Trong các vụ ly hôn, nhiều người thường hiểu lầm rằng chỉ cần nộp đơn ra Tòa là đã được coi là chấm dứt quan hệ vợ chồng. Thực tế, pháp luật chỉ công nhận việc ly hôn khi có bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật từ Tòa án. Trong thời gian chưa hoàn tất thủ tục ly hôn, nếu một bên phát sinh quan hệ tình cảm mới thì vẫn có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự.
1. Nộp đơn ly hôn ra Tòa đã được coi là ly hôn chưa?
Tại Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 có quy định như sau:
Luật Hôn nhân và gia đình 2014
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
14. Ly hôn là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án.
...
Theo quy định này, quan hệ vợ chồng chỉ được coi là chấm dứt khi Tòa án ban hành bản án hoặc quyết định ly hôn và văn bản đó đã có hiệu lực. Nộp đơn ly hôn chỉ thể hiện ý chí muốn chấm dứt hôn nhân, nhưng về mặt pháp lý, hai bên vẫn đang là vợ chồng cho đến khi có phán quyết cuối cùng từ Tòa án.
Việc ly hôn có thể kéo dài nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng tùy vào từng vụ việc. Trong khoảng thời gian này, dù sống riêng hay không còn liên lạc, cả hai vẫn bị ràng buộc bởi quan hệ hôn nhân hợp pháp. Các quyền và nghĩa vụ vợ chồng vẫn được pháp luật bảo vệ cho đến thời điểm bản án ly hôn có hiệu lực.
Tình huống giả định
Anh Nguyễn Văn Trí (37 tuổi) và chị Lê Thị Mai (35 tuổi) cư trú tại xã Tân Phú Trung, huyện Củ Chi, TP.HCM. Sau hơn 10 năm chung sống và có hai con nhỏ, cuộc hôn nhân của họ rơi vào khủng hoảng vì bất đồng quan điểm và áp lực kinh tế. Đầu tháng 4/2025, chị Mai làm đơn ly hôn đơn phương, nộp tại TAND huyện Củ Chi với lý do “không còn tình cảm và không thể tiếp tục chung sống”. Sau khi biết tin, anh Trí dọn ra ngoài thuê trọ sống riêng. Anh chia sẻ với bạn bè rằng “vợ đã ra Tòa nộp đơn thì coi như ly hôn xong rồi”, thậm chí còn cập nhật trạng thái độc thân trên mạng xã hội. Một tháng sau, anh bắt đầu công khai hẹn hò với một người phụ nữ khác và thường xuyên đưa người này về nhà trọ ngủ lại như vợ chồng.
Trong khi đó, vụ ly hôn vẫn đang được Tòa thụ lý. Đến tháng 6/2025, phiên hòa giải mới được mở và anh Trí thậm chí còn không đến dự. Khi vụ án được đưa ra xét xử, Tòa yêu cầu anh cung cấp các giấy tờ liên quan đến con cái và tài sản, nhưng anh cho rằng “đã tự thỏa thuận xong ngoài đời” và không hợp tác. Tòa tuyên án vào cuối tháng 6, nhưng phải đến giữa tháng 7/2025, bản án mới có hiệu lực vì không ai kháng cáo. Trong toàn bộ khoảng thời gian từ khi chị Mai nộp đơn đến lúc bản án có hiệu lực, về mặt pháp lý, anh Trí và chị Mai vẫn là vợ chồng hợp pháp, chưa hề ly hôn.
Sau này, khi xảy ra tranh chấp về quyền nuôi con, luật sư đại diện phía chị Mai chỉ ra rằng anh Trí đã không thực hiện nghĩa vụ chăm sóc con trong thời gian đang ly thân và còn có quan hệ tình cảm công khai với người khác dù chưa ly hôn. Tòa xem xét yếu tố này như một tình tiết bất lợi cho anh Trí trong quá trình phân chia quyền nuôi con, vì vi phạm nghĩa vụ chung thủy khi đang còn quan hệ hôn nhân hợp pháp.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Ngoại tình trong thời gian chưa ly hôn có bị xử phạt không?
