Trong thời đại số, điện thoại không còn đơn thuần là thiết bị liên lạc mà còn là nơi lưu trữ rất nhiều thông tin cá nhân quan trọng. Tuy nhiên, không ít người có hành vi tự ý sao chép dữ liệu từ điện thoại của người khác mà không xin phép. Việc này có thể xâm phạm quyền riêng tư và bị xử lý theo quy định của pháp luật hiện hành.
1. Sao chép thông tin từ điện thoại người khác có vi phạm quyền riêng tư không?
Căn cứ Điều 21 Hiến pháp 2013, khoản 3 Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015 vào quy định cụ thể như sau:
Điều 21
1. Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình.
Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo đảm an toàn.2. Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác.
Không ai được bóc mở, kiểm soát, thu giữ trái luật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư của người khác.
Điều 38. Quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình...
3. Thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của cá nhân được bảo đảm an toàn và bí mật.
Việc bóc mở, kiểm soát, thu giữ thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác chỉ được thực hiện trong trường hợp luật quy định.
...
Điện thoại cá nhân là nơi lưu giữ rất nhiều thông tin riêng tư như danh bạ, hình ảnh, tin nhắn, lịch sử tìm kiếm… Việc tự ý sao chép những dữ liệu này mà không có sự cho phép của chủ sở hữu là hành vi xâm phạm đến quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân. Dù không phát tán hay sử dụng thông tin đó vào mục đích xấu, chỉ riêng việc sao chép khi chưa được đồng ý đã đủ yếu tố để được xem là hành vi vi phạm pháp luật.
Tình huống giả định
Anh Nguyễn Quốc Khánh (29 tuổi, TP. Huế) mượn điện thoại của đồng nghiệp để chụp ảnh, sau đó tự ý kết nối điện thoại với máy tính và sao chép toàn bộ hình ảnh, video cùng một số tài liệu cá nhân. Người đồng nghiệp không hề biết việc này cho đến khi phát hiện một số hình ảnh riêng tư bị lộ ra ngoài. Dù anh Khánh không chia sẻ công khai, hành vi của anh đã khiến đồng nghiệp cảm thấy bị xúc phạm và xâm phạm quyền riêng tư. Người này gửi đơn kiến nghị đến cơ quan chức năng địa phương. Căn cứ Điều 38 Bộ luật Dân sự và Điều 84 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, UBND phường lập biên bản và yêu cầu anh Khánh xóa toàn bộ dữ liệu đã sao chép, đồng thời gửi văn bản xin lỗi người bị xâm phạm.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
2. Hành vi sao chép thông tin cá nhân trái phép bị xử lý như thế nào?
Căn cứ vào quy định Điều 84 Nghị định 15/2020/NĐ-CP cụ thể như sau:
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền và thẩm quyền phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
4. Thẩm quyền phạt tiền quy định tại Chương VIII Nghị định này là thẩm quyền phạt tiền đối với một hành vi vi phạm của tổ chức; đối với hành vi vi phạm của cá nhân, thẩm quyền phạt tiền bằng 1/2 thẩm quyền phạt tiền đối với tổ chức.
...
Điều 84. Vi phạm quy định về thu thập, sử dụng thông tin cá nhân
1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
a) Thu thập thông tin cá nhân khi chưa có sự đồng ý của chủ thể thông tin cá nhân về phạm vi, mục đích của việc thu thập và sử dụng thông tin đó;
b) Cung cấp thông tin cá nhân cho bên thứ ba khi chủ thể thông tin cá nhân đã yêu cầu ngừng cung cấp.
2. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
a) Sử dụng không đúng mục đích thông tin cá nhân đã thỏa thuận khi thu thập hoặc khi chưa có sự đồng ý của chủ thể thông tin cá nhân;
b) Cung cấp hoặc chia sẻ hoặc phát tán thông tin cá nhân đã thu thập, tiếp cận, kiểm soát cho bên thứ ba khi chưa có sự đồng ý của chủ thông tin cá nhân;
c) Thu thập, sử dụng, phát tán, kinh doanh trái pháp luật thông tin cá nhân của người khác.
3. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc hủy bỏ thông tin cá nhân do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại điểm b khoản 1, các điểm b và c khoản 2 Điều này.
Người thực hiện hành vi sao chép thông tin trái phép có thể bị xử phạt hành chính với mức tiền khá cao, từ 10 đến 60 triệu đồng tùy tính chất và mức độ vi phạm và nếu người vi phạm là tổ chức sẽ bị phạt mức phạt gấp đôi so với mức phạt của cá nhân. Ngoài ra, trong một số trường hợp, người bị hại có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại tinh thần hoặc khởi kiện ra tòa án dân sự nếu bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến danh dự, uy tín hoặc đời sống cá nhân.
Tình huống giả định
Một cửa hàng điện thoại tại TP. Biên Hòa nhận máy của khách để sửa lỗi phần mềm. Kỹ thuật viên tại đây đã tự ý sao lưu toàn bộ ảnh và tin nhắn từ điện thoại khách hàng về máy tính cá nhân để “làm mẫu quảng cáo”. Người chủ điện thoại phát hiện dữ liệu bị sao chép khi thấy hình ảnh riêng tư xuất hiện trong thư mục tạm trên máy tính tại cửa hàng. Quá bức xúc, người này đã làm đơn tố cáo đến Sở Thông tin và Truyền thông. Sau khi kiểm tra, cửa hàng bị xử phạt 60 triệu đồng vì là tổ chức thì mức phạt sẽ gấp đôi và bị yêu cầu gỡ bỏ toàn bộ dữ liệu đã sao lưu. Riêng nhân viên trực tiếp thực hiện hành vi bị xử phạt cá nhân thêm 10 triệu đồng theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP.
(Đây là tình huống giả định mang tính chất minh họa)
Kết luận
Việc sao chép thông tin từ điện thoại của người khác mà không có sự đồng ý là hành vi vi phạm pháp luật. Hành vi này không chỉ xâm phạm quyền riêng tư mà còn vi phạm quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Người thực hiện có thể bị xử phạt hành chính đến 60 triệu đồng, bị buộc xóa dữ liệu và trong một số trường hợp có thể bị kiện đòi bồi thường.
