Nhãn hiệu được bảo hộ khi đáp ứng điều kiện về khả năng nhìn thấy và khả năng phân biệt, đồng thời có thể được xem là nổi tiếng nếu đáp ứng các tiêu chí về mức độ nhận biết và uy tín trên thị trường.
Trong nền kinh tế thị trường, nhãn hiệu là dấu hiệu nhận biết sản phẩm và định vị giá trị thương hiệu. Việc nhãn hiệu được pháp luật bảo vệ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro bị sao chép, chiếm đoạt hoặc gây nhầm lẫn trong kinh doanh. Tuy nhiên, để được Nhà nước bảo hộ, nhãn hiệu phải đáp ứng những điều kiện nhất định theo quy định.
1. Điều kiện để nhãn hiệu được bảo hộ là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 72 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 72. Điều kiện chung đối với nhãn hiệu được bảo hộ
Nhãn hiệu được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
1. Là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, kể cả hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều mầu sắc;
2. Có khả năng phân biệt hàng hoá, dịch vụ của chủ sở hữu nhãn hiệu với hàng hoá, dịch vụ của chủ thể khác.
Theo quy định, điều kiện đầu tiên để nhãn hiệu được bảo hộ đó là tính nhìn thấy được. Nghĩa là nhãn hiệu phải tồn tại dưới dạng dấu hiệu có thể cảm nhận bằng thị giác như chữ, hình ảnh, biểu tượng hoặc sự kết hợp giữa chúng. Dấu hiệu chỉ thể hiện qua âm thanh, mùi hương hoặc cảm giác mà không nhìn thấy được sẽ không đủ điều kiện được bảo hộ nhãn hiệu.
Điều kiện thứ hai là khả năng phân biệt, tức là nhãn hiệu phải giúp người tiêu dùng nhận biết hàng hoá, dịch vụ của một doanh nghiệp so với doanh nghiệp khác. Nhãn hiệu mô tả trực tiếp công dụng, thành phần, tính năng của sản phẩm sẽ không có khả năng phân biệt. Chẳng hạn, một nhãn hiệu như “SỮA TƯƠI NGON” chỉ mô tả đặc tính của sản phẩm nên không đủ điều kiện bảo hộ.
Tình huống giả định
- Công ty Hương Trà Việt thiết kế nhãn hiệu hình lá trà
Công ty TNHH Hương Trà Việt đã thiết kế nhãn hiệu “TRÀ XANH TỰ NHIÊN” với hình lá trà màu xanh để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu của công ty. - Nhãn hiệu bị Cục Sở hữu trí tuệ từ chối bảo hộ
Khi công ty Hương Trà Việt nộp đơn đăng ký nhãn hiệu đối với nhãn hiệu "TRÀ XANH TỰ NHIÊN", Cục Sở hữu trí tuệ đã từ chối đơn do nhãn hiệu trên chỉ mang tính mô tả công dụng mà không có khả năng phân biệt. - Công ty Hương Trà Việt thay đổi nhãn hiệu
Sau khi bị từ chối, công ty Hương Trà Việt đã thay đổi nhãn hiệu thành “HTV GREEN TEA” với biểu tượng lá trà cách điệu, màu xanh đậm đặc biệt và nộp lại đơn đăng ký nhãn hiệu. - Nhãn hiệu đáp ứng đủ điều kiện và được bảo hộ
Cục Sở hữu trí tuệ chấp nhận cấp văn bằng bảo hộ cho nhãn hiệu “HTV GREEN TEA” vì nhãn hiệu mới có tính nhận diện rõ ràng và đủ khả năng phân biệt.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Tiêu chí đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 75 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 75. Tiêu chí đánh giá nhãn hiệu nổi tiếng
Các tiêu chí sau đây được xem xét khi đánh giá một nhãn hiệu là nổi tiếng:
1. Số lượng người tiêu dùng liên quan đã biết đến nhãn hiệu thông qua việc mua bán, sử dụng hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu hoặc thông qua quảng cáo;
2. Phạm vi lãnh thổ mà hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu đã được lưu hành;
3. Doanh số từ việc bán hàng hoá hoặc cung cấp dịch vụ mang nhãn hiệu hoặc số lượng hàng hoá đã được bán ra, lượng dịch vụ đã được cung cấp;
4. Thời gian sử dụng liên tục nhãn hiệu;
5. Uy tín rộng rãi của hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu;
6. Số lượng quốc gia bảo hộ nhãn hiệu;
7. Số lượng quốc gia công nhận nhãn hiệu là nổi tiếng;
8. Giá chuyển nhượng, giá chuyển giao quyền sử dụng, giá trị góp vốn đầu tư của nhãn hiệu.
Nhãn hiệu nổi tiếng là nhãn hiệu đạt mức độ nhận biết rộng rãi trong công chúng và được pháp luật bảo hộ dựa trên uy tín thực tế dù chưa đăng ký. Khi đánh giá, cơ quan có thẩm quyền xem xét tổng thể các tiêu chí tại Điều 75 Luật Sở hữu trí tuệ như phạm vi lưu hành, thời gian sử dụng liên tục, doanh số, uy tín, số quốc gia bảo hộ và giá trị thương mại. Trong đó, hai yếu tố quan trọng nhất là mức độ nhận biết của người tiêu dùng và uy tín hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu, bởi chúng phản ánh trực tiếp sức mạnh thương hiệu và niềm tin của thị trường.
Tình huống giả định
- Công ty Sữa Việt ra mắt nhãn hiệu MILKO
Công ty TNHH Sữa Việt ra mắt nhãn hiệu “MILKO” chuyên về dòng sản phẩm sữa cacao và phân phối trên toàn quốc. - Nhãn hiệu MILKO được quảng bá rộng rãi
Dòng sữa “MILKO” được công ty quảng bá trên các phương tiện truyền thông và mở rộng sang 5 quốc gia Đông Nam Á. - Công ty An Huy ra mắt nhãn hiệu MILKOZ và bị từ chối bảo hộ
Do thấy nhãn hiệu "MILKO" quá thành công nên công ty TNHH An Huy đã nộp đơn đăng ký nhãn hiệu “MILKOZ” cho sản phẩm sữa bột. Cục Sở hữu trí tuệ từ chối vì “MILKO” đã được công nhận là nhãn hiệu nổi tiếng, việc sử dụng “MILKOZ” của công ty An Huy có thể gây nhầm lẫn với công ty Sữa Việt. - Nhãn hiệu MILKO được bảo hộ trên nhiều quốc gia
Nhãn hiệu “MILKO” được bảo hộ tại 10 quốc gia, khẳng định vị thế thương hiệu nổi tiếng trong lĩnh vực thực phẩm sữa.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Để được bảo hộ, nhãn hiệu phải đáp ứng hai điều kiện cơ bản là có thể nhìn thấy và có khả năng phân biệt. Bên cạnh đó, nhãn hiệu có thể được công nhận là nổi tiếng nếu đạt các tiêu chí về mức độ nhận biết, uy tín, doanh thu và phạm vi bảo hộ. Việc đăng ký và bảo hộ nhãn hiệu không chỉ giúp doanh nghiệp khẳng định quyền sở hữu mà còn tạo nền tảng xây dựng thương hiệu bền vững.
