Những vụ việc người đi đường bị chó cắn không còn xa lạ, nhất là khi vật nuôi không được kiểm soát đúng cách. Nhiều người thắc mắc: nếu bị chó cắn do trêu chọc, chủ nuôi có phải bồi thường không? Ngược lại, nếu chủ không rọ mõm chó khi dắt ra đường thì có bị xử phạt? Bài viết này sẽ làm rõ trách nhiệm pháp lý của các bên trong các tình huống cụ thể theo quy định hiện hành.
1. Người bị chó cắn do chọc phá có được bồi thường không?
Khi chó tấn công và gây thiệt hại cho người khác, trách nhiệm bồi thường thiệt hại của chủ nuôi chó được quy định rõ tại Điều 603 Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 603. Bồi thường thiệt hại do súc vật gây ra
1. Chủ sở hữu súc vật phải bồi thường thiệt hại do súc vật gây ra cho người khác. Người chiếm hữu, sử dụng súc vật phải bồi thường thiệt hại trong thời gian chiếm hữu, sử dụng súc vật, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Trường hợp người thứ ba hoàn toàn có lỗi làm cho súc vật gây thiệt hại cho người khác thì người thứ ba phải bồi thường thiệt hại; nếu người thứ ba và chủ sở hữu cùng có lỗi thì phải liên đới bồi thường thiệt hại.
3. Trường hợp súc vật bị chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật gây thiệt hại thì người chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật phải bồi thường; khi chủ sở hữu, người chiếm hữu, sử dụng súc vật có lỗi trong việc để súc vật bị chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật thì phải liên đới bồi thường thiệt hại.
4. Trường hợp súc vật thả rông theo tập quán mà gây thiệt hại thì chủ sở hữu súc vật đó phải bồi thường theo tập quán nhưng không được trái pháp luật, đạo đức xã hội.
Và theo khoản 4 Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định:
Điều 585. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại
...
4. Khi bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây thiệt hại thì không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra.
...
Theo quy định, người chủ chó có trách nhiệm bồi thường nếu chó gây hại cho người khác. Tuy nhiên, trong trường hợp người bị cắn đã chủ động chọc phá, khiêu khích chó, thì đây là yếu tố lỗi từ phía người bị thiệt hại.
Pháp luật quy định rõ: nếu người bị hại có lỗi dẫn đến hậu quả, thì họ không được yêu cầu bồi thường phần thiệt hại do chính lỗi mình gây ra. Do đó, nếu chủ nuôi đã rọ mõm, xích chó đầy đủ nhưng vẫn bị người khác đến trêu chọc khiến chó phản ứng cắn thì người đó phải tự chịu phần thiệt hại đó.
Tình huống giả định:
Chó thả rông cắn người chọc phá: Chủ nuôi chịu 60% trách nhiệm bồi thường 15 triệu đồng
Tại TAND huyện Vạn Phúc (Nam Định), bà Phạm Thị Hòa dẫn con gái 7 tuổi đến thăm nhà anh Nguyễn Minh Đức – chủ nuôi chú chó Béc-giê thả rông trong sân. Khi bé Hòa tò mò nhoài người chọc phá, chú chó hoảng sợ cắn trúng cánh tay, gây thương tích 12%. Anh Đức thừa nhận không có hàng rào che chắn và đã tự nguyện chi trả 15 triệu đồng viện phí. Bà Hòa khởi kiện yêu cầu bồi thường 25 triệu đồng gồm chi phí y tế, thu nhập tổn thất và bồi dưỡng tổn thất tinh thần. Trên cơ sở Điều 603 và khoản 4 Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015, HĐXX xác định cả hai bên cùng có lỗi: bé Hòa chịu 40% do chọc phá, anh Đức chịu 60% vì quản lý súc vật thiếu an toàn. Tòa buộc anh Đức bồi thường 60% thiệt hại, tương đương 15 triệu đồng.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Chủ nuôi chó có trách nhiệm gì theo quy định pháp luật?
Điều 66 Luật Chăn nuôi 2018 quy định rõ các yêu cầu mà chủ nuôi chó phải tuân thủ để đảm bảo an toàn cho cộng đồng và vật nuôi khác:
Điều 66. Quản lý nuôi chó, mèo
Chủ nuôi chó, mèo phải thực hiện các yêu cầu sau đây:
1. Thực hiện tiêm phòng bệnh dại cho chó, mèo theo quy định của pháp luật về thú y;
2. Khi nghi ngờ chó, mèo có triệu chứng bệnh dại phải báo ngay cho Ủy ban nhân dân cấp xã hoặc cán bộ chăn nuôi, thú y cơ sở và thực hiện xử lý theo quy định của pháp luật về thú y;
3. Có biện pháp bảo đảm an toàn cho người và vật nuôi khác, giữ gìn vệ sinh môi trường, bảo đảm điều kiện vệ sinh thú y;
4. Trường hợp chó, mèo tấn công, gây thiệt hại thì phải bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.
Luật Chăn nuôi 2018 quy định rất rõ trách nhiệm của người nuôi chó. Ngoài tiêm phòng bắt buộc, chủ nuôi phải chủ động kiểm soát hành vi của vật nuôi. Nếu chó gây thiệt hại (như cắn người), chủ nuôi phải bồi thường dân sự.
