Kỳ thị người khuyết tật là hành vi không chỉ vi phạm chuẩn mực đạo đức mà còn bị pháp luật nghiêm cấm và xử lý. Theo quy định hiện hành, mọi hành vi phân biệt đối xử với người khuyết tật đều bị xem là vi phạm pháp luật. Đặc biệt, nếu chủ khách sạn có thái độ kỳ thị với khách lưu trú là người khuyết tật thì có thể bị xử phạt hành chính theo quy định trong lĩnh vực du lịch.
1. Hành vi kỳ thị người khuyết tật có bị xem là vi phạm pháp luật không?
Khoản 1 Điều 14 Luật Người khuyết tật 2010 quy định như sau:
Điều 14. Những hành vi bị nghiêm cấm
1. Kỳ thị, phân biệt đối xử người khuyết tật.
...
Hành vi kỳ thị người khuyết tật dù dưới bất kỳ hình thức nào cũng bị coi là vi phạm pháp luật. Việc phân biệt đối xử, từ chối phục vụ, xúc phạm danh dự hoặc thể hiện thái độ thiếu tôn trọng đối với người khuyết tật đều là những hành vi bị nghiêm cấm. Quy định này không chỉ mang tính răn đe mà còn thể hiện chính sách nhân văn của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền lợi của người khuyết tật, một trong những nhóm yếu thế trong xã hội.
Việc cấm hành vi kỳ thị không phụ thuộc vào mức độ hay hậu quả cụ thể, mà chỉ cần có hành vi thể hiện sự phân biệt, miệt thị hoặc đối xử bất công với người khuyết tật là đã được xác định là vi phạm pháp luật. Đây là nguyên tắc pháp lý rõ ràng, nhằm bảo đảm sự bình đẳng, tôn trọng nhân phẩm và quyền con người đối với mọi công dân, không phân biệt tình trạng sức khỏe, thể chất hay khiếm khuyết.
Tình huống giả định
Anh Trần Văn Dương là người bị khuyết tật vận động, di chuyển bằng xe lăn. Trong một lần đến trung tâm thương mại, anh đề nghị nhân viên hỗ trợ đưa vào thang máy do khu vực này không có lối lên riêng cho xe lăn. Tuy nhiên, bảo vệ tại đây không những từ chối giúp đỡ mà còn lớn tiếng yêu cầu anh “đừng làm phiền người khác” và lờ đi yêu cầu hỗ trợ của anh.
Cảm thấy bị xúc phạm, anh Dương đã phản ánh sự việc đến Ban quản lý tòa nhà và cơ quan chức năng địa phương. Sau khi làm việc, hành vi kỳ thị của bảo vệ được xác định là vi phạm quy định tại Điều 14 Luật Người khuyết tật 2010 vì đã có thái độ phân biệt và từ chối hỗ trợ người khuyết tật trong phạm vi phục vụ công cộng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Chủ khách sạn kỳ thị người khuyết tật có bị xử phạt không?
Điểm b khoản 3 Điều 6 Nghị định 45/2019/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 6. Vi phạm quy định chung về hoạt động kinh doanh du lịch
...
3. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
...
b) Phân biệt đối xử với khách du lịch.
...
Theo quy định trên, việc phân biệt đối xử với khách du lịch – bao gồm cả hành vi kỳ thị người khuyết tật – được xem là hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực kinh doanh du lịch và sẽ bị xử phạt hành chính. Điều này đặc biệt áp dụng cho các chủ cơ sở lưu trú như khách sạn, nhà nghỉ, homestay…, nơi có trách nhiệm bảo đảm tiếp đón công bằng với mọi đối tượng khách, không loại trừ người khuyết tật.
Dù mức phạt từ 1 đến 3 triệu đồng không quá cao, nhưng nó thể hiện quan điểm rõ ràng của Nhà nước về việc không khoan nhượng đối với các hành vi kỳ thị trong dịch vụ du lịch. Ngoài hình thức xử phạt hành chính, nếu hành vi kỳ thị gây tổn hại đến danh dự, tinh thần, uy tín hoặc sức khỏe của người khuyết tật, chủ khách sạn còn có thể bị người bị hại khởi kiện dân sự để yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Tình huống giả định
Chị Võ Thị Mai, một phụ nữ bị khuyết tật chân, đặt phòng trực tuyến tại một khách sạn ba sao ở TP. Huế cho kỳ nghỉ ngắn ngày cùng bạn bè. Khi đến nhận phòng, nhân viên lễ tân tỏ thái độ dè bỉu và liên tục hỏi những câu như “Chị đi du lịch làm gì cho cực?”, “Chị ở một mình à, ai chăm?”… Sau đó, lấy lý do “phòng chưa sẵn sàng”, họ từ chối cho chị nhận phòng và đề nghị hủy đặt chỗ.
Bức xúc vì thái độ phân biệt, chị Mai ghi âm toàn bộ cuộc trò chuyện và gửi phản ánh đến Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên – Huế. Sau khi xác minh, cơ quan chức năng kết luận khách sạn có hành vi phân biệt đối xử với khách du lịch là người khuyết tật. Căn cứ theo điểm b khoản 3 Điều 6 Nghị định 45/2019/NĐ-CP, chủ khách sạn bị xử phạt hành chính 2 triệu đồng, đồng thời bị nhắc nhở chấn chỉnh cách ứng xử, phục vụ khách hàng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Kỳ thị người khuyết tật là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm và được xem là vi phạm pháp luật. Nếu hành vi kỳ thị xảy ra trong hoạt động kinh doanh dịch vụ, như tại khách sạn, chủ cơ sở có thể bị xử phạt hành chính từ 1 đến 3 triệu đồng vì phân biệt đối xử với khách du lịch là người khuyết tật.
