Quản lý thông tin lưu trú là trách nhiệm bắt buộc trong kinh doanh khách sạn. Nếu không đăng ký lưu trú cho khách, chủ cơ sở có thể bị phạt tùy theo số lượng người vi phạm. Trong một số trường hợp, khách sạn cũng có thể bị kiểm tra bởi cơ quan Công an để đảm bảo tuân thủ pháp luật.
1. Không đăng ký lưu trú cho khách, chủ khách sạn bị phạt bao nhiêu?
Khoản 2, khoản 3 và khoản 4 Điều 9 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 9. Vi phạm quy định về đăng ký và quản lý cư trú
2. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
…đ) Kinh doanh lưu trú, nhà ở tập thể, cơ sở chữa bệnh, cơ sở lưu trú du lịch và các cơ sở khác có chức năng lưu trú không thực hiện thông báo việc lưu trú từ 01 đến 03 người lưu trú;
3. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
…b) Kinh doanh lưu trú, nhà ở tập thể, cơ sở chữa bệnh, cơ sở lưu trú du lịch và các cơ sở khác có chức năng lưu trú không thực hiện thông báo việc lưu trú từ 04 đến 08 người lưu trú;
4. Phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
…d) Kinh doanh lưu trú, nhà ở tập thể, cơ sở chữa bệnh, cơ sở lưu trú du lịch và các cơ sở khác có chức năng lưu trú không thực hiện thông báo việc lưu trú từ 09 người lưu trú trở lên;
Việc không đăng ký lưu trú cho khách tại khách sạn được coi là hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý cư trú. Mức xử phạt được chia thành ba cấp độ, tùy theo số lượng người mà cơ sở không thực hiện khai báo:
- Từ 01–03 người sẽ bị phạt 1-2 triệu đồng
- Từ 04–08 người là 2-4 triệu đồng
- Nếu vi phạm từ 09 người trở lên thì mức phạt cao nhất là 4-6 triệu đồng.
Cơ sở dữ liệu về cư trú là hệ thống được kết nối trực tuyến, do đó việc không khai báo hoặc khai báo thiếu đều có thể bị phát hiện thông qua kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất. Nghĩa vụ thông báo lưu trú không chỉ nhằm đảm bảo quyền quản lý cư trú của Nhà nước, mà còn liên quan trực tiếp đến yêu cầu về an ninh trật tự trong hoạt động kinh doanh lưu trú. Cơ sở không tuân thủ còn có thể bị áp dụng các biện pháp kiểm tra, giám sát chặt chẽ hơn từ phía cơ quan chức năng, thậm chí là đình chỉ hoạt động trong trường hợp tái phạm hoặc vi phạm nghiêm trọng.
Tình huống giả định
Tháng 2/2025, Khách sạn Hòa Bình tại thành phố Bảo Lộc đón một đoàn khách du lịch nội địa gồm 12 người đến nghỉ lại hai đêm. Tuy nhiên, do lượng khách đến bất ngờ và thiếu nhân viên trực đêm, chủ khách sạn – ông Trần Văn Duy – đã không thực hiện việc đăng ký lưu trú cho đoàn khách này trên Cơ sở dữ liệu cư trú. Sáng hôm sau, đoàn kiểm tra liên ngành thuộc Công an tỉnh Lâm Đồng tiến hành kiểm tra đột xuất theo kế hoạch sau Tết Nguyên đán.
Khi làm việc với đoàn kiểm tra, ông Duy không xuất trình được bất kỳ bằng chứng nào về việc đã khai báo lưu trú cho nhóm khách. Phía Công an lập biên bản ghi nhận hành vi vi phạm không thông báo lưu trú cho từ 09 người trở lên. Căn cứ theo điểm d khoản 4 Điều 9 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, khách sạn bị xử phạt 5 triệu đồng và buộc phải rà soát toàn bộ quy trình tiếp nhận, khai báo lưu trú theo đúng quy định. Ngoài ra, cơ quan chức năng cũng yêu cầu khách sạn cử đại diện tham gia lớp tập huấn về quản lý an ninh trật tự đối với cơ sở kinh doanh lưu trú trên địa bàn.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Khi nào công an được kiểm tra cơ sở kinh doanh khách sạn?
Khoản 1 Điều 50 Nghị định 96/2016/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 50. Kiểm tra, thanh tra
1. Cơ quan Công an có thẩm quyền thực hiện kiểm tra, thanh tra toàn diện việc chấp hành các quy định về an ninh, trật tự đối với cơ sở kinh doanh các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự theo phương thức định kỳ không quá một lần trong một năm hoặc đột xuất.
Việc kiểm tra, thanh tra đột xuất chỉ được thực hiện khi phát hiện cơ sở kinh doanh có vi phạm hoặc có dấu hiệu vi phạm pháp luật liên quan đến an ninh, trật tự; có đơn khiếu nại, tố cáo của tổ chức hoặc cá nhân về vi phạm pháp luật liên quan đến an ninh, trật tự trong cơ sở kinh doanh; phục vụ tăng cường công tác đảm bảo an ninh, trật tự theo văn bản chỉ đạo của cơ quan có thẩm quyền....
