Chất thải rắn sinh hoạt được xử lý bằng công nghệ hiện đại, có sự quản lý thống nhất của Nhà nước, bảo đảm tiêu chuẩn môi trường và hướng tới tái chế, tái sử dụng.
Chất thải rắn sinh hoạt là phần không thể tránh khỏi trong đời sống hằng ngày. Theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, loại chất thải này được định nghĩa rõ ràng và việc xử lý phải tuân theo quy trình thống nhất, áp dụng công nghệ phù hợp và có sự tham gia của Nhà nước, tổ chức và cộng đồng nhằm bảo đảm môi trường xanh - sạch - bền vững.
1. Chất thải rắn là gì?
Căn cứ theo khoản 19 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:
Luật Bảo vệ môi trường năm 2020
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
19. Chất thải rắn là chất thải ở thể rắn hoặc bùn thải
...
Chất thải rắn là chất thải ở thể rắn hoặc bùn thải, nên có thể hiểu chất thải rắn sinh hoạt là phần chất thải rắn phát sinh từ đời sống hàng ngày của hộ gia đình, khu dân cư, cơ quan, trường học và khu công cộng. Loại chất thải này có tính phổ biến, phát sinh liên tục và đa dạng về thành phần, bao gồm cả rác hữu cơ (thức ăn thừa, lá cây, giấy vụn) và rác vô cơ (nhựa, kim loại, thủy tinh).
Tình huống giả định
-
Rà soát công tác và xây dựng kế hoạch xử lý rác
Ngày 5/3/2025, Ủy ban nhân dân Thành phố Đà Nẵng giao Sở Nông nghiệp và Môi trường rà soát công tác phân loại rác tại nguồn và xây dựng kế hoạch xử lý rác sinh hoạt bằng công nghệ đốt hiện đại. -
Thực hiện nhiệm vụ
Các đơn vị chức năng tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn người dân phân loại rác hữu cơ và vô cơ, đồng thời ký hợp đồng với doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thu gom, vận chuyển theo quy trình khép kín. -
Kết quả
Sau ba tháng triển khai, tỷ lệ rác được phân loại tăng lên 60%, giảm đáng kể lượng rác chôn lấp, góp phần cải thiện môi trường đô thị.
Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
2. Cách thức xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo quy định của pháp luật
Căn cứ theo Điều 78 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:
Luật Bảo vệ môi trường năm 2020
Điều 78. Xử lý chất thải rắn sinh hoạt
1. Nhà nước khuyến khích và có chính sách ưu đãi đối với tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư và cung cấp dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt; khuyến khích đồng xử lý chất thải rắn sinh hoạt.
2. Ủy ban nhân dân các cấp lựa chọn cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt thông qua hình thức đấu thầu theo quy định của pháp luật về đấu thầu; trường hợp không thể lựa chọn thông qua hình thức đấu thầu thì thực hiện theo hình thức đặt hàng hoặc giao nhiệm vụ theo quy định của pháp luật.
3. Cơ sở thực hiện dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt phải đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường theo quy định của Luật này. Không khuyến khích đầu tư cơ sở thực hiện dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt chỉ có phạm vi phục vụ trên địa bàn một đơn vị hành chính cấp xã.
4. Chất thải rắn sinh hoạt phải được xử lý bằng công nghệ phù hợp, đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật môi trường. Chính phủ quy định lộ trình hạn chế xử lý chất thải rắn sinh hoạt bằng công nghệ chôn lấp trực tiếp.
5. Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành tiêu chí về công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt; hướng dẫn mô hình xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại đô thị và nông thôn.
6. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm quy hoạch, bố trí quỹ đất cho khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt, thực hiện việc giao đất kịp thời để triển khai xây dựng và vận hành khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn; bố trí kinh phí cho việc đầu tư xây dựng, vận hành hệ thống thu gom, lưu giữ, trung chuyển, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt; hệ thống các công trình, biện pháp, thiết bị công cộng phục vụ quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn.
Thể hiện định hướng của Nhà nước về việc hiện đại hóa và xã hội hóa trong công tác xử lý rác sinh hoạt, ưu tiên công nghệ tiên tiến như đốt phát điện, tái chế và phân loại tại nguồn. Việc quản lý chặt chẽ từ khâu quy hoạch đến vận hành không chỉ giúp giảm ô nhiễm mà còn biến rác thành nguồn tài nguyên hữu ích, hướng đến nền kinh tế tuần hoàn bền vững.
Tình huống giả định
-
Đầu tư nhà máy xử lý rác
Ngày 15/6/2025, Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk ký hợp đồng với doanh nghiệp tư nhân đầu tư nhà máy xử lý rác bằng công nghệ đốt phát điện, thay thế bãi chôn lấp cũ. -
Thực hiện nhiệm vụ
Nhà máy thu gom rác từ các khu dân cư, phân loại sơ bộ, đốt rác hữu cơ để tạo năng lượng điện, còn rác tái chế được đưa vào dây chuyền tái sử dụng. -
Kết quả
Sau một năm hoạt động, lượng rác phải chôn lấp giảm 70%, đồng thời nhà máy cung cấp điện trở lại cho lưới quốc gia, góp phần bảo vệ môi trường và tiết kiệm tài nguyên.
Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
3. Kết bài
Công tác xử lý chất thải rắn sinh hoạt là nhiệm vụ trọng tâm trong bảo vệ môi trường. Nhà nước khuyến khích ứng dụng công nghệ mới, huy động sự tham gia của doanh nghiệp và người dân để giảm thiểu ô nhiễm, tái chế, tái sử dụng rác hiệu quả. Mỗi hành động nhỏ trong việc phân loại và xử lý rác đúng cách chính là bước đi thiết thực để xây dựng môi trường xanh, sạch, bền vững cho hiện tại và tương lai.
