi làm nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ, khắc phục sự cố thiên tai, dịch bệnh hoặc xe đi làm nhiệm vụ trong tình trạng khẩn cấp theo quy định của pháp luật có đèn nhấp nháy màu xanh.

4. Xe ưu tiên quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều này không bị hạn chế tốc độ; được phép đi không phụ thuộc vào tín hiệu đèn giao thông, đi vào đường ngược chiều, các đường khác có thể đi được; riêng đối với đường cao tốc, chỉ được đi ngược chiều trên làn dừng xe khẩn cấp; phải tuân theo hiệu lệnh của người điều khiển giao thông, biển báo hiệu tạm thời.

5. Khi có tín hiệu của xe ưu tiên, người và phương tiện tham gia giao thông đường bộ phải giảm tốc độ, đi sát lề đường bên phải hoặc dừng lại để nhường đường, trạm thu phí phải ưu tiên cho xe ưu tiên qua trạm trong mọi tình huống, không được gây cản trở.

6. Chính phủ quy định về quản lý, lắp đặt, sử dụng thiết bị phát tín hiệu của xe ưu tiên và trình tự, thủ tục cấp mới, cấp lại và thu hồi giấy phép sử dụng thiết bị phát tín hiệu của xe ưu tiên.

7. Bộ trưởng Bộ Công an quy định các đoàn trong nước và khách nước ngoài đến Việt Nam có bố trí xe Cảnh sát giao thông dẫn đường; quy định quy trình dẫn đường của Cảnh sát giao thông đối với các đoàn trong nước và khách nước ngoài đến Việt Nam.

Xe ưu tiên là những phương tiện được pháp luật cho phép lưu thông trước các xe khác khi đang thực hiện nhiệm vụ đặc biệt như chữa cháy, cứu thương, cứu nạn, hộ đê hay xử lý sự cố thiên tai, dịch bệnh. Những xe này được nhận biết qua tín hiệu ưu tiên hợp pháp gồm còi, đèn hoặc cờ hiệu nhằm đảm bảo thực hiện nhiệm vụ khẩn cấp. Quy định rõ ràng về các nhóm xe ưu tiên giúp ngăn chặn tình trạng lạm dụng tín hiệu ưu tiên gây mất trật tự giao thông. 

Tình huống giả định:

• Nguyễn Văn Phúc điều khiển xe bồn trên tuyến Quốc lộ 18
  Sáng 12/9/2025, Nguyễn Văn Phúc là tài xế của Công ty Nhiên liệu Đông Bắc, lái xe bồn chở xăng lưu thông trên tuyến Quốc lộ 18 (tỉnh Quảng Ninh). Khi đến ngã tư, anh Phúc bật còi ưu tiên và vượt đèn đỏ với lý do “xe chở hàng nguy hiểm, cần đi trước để bảo đảm an toàn”.

• Cảnh sát giao thông yêu cầu dừng xe kiểm tra
  Tổ tuần tra thuộc Phòng Cảnh sát giao thông tỉnh Quảng Ninh phát hiện hành vi vi phạm và yêu cầu dừng xe. Tại hiện trường, tài xế Phúc trình bày rằng xe bồn chở xăng “thuộc diện được ưu tiên khi tham gia giao thông”. Tuy nhiên, lực lượng chức năng xác định xe chở xăng không nằm trong danh mục xe ưu tiên được quy định.

• Tài xế bị xử phạt vì vi phạm quy tắc giao thông
  Cơ quan chức năng lập biên bản và xử phạt hành chính về hành vi vượt đèn đỏ trái quy định đồng thời yêu cầu tài xế cam kết không sử dụng tín hiệu ưu tiên khi không thuộc đối tượng được phép. Hành vi trên bị xác định gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông và không được pháp luật công nhận là trường hợp ưu tiên.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)

2. Ô tô không nhường đường cho xe ưu tiên bị xử lý như thế nào?

