Đánh bạc dưới hình thức ghi lô, đề là hành vi phổ biến và gây nhiều khó khăn cho cơ quan tố tụng khi điều tra, truy tố. Một trong những vấn đề được đặt ra là có cần xác định cụ thể từng con số lô, số đề đã ghi hay không để làm rõ yếu tố cấu thành tội phạm. Đồng thời, với người tổ chức ghi số, làm chủ bảng đề thì hành vi này còn có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 144/2021/NĐ-CP.
1. Việc xác định cụ thể số lô số đề có bắt buộc trong vụ án đánh bạc không?
Mục 10 Phần I Công văn số 2160/VKSTC-V14 năm 2023 của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao nêu rõ:
Công văn số 2160/VKSTC-V14 năm 2023
I. Về một số khó khăn, vướng mắc liên quan đến quy định của BLHS năm 2015
...
10. Có cần thiết phải xác định cụ thể số lô, số đề đã ghi trong vụ án về tội Đánh bạc quy định tại Điều 321 BLHS năm 2015 không?
Trả lời:
Việc xác định cụ thể sổ lô, số đề đã ghi là cơ sở để xác định tổng số tiền dùng để đánh bạc của người chơi đề, chủ đề; có ý nghĩa nhằm làm rõ ý thức, mục đích, hành vi của người chơi đề cũng như tình tiết của vụ án; là cơ sở để đánh giá chứng cứ. Do đó, cần thiết phải xác định cụ thể số lô, số đề đã ghi trong vụ án về tội Đánh bạc quy định tại Điều 321 BLHS năm 20152.
...
Điều 321 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017 quy định về tội Đánh bạc:
Điều 321. Tội đánh bạc
1. Người nào đánh bạc trái phép dưới bất kỳ hình thức nào được thua bằng tiền hay hiện vật trị giá từ 5.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 5.000.000 đồng, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc hành vi quy định tại Điều 322 của Bộ luật này hoặc bị kết án về tội này hoặc tội quy định tại Điều 322 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Có tính chất chuyên nghiệp;
b) Tiền hoặc hiện vật dùng đánh bạc trị giá 50.000.000 đồng trở lên;
c) Sử dụng mạng internet, mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội;
d) Tái phạm nguy hiểm.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
Trong các vụ án đánh bạc bằng hình thức ghi số lô, số đề, việc xác định cụ thể những con số mà người chơi đã ghi không chỉ đơn thuần là chi tiết nghiệp vụ mà còn là một yếu tố quan trọng để cấu thành hành vi phạm tội. Bởi theo pháp luật hình sự hiện hành, việc truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Đánh bạc (Điều 321 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017) phụ thuộc nhiều vào tổng số tiền dùng để đánh bạc.
Khi người chơi ghi số lô, số đề, nếu không xác định được cụ thể từng số đã ghi thì sẽ rất khó để tính toán chính xác tổng số tiền mà họ đã bỏ ra. Đây là yếu tố quan trọng để định tội và áp dụng mức hình phạt tương ứng.
Ví dụ, một người chỉ ghi một vài con số thì mức độ tham gia không thể so sánh với người ghi hàng trăm con số hoặc là người tổ chức bảng đề. Do đó, nếu không xác định cụ thể số lô, số đề thì sẽ khó phân hóa trách nhiệm hình sự giữa người chơi và người tổ chức, từ đó ảnh hưởng đến tính công bằng trong xét xử.
Ngoài ra, việc thu thập, kiểm tra và xác minh các bảng đề, tin nhắn, phiếu ghi số cũng là cơ sở quan trọng để làm rõ chứng cứ trong hồ sơ vụ án. Nếu không làm rõ từng con số thì lời khai, vật chứng và các dữ liệu điện tử liên quan sẽ trở nên rời rạc, thiếu liên kết, ảnh hưởng đến việc chứng minh tội phạm.
Tình huống giả định:
Không xác định được số đề cụ thể, vụ án gặp khó khi xử lý hình sự
Tháng 11/2024, Công an TP. Nam Định triệt phá một đường dây đánh đề quy mô nhỏ tại phường Trần Tế Xương. Trong quá trình điều tra, các điều tra viên thu giữ nhiều phiếu ghi số đề và điện thoại có chứa tin nhắn chuyển tiền, nhưng không có dữ liệu rõ ràng về các con số đã được ghi trong từng ngày.
Bà Lê Thị Tâm, người bị tình nghi là chủ đề, khai rằng chỉ giúp bạn bè ghi vài số cho vui và không thu tiền. Trong khi đó, một số người chơi lại khẳng định đã chuyển tiền để chơi đề mỗi ngày thông qua bà Tâm, nhưng không nhớ rõ đã đánh những số nào.
