Giống cây trồng không chỉ là nhóm cây cùng loài mà phải là quần thể có đặc tính phân biệt, đồng nhất và di truyền ổn định qua các thế hệ. Nhờ những tiêu chí này, việc xác định đúng giống giúp đánh giá chính xác chất lượng vật liệu nhân giống, bảo đảm giá trị canh tác - giá trị sử dụng và duy trì sự ổn định trong sản xuất nông nghiệp. Đây là yêu cầu then chốt để kiểm soát chất lượng giống và nâng cao hiệu quả canh tác trong thực tế.
Tên giống cây trồng không được vi phạm văn hóa - đạo đức, không gây nhầm lẫn, không trùng giống đã bảo hộ và phải sử dụng đúng tên khi mua bán vật liệu nhân giống.
Trong sản xuất nông nghiệp, giống cây trồng là yếu tố quyết định năng suất, chất lượng và khả năng chống chịu của cây trồng. Vì tầm quan trọng này, việc định nghĩa chính xác giống cây trồng và đặt tên giống đúng quy định là yêu cầu bắt buộc nhằm bảo đảm tính minh bạch, tránh nhầm lẫn và duy trì trật tự trong hoạt động nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh giống.
1. Giống cây trồng là gì?
Trả lời vắn tắt: Giống cây trồng là một quần thể cây có đặc tính phân biệt, di truyền ổn định, đồng nhất và có giá trị canh tác, sử dụng.
Căn cứ theo khoản 5 Điều 2 Luật Trồng trọt 2018 quy định:
Điều 2. Giải thích từ ngữ
...
5. Giống cây trồng là một quần thể cây trồng có thể phân biệt được với quần thể cây trồng khác thông qua sự biểu hiện của ít nhất là một đặc tính và di truyền được cho đời sau; đồng nhất về hình thái, ổn định qua các chu kỳ nhân giống; có giá trị canh tác, giá trị sử dụng; bao gồm giống cây nông nghiệp, giống cây dược liệu, giống cây cảnh và giống nấm ăn....
Tình huống giả định
-
Phát triển giống mới
Công ty Giống Việt Thịnh (Thành phố Đà Nẵng) phát triển một giống dưa leo mới có thời gian thu hoạch ngắn. -
Xin công nhận giống
Khi nộp hồ sơ xin công nhận giống, cơ quan chuyên môn yêu cầu chứng minh giống có đặc tính phân biệt rõ ràng và ổn định qua ba vụ nhân giống liên tiếp. -
Công nhận lưu hành
Sau khi đáp ứng đầy đủ yêu cầu kỹ thuật, giống được công nhận lưu hành. Điều này giúp doanh nghiệp đưa sản phẩm ra thị trường minh bạch và được người sản xuất tin tưởng.
Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
2. Tên giống cây trồng đặt sao cho đúng quy định?
Trả lời vắn tắt: Tên giống cây trồng không được vi phạm văn hóa – đạo đức, không gây nhầm lẫn, không trùng giống đã bảo hộ và phải sử dụng đúng tên khi mua bán vật liệu nhân giống.
Căn cứ theo Điều 14 Luật Trồng trọt 2018 quy định:
Điều 14. Tên giống cây trồng
1. Tên giống cây trồng không được chấp nhận trong trường hợp sau đây:
a) Chỉ bao gồm chữ số;
b) Vi phạm truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức và thuần phong mỹ tục của dân tộc;
c) Trùng cách đọc hoặc cách viết với tên của lãnh tụ, anh hùng dân tộc, danh nhân, các loại thực phẩm, đồ uống, dược phẩm;
d) Sử dụng tên cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp để làm toàn bộ hoặc một phần tên riêng của giống cây trồng, trừ trường hợp có sự chấp thuận của cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan;
đ) Dễ gây hiểu nhầm về đặc trưng, đặc tính của giống đó;
e) Dễ gây hiểu nhầm về danh tính của tác giả;
g) Trùng với tên của giống cây trồng đã được bảo hộ.
2. Tổ chức, cá nhân mua bán vật liệu nhân giống của giống cây trồng phải sử dụng tên giống đã được cấp Quyết định công nhận lưu hành giống cây trồng hoặc tự công bố lưu hành giống cây trồng.
3. Khi sử dụng tên giống cây trồng kết hợp với nhãn hiệu, tên thương mại hoặc các chỉ dẫn tương tự với tên giống cây trồng đã được công nhận lưu hành hoặc công bố lưu hành để sản xuất, mua bán thì tên đó phải có khả năng nhận biết một cách dễ dàng.
Tên giống phải tuân thủ chặt chẽ các tiêu chí pháp lý nhằm tránh vi phạm văn hóa, đạo đức, tránh gây hiểu sai về đặc tính, tác giả hoặc trùng với giống đã được bảo hộ. Đồng thời, khi đưa giống ra thị trường, tổ chức và cá nhân phải sử dụng đúng tên giống đã được công nhận hoặc công bố lưu hành, bảo đảm khả năng nhận diện rõ ràng dù có kết hợp với nhãn hiệu hay tên thương mại. Tuân thủ các yêu cầu này giúp thị trường giống vận hành minh bạch, hạn chế nhầm lẫn và bảo vệ quyền lợi của người sản xuất lẫn người mua giống.
Tình huống giả định
-
Giống cà chua mới
Hợp tác xã Nông nghiệp Thịnh Phát (Thành phố Cần Thơ) phân phối giống cà chua mới dưới tên thương mại “Cà Chua Siêu Đỏ Master”. -
Quá trình kiểm tra
Cơ quan chuyên môn kiểm tra và xác định giống này đã được công bố dưới tên chính thức là “Cà chua TM23”. Tên thương mại “Master” khiến người mua khó phân biệt giống thực tế. -
Điều chỉnh theo quy định
Hợp tác xã phải điều chỉnh nhãn và sử dụng đúng tên giống để bảo đảm tính minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc.
Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
3. Kết bài
Tên giống cây trồng và cách sử dụng tên trong giao dịch là vấn đề mang tính pháp lý và kỹ thuật quan trọng. Nắm rõ định nghĩa giống và tuân thủ đúng quy định đặt tên không chỉ bảo đảm minh bạch cho thị trường giống mà còn góp phần nâng cao chất lượng sản xuất nông nghiệp. Việc tuân thủ nghiêm túc các quy định của Luật Trồng trọt 2018 giúp tạo lập môi trường kinh doanh giống cây trồng chuyên nghiệp, an toàn và bền vững.
