Có thể mua nhà ở thương mại để làm nhà ở công vụ không?

Nhà ở công vụ giữ vai trò quan trọng trong việc giúp Nhà nước bảo đảm nơi ở cán bộ, công chức, viên chức và một số đối tượng đặc thù trong thời gian công tác. Trên thực tế, pháp luật hiện hành cho phép cơ quan có thẩm quyền được mua hoặc thuê nhà ở thương mại để làm nhà ở công vụ khi chưa có đủ quỹ nhà ở sẵn có. Bên cạnh đó, việc mua nhà ở thương mại để làm nhà ở công vụ còn phải tuân theo trình tự, thủ tục và thẩm quyền quyết định đầu tư theo quy định của pháp luật.

1. Có thể mua nhà ở thương mại để làm nhà ở công vụ được không?

Khoản 1 Điều 43 Luật Nhà ở 2023 quy định như sau:

Luật Nhà ở 2023

Điều 43. Mua, thuê nhà ở thương mại để làm nhà ở công vụ

1. Trường hợp trên địa bàn chưa có đủ quỹ nhà ở công vụ để bố trí cho đối tượng có đủ điều kiện được thuê mà có nhà ở thương mại được xây dựng theo dự án, bảo đảm chất lượng theo quy định của pháp luật về xây dựng, phù hợp với loại nhà và tiêu chuẩn diện tích nhà ở công vụ thì cơ quan có thẩm quyền quy định tại Điều 14 của Luật này có thể mua, thuê nhà ở này để làm nhà ở công vụ.

...

Việc sử dụng nhà ở thương mại để làm nhà ở công vụ không phải áp dụng trong mọi trường hợp, mà chỉ khi quỹ nhà ở công vụ tại địa phương không còn đủ để bố trí cho đối tượng đủ điều kiện. Nhà ở thương mại muốn được mua hoặc thuê làm nhà ở công vụ phải đáp ứng các điều kiện như được xây dựng theo dự án hợp pháp, đạt chuẩn chất lượng xây dựng và phù hợp tiêu chuẩn diện tích cho từng đối tượng thuê. Đây là cơ chế linh hoạt nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt quỹ nhà ở công vụ, đồng thời vẫn bảo đảm người được bố trí có nơi ở ổn định trong khi Nhà nước vẫn kiểm soát được tính pháp lý và chất lượng của quỹ nhà bổ sung.

Tình huống giả định

Mua nhà ở thương mại làm nhà ở công vụ cho cán bộ điều động

• Thiếu quỹ nhà ở công vụ tại địa bàn
  Ngày 10/3/2025, UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành quyết định điều động bà Trần Thị Lan, Phó Giám đốc Sở Nội vụ, về giữ chức vụ Phó Chủ tịch UBND tỉnh. Do quỹ nhà ở công vụ của tỉnh đã bố trí hết, chưa còn căn hộ trống nên bà Lan chưa có nơi ở ổn định.

• Khảo sát nguồn nhà ở thương mại
  Ngày 15/3/2025, Sở Xây dựng tỉnh Khánh Hòa tiến hành khảo sát các dự án nhà ở thương mại trên địa bàn. Kết quả cho thấy dự án chung cư An Phát Plaza tại TP. Nha Trang có nhiều căn hộ đủ tiêu chuẩn diện tích và chất lượng.

• Đề nghị và phê duyệt
  Ngày 20/3/2025, Sở Xây dựng báo cáo UBND tỉnh về phương án mua căn hộ thương mại tại An Phát Plaza để làm nhà ở công vụ cho bà Lan. Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa căn cứ khoản 1 Điều 43 Luật Nhà ở 2023, đã phê duyệt chủ trương mua căn hộ này bằng nguồn vốn ngân sách tỉnh.

• Bàn giao căn hộ công vụ
  Ngày 28/3/2025, hợp đồng mua bán hoàn tất, căn hộ thương mại chính thức được đưa vào quỹ nhà ở công vụ và bàn giao cho bà Lan trong thời gian đảm nhận chức vụ.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Việc mua nhà ở thương mại làm nhà ở công vụ được quy định như thế nào?

Khoản 3 Điều 43 Luật Nhà ở 2023 quy định như sau:

Luật Nhà ở 2023

Điều 43. Mua, thuê nhà ở thương mại để làm nhà ở công vụ

...