Tại Điều 5 và Điều 19 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 có quy định như sau:
Luật Hôn nhân và gia đình 2014
Điều 5. Bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình
...
2. Cấm các hành vi sau đây:
…
c) Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ;...
Điều 19. Tình nghĩa vợ chồng
1. Vợ chồng có nghĩa vụ thương yêu, chung thủy, tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau; cùng nhau chia sẻ, thực hiện các công việc trong gia đình....
Ngoài quy định tại Luật Hôn nhân và gia đình, hành vi ngoại tình khi chưa ly hôn còn bị xử phạt theo pháp luật hành chính và hình sự nếu đủ điều kiện.
Điều 59. Hành vi vi phạm quy định về kết hôn, ly hôn và vi phạm chế độ một vợ, một chồng
1. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:a) Đang có vợ hoặc đang có chồng mà kết hôn với người khác, chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà kết hôn với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;
b) Đang có vợ hoặc đang có chồng mà chung sống như vợ chồng với người khác;
c) Chưa có vợ hoặc chưa có chồng mà chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng hoặc đang có vợ;
...
Ngoài ra, tại khoản 1 Điều 182 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 182. Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng
1. Người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:
a) Làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn;
b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
...
Như vậy, nếu một người chưa hoàn tất thủ tục ly hôn mà đã có quan hệ tình cảm, sống chung như vợ chồng hoặc đăng ký kết hôn với người khác thì có thể bị phạt tối đa 5 triệu đồng. Trường hợp đã bị phạt hành chính mà tiếp tục tái phạm, hoặc hành vi đó là nguyên nhân khiến cuộc hôn nhân tan vỡ thì có thể bị xử lý hình sự, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù.
Pháp luật không cấm có mối quan hệ khác sau khi ly hôn, nhưng nếu chưa có bản án ly hôn có hiệu lực thì người đang trong quan hệ hôn nhân vẫn phải tuân thủ nghĩa vụ chung thủy. Việc công khai ngoại tình khi chưa ly hôn không chỉ gây tổn thương về mặt đạo đức mà còn có thể dẫn đến hệ lụy pháp lý nghiêm trọng.
Tình huống giả định
Chị Lý Thị Bích Phượng (29 tuổi), cư trú tại TP. Mỹ Tho, Tiền Giang, làm đơn ly hôn đơn phương với chồng là anh Trần Văn Mẫn vào cuối tháng 5/2025 do mâu thuẫn kéo dài. Trong thời gian chờ Tòa thụ lý, chị Phượng thường xuyên đi chơi với một người bạn trai mới, công khai xưng hô vợ chồng trên mạng xã hội và thậm chí còn đăng ảnh mặc đồ cưới chụp với người này.
Anh Mẫn nộp đơn tố cáo lên UBND phường, cung cấp hình ảnh, bài đăng và lời chứng của người quen. Sau khi xác minh, cơ quan chức năng xác định chị Phượng và người bạn trai đã chung sống như vợ chồng khi chưa ly hôn hợp pháp. Cả hai bị xử phạt hành chính mỗi người 5.000.000 đồng theo khoản 1 Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP.
Vụ việc còn được đưa vào hồ sơ giải quyết ly hôn. Tòa xét thấy chị Phượng vi phạm nghĩa vụ chung thủy và gây ảnh hưởng đến môi trường sống của con chung nên không giao quyền nuôi con cho chị.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Việc nộp đơn ly hôn không có nghĩa là quan hệ vợ chồng đã chấm dứt. Trong thời gian chưa có bản án ly hôn có hiệu lực, người đang có vợ hoặc chồng vẫn phải tuân thủ nghĩa vụ chung thủy. Nếu phát sinh quan hệ tình cảm mới hoặc sống chung như vợ chồng với người khác, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