Điểm b khoản 6; điểm b khoản 16 Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định:

Nghị định 168/2024/NĐ-CP

Điều 6. Xử phạt, trừ điểm giấy phép lái xe của người điều khiển xe ô tô, xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và các loại xe tương tự xe ô tô vi phạm quy tắc giao thông đường bộ

...

6. Phạt tiền từ 6.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:

a) Điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định trên 20 km/h đến 35 km/h;

b) Không nhường đường hoặc gây cản trở xe được quyền ưu tiên đang phát tín hiệu ưu tiên đi làm nhiệm vụ;

...

16. Ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt, người điều khiển xe thực hiện hành vi vi phạm còn bị trừ điểm giấy phép lái xe như sau:

a) Thực hiện hành vi quy định tại điểm h, điểm i khoản 3; điểm a, điểm b, điểm c, điểm d, điểm đ, điểm g khoản 4; điểm a, điểm b, điểm c, điểm d, điểm đ, điểm e, điểm g, điểm i, điểm k, điểm n, điểm o khoản 5 Điều này bị trừ điểm giấy phép lái xe 02 điểm;

b) Thực hiện hành vi quy định tại điểm h khoản 5; khoản 6; điểm b khoản 7; điểm b, điểm c, điểm d khoản 9 Điều này bị trừ điểm giấy phép lái xe 04 điểm;

...

Hành vi không nhường đường cho xe ưu tiên là vi phạm nghiêm trọng quy tắc giao thông đường bộ làm cản trở quá trình thực hiện nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn hoặc cấp cứu khẩn cấp. Pháp luật quy định mức xử phạt cao để bảo đảm rằng người điều khiển phương tiện khác phải có nghĩa vụ nhường đường ngay lập tức khi xe ưu tiên đang phát tín hiệu hợp pháp. Việc trừ điểm giấy phép lái xe ngoài hình phạt tiền còn thể hiện tính răn đe mạnh, giúp nâng cao ý thức của người tham gia giao thông.

Tình huống giả định:

• Xe cứu hỏa được huy động đến hiện trường vụ cháy trong giờ cao điểm
  Chiều 5/8/2025, Phòng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ tỉnh Bắc Ninh nhận được tin báo cháy tại khu dân cư. Một xe cứu hỏa được huy động khẩn cấp, bật còi và đèn ưu tiên để di chuyển đến hiện trường.

• Ô tô con cố tình không nhường đường dù có tín hiệu ưu tiên
  Khi xe cứu hỏa đang lưu thông trên đường Lý Thái Tổ, một ô tô 4 chỗ do Ngô Thanh Hải điều khiển không giảm tốc độ và không nhường làn đường dù nghe rõ tín hiệu ưu tiên. Hành vi này khiến xe cứu hỏa bị chậm trễ gần 2 phút trong quá trình di chuyển đến nơi xảy ra cháy.

• Tài xế ô tô bị xử phạt theo quy định pháp luật
  Sau khi được camera giao thông ghi lại, Công an tỉnh Bắc Ninh đã mời tài xế lên làm việc. Người này bị xử phạt 8.000.000 đồng và trừ 4 điểm giấy phép lái xe. Vụ việc là lời nhắc nhở rõ ràng rằng mọi phương tiện phải tuyệt đối nhường đường cho xe ưu tiên để bảo đảm tính mạng, tài sản của cộng đồng.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)

3. Kết luận

Xe ưu tiên là nhóm phương tiện đặc biệt được pháp luật cho phép đi trước các xe khác khi đang thực hiện nhiệm vụ khẩn cấp như chữa cháy, cứu thương hoặc cứu nạn. Việc nhận diện đúng và nhường đường kịp thời cho xe ưu tiên không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn thể hiện ý thức cộng đồng và tinh thần trách nhiệm trong giao thông. Người điều khiển ô tô không nhường đường cho xe ưu tiên có thể bị phạt đến 8 triệu đồng và trừ 4 điểm giấy phép lái xe.