Do không thu thập được tài liệu chứng minh số lô, số đề cụ thể, cơ quan điều tra gặp khó khăn trong việc xác định số tiền đánh bạc và vai trò cụ thể của từng người. Sau cùng, vụ án chỉ có thể xử phạt hành chính đối với một số đối tượng, trong khi bà Tâm không bị truy cứu trách nhiệm hình sự do không đủ căn cứ cấu thành tội đánh bạc theo Điều 321 Bộ luật Hình sự.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Người làm chủ ghi số lô số đề bị xử phạt hành chính như thế nào?
Điều 28 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định:
Điều 28. Hành vi đánh bạc trái phép
...
5. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi tổ chức đánh đề sau đây:
a) Làm chủ lô, đề;
b) Tổ chức sản xuất, phát hành bảng đề, ấn phẩm khác cho việc đánh lô, đề;
c) Tổ chức mạng lưới bán số lô, số đề;
d) Tổ chức cá cược trong hoạt động thi đấu thể dục thể thao, vui chơi giải trí hoặc dưới các hoạt động khác để đánh bạc, ăn tiền.
6. Hình thức xử phạt bổ sung:
a) Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đối với hành vi quy định tại khoản 1; khoản 2; các điểm a và b khoản 3; các điểm b, c và d khoản 4 và khoản 5 Điều này;
b) Đình chỉ hoạt động từ 06 tháng đến 12 tháng đối với hành vi quy định tại điểm đ khoản 3 Điều này;
c) Trục xuất người nước ngoài có hành vi vi phạm hành chính quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 5 Điều này.
7. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại khoản 1; khoản 2; các điểm a và b khoản 3; các điểm b, c và d khoản 4 và khoản 5 Điều này.
Hành vi làm chủ bảng đề, tổ chức ghi số lô đề tuy chưa đủ căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự trong nhiều trường hợp, nhưng vẫn bị xử lý nghiêm theo quy định pháp luật về xử phạt hành chính. Đây là hành vi vi phạm trật tự xã hội và tiềm ẩn nhiều rủi ro liên quan đến tệ nạn cờ bạc.
Người đứng ra tổ chức, điều hành việc đánh số lô đề có thể bị phạt hành chính từ 10 triệu đến 20 triệu đồng. Đây là mức phạt áp dụng cho cá nhân; nếu tổ chức thực hiện hành vi tương tự thì mức phạt sẽ gấp đôi, tức có thể lên đến 40 triệu đồng.
Ngoài mức phạt chính, cá nhân vi phạm còn có thể bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung như tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm (điện thoại, bảng đề, sổ sách...), buộc nộp lại toàn bộ số tiền thu lợi bất hợp pháp. Đối với người nước ngoài, còn có thể bị trục xuất khỏi lãnh thổ Việt Nam.
Tình huống giả định:
Làm chủ bảng đề bị xử phạt hành chính 15 triệu đồng
Tháng 5/2024, Công an phường Hiệp Thành (TP. Thủ Dầu Một, Bình Dương) kiểm tra một tiệm tạp hóa nhỏ tại nhà bà Trần Thị Hảo (57 tuổi), phát hiện nhiều bảng ghi đề và tin nhắn chuyển tiền qua điện thoại. Qua xác minh, bà Hảo là người trực tiếp nhận ghi số đề cho nhiều người dân trong khu phố, thu tiền mặt hoặc qua chuyển khoản.
Tổng số tiền đánh bạc mỗi ngày chưa vượt ngưỡng truy cứu hình sự, nhưng hành vi làm chủ bảng đề đã rõ ràng. Công an đã lập biên bản xử phạt hành chính bà Hảo 15.000.000 đồng theo khoản 5 Điều 28 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, đồng thời tịch thu toàn bộ bảng đề và điện thoại có liên quan. Bà Hảo cũng bị buộc cam kết không tái phạm.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận
Việc xác định rõ từng số lô, số đề trong vụ án đánh bạc là yêu cầu cần thiết để xác minh số tiền dùng để đánh bạc, từ đó làm rõ hành vi phạm tội và chứng cứ liên quan. Đồng thời, người làm chủ việc ghi đề dù chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm vẫn có thể bị xử phạt hành chính nghiêm khắc với mức phạt lên đến 20 triệu đồng, kèm theo các hình thức bổ sung như tịch thu tang vật hoặc buộc nộp lại số tiền thu lợi bất hợp pháp.
