Sự phát triển của công nghệ thông tin đang giúp nhiều thủ tục hành chính có thể thực hiện qua mạng, trong đó có thủ tục ly hôn. Với những trường hợp đủ điều kiện, pháp luật cho phép vợ chồng có thể nộp đơn ly hôn trực tuyến qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án. Tuy nhiên, để thực hiện được hình thức này, người dân cần tuân thủ một số điều kiện cụ thể được pháp luật quy định.
1. Có thể nộp đơn ly hôn online không?
Căn cứ vào khoản 1 Điều 190 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định cụ thể như sau:
Điều 190. Gửi đơn khởi kiện đến Tòa án
1. Người khởi kiện gửi đơn khởi kiện kèm theo tài liệu, chứng cứ mà mình hiện có đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ án bằng các phương thức sau đây:a) Nộp trực tiếp tại Tòa án;
b) Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính;
c) Gửi trực tuyến bằng hình thức điện tử qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).
...
Hiện nay, việc nộp đơn ly hôn (bao gồm cả đơn phương và thuận tình ly hôn) có thể được thực hiện bằng hình thức trực tuyến nếu Tòa án nơi tiếp nhận đã triển khai hệ thống Cổng thông tin điện tử. Khi sử dụng hình thức này, người yêu cầu ly hôn sẽ không cần phải đến Tòa án trực tiếp mà có thể gửi hồ sơ qua mạng. Tuy nhiên, để được chấp nhận, người nộp đơn phải có tài khoản đăng ký giao dịch điện tử, có email và chữ ký điện tử hợp lệ theo quy định của pháp luật.
Tình huống giả định
Anh Nguyễn Văn Tâm (trú tại TP.HCM) và chị Trần Thị Minh (trú tại Quảng Nam) thống nhất ly hôn nhưng không thể cùng đến Tòa do đang sinh sống ở hai tỉnh khác nhau. Anh Tâm chọn hình thức nộp đơn ly hôn thuận tình trực tuyến qua Cổng thông tin điện tử của TAND TP.HCM. Anh điền đầy đủ nội dung đơn, đính kèm bản scan Giấy đăng ký kết hôn, căn cước công dân và giấy khai sinh của con. Đơn được ký bằng chữ ký số có chứng thực.
Sau khi hệ thống xác nhận đơn hợp lệ, Tòa án cấp cho anh Tâm một tài khoản để theo dõi tình trạng hồ sơ và thông báo lịch hẹn làm việc. Quá trình giải quyết diễn ra nhanh gọn, anh chị được mời đến Tòa một lần duy nhất để ký biên bản hòa giải thành.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
2. Cần điều kiện gì để ly hôn trực tuyến?
Căn cứ vào khoản 1 Điều 16 Nghị quyết 04/2016/NQ-HĐTP quy định cụ thể như sau:
Điều 16. Lập và gửi đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ bằng phương tiện điện tử
1. Người khởi kiện phải truy cập vào Cổng thông tin điện tử của Tòa án điền đầy đủ nội dung đơn khởi kiện, ký điện tử và gửi đến Tòa án.2. Tài liệu, chứng cứ gửi kèm theo đơn khởi kiện phải được gửi đến Tòa án qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án.
Ngoài việc Tòa án có hỗ trợ hình thức nộp đơn trực tuyến, người yêu cầu ly hôn phải tự mình đáp ứng đủ ba điều kiện: có email cá nhân để nhận thông báo, có chữ ký số được chứng thực (ví dụ dùng thiết bị ký số hoặc dịch vụ ký số công cộng), và phải có tài khoản trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án (đăng ký bằng CMND/CCCD và được Tòa xác thực). Bên cạnh đó, hồ sơ ly hôn cần được scan rõ ràng, gửi kèm theo đơn, và người nộp vẫn phải thực hiện việc nộp tạm ứng án phí theo hướng dẫn.
Tình huống giả định
Chị Lê Thị Kim Hạnh (trú tại tỉnh Khánh Hòa) muốn ly hôn đơn phương với chồng đang định cư tại Mỹ. Do khoảng cách địa lý và tình hình cá nhân, chị Hạnh đăng ký tài khoản giao dịch điện tử với Tòa án tỉnh Khánh Hòa. Chị chuẩn bị đơn ly hôn theo mẫu điện tử, ký bằng chữ ký số, gửi qua email kèm theo bản scan giấy kết hôn, căn cước công dân và bản sao hộ chiếu của chồng.
Sau hai ngày, chị Hạnh nhận được email phản hồi yêu cầu bổ sung bản scan bản án tuyên xác minh nơi cư trú của chồng ở Mỹ và giấy khai sinh của con chung. Sau khi hoàn thiện, hồ sơ được tiếp nhận và chị được hướng dẫn nộp lệ phí trực tuyến. Quá trình xử lý hồ sơ thuận tiện, giúp chị tiết kiệm chi phí và thời gian di chuyển.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
Kết luận
Pháp luật hiện hành cho phép nộp đơn ly hôn trực tuyến nếu Tòa án có hệ thống tiếp nhận hồ sơ qua mạng. Người yêu cầu ly hôn cần có chữ ký số, địa chỉ email và tài khoản giao dịch điện tử được phê duyệt. Dù hình thức online tiết kiệm thời gian và công sức, nhưng hồ sơ vẫn cần được chuẩn bị kỹ lưỡng và tuân thủ đúng quy trình theo quy định pháp luật.