Điều này không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn nhằm bảo vệ cộng đồng, tránh các sự cố thương tích hoặc bệnh dại lây lan.
Ví dụ thực tế:
Chủ chó ở Vĩnh Phúc lãnh 2 năm 6 tháng tù sau khi chó cắn bé gái 5 tuổi tử vong
Cuối tháng 11/2024, tại thôn 3, xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc), hai con chó bec-giê của chị Phùng Thị Sơn (37 tuổi) thả rông trong sân đã bất ngờ lao vào cắn bé P.D.M (5 tuổi), gây thương tích nặng và dẫn đến tử vong ngay sau khi nhập viện. Ngày 25/12/2024, TAND huyện Vĩnh Tường đã xét xử công khai và tuyên phạt chị Sơn 2 năm 6 tháng tù giam về tội “Vô ý làm chết người” theo Khoản 1 Điều 128 Bộ luật Hình sự, với các tình tiết giảm nhẹ vì mẹ nạn nhân xin giảm án và bị cáo có nhân thân tốt
Nguồn: Báo Pháp Luật
3. Không đeo rọ mõm cho chó ra đường bị phạt bao nhiêu tiền?
Việc không đeo rọ mõm cho chó khi đưa chó ra nơi công cộng là một hành vi vi phạm và có thể bị xử phạt theo quy định của Nghị định 90/2017/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 04/2020/NĐ-CP và Nghị định 07/2022/NĐ-CP):
Điều 7. Vi phạm về phòng bệnh động vật trên cạn
....
“2. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Không tiêm phòng vắc xin phòng bệnh Dại cho động vật bắt buộc phải tiêm phòng;
b) Không đeo rọ mõm cho chó hoặc không xích giữ chó, không có người dắt khi đưa chó ra nơi công cộng.
....
Rọ mõm không chỉ để ngăn chó cắn người, mà còn thể hiện trách nhiệm của người nuôi trong việc phòng ngừa rủi ro. Đây là quy định bắt buộc.
Nếu để chó thả rông, không rọ mõm hoặc không có người dắt, chủ nuôi có thể bị xử phạt. Đối với tổ chức vi phạm, mức phạt gấp đôi, tức từ 2 đến 4 triệu đồng.
Tình huống giả định:
Không đeo rọ mõm khi dắt chó ra công viên bị phạt 1,5 triệu đồng.
Tại TAND quận 5, TP.HCM, ông Trần Văn Nam (35 tuổi, ngụ phường 10) khởi kiện Quyết định xử phạt vi phạm hành chính của UBND phường vì bị phạt 1,5 triệu đồng do không đeo rọ mõm khi dắt chó ra công viên Lê Văn Tám. Theo biên bản vi phạm, ngày 10/6/2025, ông Nam dẫn chú chó Labrador ra công viên mà không xích giữ, không đeo rọ mõm; ngay sau đó, lực lượng thú y phường lập biên bản, xử phạt hành chính theo khoản 2 Điều 7 Nghị định 90/2017/NĐ-CP (sửa đổi), mức phạt từ 1 triệu đến 2 triệu đồng. Ông Nam cho rằng mức phạt quá cao so với quy định và yêu cầu tòa hủy quyết định phạt. Sau khi xem xét, HĐXX nhận định ông Nam đã thừa nhận hành vi vi phạm, mức phạt 1,5 triệu đồng nằm trong khung quy định, do đó bác bỏ đơn kháng cáo, giữ nguyên quyết định xử phạt.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
4. Kết luận
Chủ nuôi chó có trách nhiệm tuân thủ quy định pháp luật về tiêm phòng, rọ mõm, xích giữ và giám sát khi đưa chó ra nơi công cộng. Nếu không thực hiện đúng, họ có thể bị xử lý dân sự, hành chính hoặc hình sự tùy theo mức độ vi phạm. Ngay cả khi người bị hại có lỗi, chủ nuôi vẫn có thể phải chịu trách nhiệm nếu không chứng minh được đã làm đúng nghĩa vụ.
