Cháu đã thành niên phải cấp dưỡng cho ông bà khi ông bà không thể tự nuôi bản thân và nghĩa vụ này chấm dứt khi ông bà qua đời theo Điều 118 Luật Hôn nhân và gia đình 2014.
Trong gia đình nhiều thế hệ, trách nhiệm hỗ trợ giữa ông bà và cháu thường phát sinh khi một bên gặp khó khăn về kinh tế hoặc sức khỏe. Pháp luật quy định rõ trường hợp cháu đã thành niên phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho ông bà khi đủ điều kiện. Đồng thời, nghĩa vụ này cũng có thời điểm chấm dứt nhằm bảo đảm tính hợp lý và phù hợp với hoàn cảnh thực tế.
1. Cháu có phải cấp dưỡng cho ông bà không?
Khoản 2 Điều 113 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định:
Luật Hôn nhân và gia đình 2014
Điều 113. Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu
...
2. Cháu đã thành niên không sống chung với ông bà nội, ông bà ngoại có nghĩa vụ cấp dưỡng cho ông bà nội, ông bà ngoại trong trường hợp ông bà không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình và không có người khác cấp dưỡng theo quy định của Luật này.
Nghĩa vụ cấp dưỡng của cháu đối với ông bà chỉ phát sinh khi đồng thời có đủ các điều kiện: ông bà không còn khả năng lao động, không có tài sản và không có người khác có trách nhiệm cấp dưỡng. Đây là quy định thể hiện đạo lý tương trợ giữa các thế hệ trong gia đình, đồng thời giúp bảo đảm an sinh tối thiểu cho người cao tuổi khi không còn ai chăm sóc. Khi nghĩa vụ phát sinh, cháu phải đóng góp một khoản hợp lý theo khả năng tài chính của mình để hỗ trợ ông bà duy trì cuộc sống.
Tình huống giả định
- Cháu Tâm chủ động cấp dưỡng cho bà ngoại khi bà không còn khả năng lao động
Nguyễn Quốc Tâm (25 tuổi, sinh sống tại tỉnh Đắk Lắk) không ở chung với bà ngoại là bà Lê Thị Mai – người đã ngoài 80 tuổi, sức khỏe suy giảm, không còn khả năng tự chăm sóc bản thân. - Bà không có tài sản và không còn ai cấp dưỡng
Cha mẹ của Tâm đều đi nước ngoài lao động, gia đình không còn ai ở gần để hỗ trợ bà Mai. UBND xã xác nhận hoàn cảnh bà Mai thuộc diện cần được cấp dưỡng theo quy định. -
Tâm thực hiện nghĩa vụ đầy đủ theo quy định pháp luật
Sau khi được giải thích, Tâm đồng ý cấp dưỡng hằng tháng, hỗ trợ chi phí sinh hoạt và y tế cho bà Mai.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Sau khi ông bà mất thì cháu có phải tiếp tục cấp dưỡng không?
Điểm 4 Điều 118 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định:
Luật Hôn nhân và gia đình 2014
Điều 118. Chấm dứt nghĩa vụ cấp dưỡng
Nghĩa vụ cấp dưỡng chấm dứt trong các trường hợp sau đây:
...
4. Người cấp dưỡng hoặc người được cấp dưỡng chết;
...
Nghĩa vụ cấp dưỡng mang tính chất hỗ trợ trực tiếp cho người còn sống, vì vậy khi ông bà – người được cấp dưỡng – qua đời, nghĩa vụ của cháu chấm dứt hoàn toàn. Cháu không phải tiếp tục chi trả bất kỳ khoản cấp dưỡng nào. Tuy nhiên, các khoản cấp dưỡng còn tồn đọng trước khi ông bà mất vẫn phải được thanh toán, nếu đó là nghĩa vụ đã phát sinh hợp pháp.
Tình huống giả định
-
Ông Trọng qua đời khi cháu chưa hoàn thành nghĩa vụ cấp dưỡng tháng trước
Ông Hà Quốc Trọng (78 tuổi, sống tại Thành phố Đà Nẵng) được cháu nội là Hà Minh Khang cấp dưỡng hằng tháng. Tháng 9 do công việc bận rộn, Khang chưa chuyển khoản như thỏa thuận. - Gia đình phát sinh mâu thuẫn về việc có phải tiếp tục cấp dưỡng hay không
Sau khi ông Trọng mất đột ngột, người thân tranh luận về việc Khang có phải tiếp tục gửi khoản cấp dưỡng hay không. -
Cơ quan địa phương giải thích rõ quy định pháp luật
Cán bộ Tư pháp – Hộ tịch xã xác nhận nghĩa vụ cấp dưỡng chấm dứt từ thời điểm ông Trọng qua đời theo Điều 118. Tuy nhiên, Khang vẫn phải thanh toán khoản cấp dưỡng còn thiếu của tháng trước vì nghĩa vụ đã phát sinh trước khi ông mất.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Cháu đã thành niên phải cấp dưỡng cho ông bà khi ông bà không có khả năng lao động và không còn tài sản hoặc người khác hỗ trợ. Nghĩa vụ này chỉ kéo dài trong thời gian ông bà còn sống và chấm dứt khi người cấp dưỡng hoặc người được cấp dưỡng chết. Quy định nhằm bảo đảm sự hỗ trợ hợp lý giữa các thế hệ và duy trì tính ổn định trong quan hệ gia đình.