Ngoài ra khoản 2 Điều 8 Thông tư 42/2017/TT-BCA quy định như sau:
Điều 8. Kiểm tra cơ sở kinh doanh
...
2. Kiểm tra đột xuất
Thủ trưởng các cơ quan Công an quy định tại khoản 3 Điều 50 Nghị định số 96/2016/NĐ-CP quyết định việc kiểm tra đột xuất đối với cơ sở kinh doanh, cụ thể như sau:a) Trường hợp thành lập đoàn kiểm tra thì trưởng đoàn kiểm tra có trách nhiệm đề xuất biện pháp, nội dung thực hiện công tác kiểm tra và báo cáo lãnh đạo phê duyệt;
b) Trường hợp vì lý do cấp thiết không thành lập đoàn kiểm tra mà lãnh đạo chỉ phân công cán bộ thực hiện thì cán bộ được giao nhiệm vụ kiểm tra phải chịu trách nhiệm về việc kiểm tra;
c) Đối với đoàn kiểm tra hoặc cán bộ kiểm tra thuộc các lực lượng nghiệp vụ khác không trực tiếp quản lý cơ sở kinh doanh thì cán bộ phụ trách đoàn kiểm tra phải xuất trình Giấy chứng minh Công an nhân dân cho người đại diện của cơ sở kinh doanh;
d) Nội dung kiểm tra, lập biên bản kiểm tra, kết thúc kiểm tra thực hiện theo quy định tại điểm d, điểm đ khoản 1 Điều này.
Theo quy định trên, công an có thể kiểm tra cơ sở kinh doanh khách sạn theo hai hình thức: định kỳ và đột xuất. Với kiểm tra định kỳ, mỗi cơ sở chỉ được kiểm tra tối đa một lần trong năm và phải được thông báo trước ít nhất 5 ngày làm việc, kèm theo kế hoạch cụ thể về nội dung, thời gian, thành phần đoàn kiểm tra. Sau khi kiểm tra, cơ quan Công an phải lập biên bản có chữ ký của hai bên và giao cho cơ sở một bản.
Trong khi đó, kiểm tra đột xuất có thể diễn ra bất kỳ lúc nào nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật liên quan đến an ninh, trật tự hoặc cư trú. Trường hợp khẩn cấp, công an có thể phân công cán bộ trực tiếp đến kiểm tra mà không cần thành lập đoàn. Tuy nhiên, cán bộ vẫn phải xuất trình giấy tờ chứng minh nhân thân và thực hiện đúng quy trình kiểm tra, lập biên bản.
Tình huống giả định
Tháng 4/2025, Khách sạn Thiên Phúc – một cơ sở lưu trú quy mô 24 phòng tại quận Bình Thạnh, TP.HCM – bất ngờ bị kiểm tra đột xuất vào lúc 22h bởi tổ công tác thuộc Công an quận. Trước đó, cơ quan Công an nhận được phản ánh từ người dân trong khu vực về việc khách sạn này thường xuyên có người ra vào bất thường vào ban đêm, đặc biệt là các nhóm khách không rõ danh tính lưu trú ngắn giờ nhưng không khai báo.
Tại thời điểm kiểm tra, đại diện khách sạn không xuất trình được danh sách lưu trú trùng khớp với các phòng đang có người thuê. Một số khách thuê khai không được yêu cầu cung cấp giấy tờ tùy thân khi nhận phòng. Cán bộ kiểm tra lập tức kiểm tra sổ theo dõi lưu trú và phát hiện nhiều trường hợp không được cập nhật lên hệ thống quản lý cư trú của Công an phường theo quy định.
Căn cứ theo khoản 1 Điều 50 Nghị định 96/2016/NĐ-CP, đây là trường hợp kiểm tra đột xuất do cơ sở có dấu hiệu vi phạm pháp luật liên quan đến an ninh, trật tự và quản lý cư trú. Sau khi hoàn tất việc kiểm tra và lập biên bản, Công an quận ra quyết định xử phạt hành chính đối với khách sạn Thiên Phúc vì hành vi không khai báo lưu trú theo đúng quy định, đồng thời yêu cầu khẩn trương khắc phục lỗi quản lý và bổ sung dữ liệu còn thiếu trong thời hạn 3 ngày.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Quản lý lưu trú là nghĩa vụ bắt buộc trong hoạt động kinh doanh khách sạn. Với trường hợp không đăng ký lưu trú cho khách, chủ khách sạn có thể bị xử phạt từ 1 triệu đến 6 triệu đồng tùy theo số lượng người vi phạm. Trong khi đó, cơ sở kinh doanh khách sạn có thể bị công an kiểm tra định kỳ mỗi năm một lần hoặc đột xuất nếu có dấu hiệu vi phạm.