3. Sau khi được cơ quan có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư thì dự án mua nhà ở thương mại để làm nhà ở công vụ được thực hiện như sau:

a) Đối với dự án mua nhà ở thương mại để cho đối tượng của cơ quan trung ương thuê, trừ đối tượng thuộc lực lượng vũ trang nhân dân thì Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư hoặc Bộ trưởng Bộ Xây dựng quyết định đầu tư nếu được Thủ tướng Chính phủ ủy quyền;

b) Đối với dự án mua nhà ở thương mại để cho đối tượng thuộc lực lượng vũ trang nhân dân thuê thì Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an quyết định đầu tư sau khi có ý kiến thống nhất của Bộ Xây dựng;

c) Đối với dự án mua nhà ở thương mại để cho đối tượng của địa phương thuê thì cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định đầu tư;

d) Nội dung chủ yếu của dự án mua nhà ở thương mại để làm nhà ở công vụ quy định tại khoản này bao gồm vị trí, địa điểm, loại nhà, số lượng nhà ở, diện tích sử dụng của mỗi loại nhà ở, giá mua nhà ở, chi phí có liên quan, nguồn vốn để mua nhà ở, phương thức thanh toán tiền mua nhà ở, cơ quan ký hợp đồng mua bán nhà ở, tiến độ thực hiện dự án, cơ quan có trách nhiệm quản lý nhà ở sau khi mua, trách nhiệm của cơ quan có liên quan trong việc thực hiện dự án;

đ) Giá mua nhà ở thương mại làm nhà ở công vụ do người quyết định đầu tư quyết định trên cơ sở tham khảo giá mua bán nhà ở trên thị trường và kết quả thẩm định giá của đơn vị có chức năng thẩm định giá tại thời điểm mua nhà ở.

Quy định này thiết lập cơ chế chặt chẽ về thẩm quyền và thủ tục để bảo đảm việc sử dụng ngân sách minh bạch và đúng đối tượng. Căn hộ thương mại chỉ được mua khi quỹ nhà ở công vụ hiện có không đáp ứng nhu cầu. Tùy thuộc vào việc nhà ở công vụ được bố trí cho cán bộ trung ương, lực lượng vũ trang hay địa phương, thẩm quyền quyết định đầu tư sẽ do Bộ Xây dựng, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an hoặc Chủ tịch UBND tỉnh nắm giữ.

Ngoài ra, dự án mua nhà ở thương mại để làm nhà ở công vụ phải xác định đầy đủ các yếu tố quan trọng như vị trí, diện tích, số lượng, giá cả, nguồn vốn và phương thức thanh toán. Giá mua không được tùy tiện mà phải dựa trên giá thị trường tại thời điểm ký hợp đồng, đồng thời có thẩm định của đơn vị chuyên môn. Đây là cơ sở pháp lý để đảm bảo tính minh bạch, tránh lãng phí và thất thoát ngân sách khi chuyển nhà ở thương mại thành nhà ở công vụ.

Tình huống giả định

Mua nhà ở thương mại làm nhà ở công vụ tại TP. Hồ Chí Minh

• Thiếu nhà ở công vụ
  Tháng 9/2025, ông Lê Minh Quân, Phó Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Đồng Nai, được điều động giữ chức vụ Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, toàn bộ quỹ nhà ở công vụ của thành phố đã sử dụng hết, không còn căn hộ trống để bố trí.

• Khảo sát dự án thương mại
  Ngày 10/9/2025, Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh khảo sát và nhận thấy dự án Sunshine Riverside tại TP. Thủ Đức có căn hộ diện tích 100 m², đạt tiêu chuẩn chất lượng và phù hợp để làm nhà ở công vụ.

• Trình phê duyệt
  Ngày 15/9/2025, cơ quan quản lý nhà ở TP. Hồ Chí Minh lập báo cáo, đề nghị Chủ tịch UBND thành phố phê duyệt việc mua lại căn hộ tại dự án Sunshine Riverside để bổ sung vào quỹ nhà ở công vụ.

• Quyết định đầu tư
  Ngày 20/9/2025, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh ban hành quyết định đầu tư, phê duyệt kinh phí từ ngân sách và giao Sở Xây dựng ký hợp đồng mua bán với chủ đầu tư dự án.
• Bàn giao và sử dụng
  Ngày 25/9/2025, căn hộ thương mại được bàn giao và đưa vào quỹ nhà ở công vụ, sau đó bố trí cho ông Quân sử dụng trong thời gian đảm nhiệm chức vụ.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Nhà ở công vụ là loại hình nhà ở đặc thù, được Nhà nước quản lý chặt chẽ nhằm bảo đảm chỗ ở cho cán bộ, công chức, viên chức và một số đối tượng quan trọng trong thời gian thực hiện nhiệm vụ. Hiện nay, pháp luật cho phép mua hoặc thuê nhà ở thương mại để bổ sung quỹ nhà ở công vụ, nhưng chỉ áp dụng khi quỹ nhà ở công vụ hiện có không đáp ứng nhu cầu và căn hộ thương mại phải đạt tiêu chuẩn chất lượng, diện tích theo quy định. Bên cạnh đó, trình tự và thẩm quyền quyết định việc mua nhà ở thương mại được phân định rõ ràng giữa cơ quan trung ương, lực lượng vũ trang và địa phương, đồng thời giá mua phải căn cứ vào thị trường và kết quả thẩm định để bảo đảm minh bạch, tránh lãng phí ngân sách.