Pháp luật quy định rõ các đối tượng được phép hiến tinh trùng, noãn, phôi đồng thời các điều kiện phải đáp ứng để được thực hiện việc hiến tặng này.
Hoạt động hiến tinh trùng, noãn và phôi mang ý nghĩa nhân đạo, hỗ trợ điều trị hiếm muộn nhưng luôn cần khung pháp lý rõ ràng để bảo đảm an toàn y khoa và quyền riêng tư. Pháp luật đã có những quy định làm rõ những ai được phép hiến theo quy định hiện hành. Đồng thời trình bày các điều kiện bắt buộc đối với người hiến để loại trừ rủi ro di truyền, tâm thần và lây truyền bệnh.
1. Những ai được phép hiến tinh trùng, hiến noãn, hiến phôi?
Điều 4 Nghị định 207/2025/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 4. Quy định về việc hiến tinh trùng, hiến noãn, hiến phôi
1. Đối tượng hiến tinh trùng, hiến noãn, hiến phôi:
a) Người được quy định tại khoản 1 Điều 6 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác;
b) Cặp vợ chồng sau khi thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm hoặc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo còn dư tinh trùng, noãn, phôi và không có nhu cầu sử dụng số lượng tinh trùng, noãn, phôi này;
c) Phụ nữ độc thân sau khi thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm còn dư noãn và không có nhu cầu sử dụng số lượng noãn này.
...
Điều 6 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006 quy định như sau:
Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006
Điều 6. Quyền hiến, nhận tinh trùng, noãn, phôi trong thụ tinh nhân tạo
1. Nam từ đủ hai mươi tuổi trở lên, nữ từ đủ mười tám tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ có quyền hiến, nhận tinh trùng, noãn, phôi trong thụ tinh nhân tạo theo quy định của pháp luật.
...
Quy định tại Điều 4 Nghị định 207/2025/NĐ-CP xác định rõ ba nhóm đối tượng được phép hiến tinh trùng, noãn và phôi. Thứ nhất là những người có đủ điều kiện hiến theo Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác – tức người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và tự nguyện. Thứ hai là các cặp vợ chồng sau khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm hoặc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo còn dư tinh trùng, noãn, phôi mà không có nhu cầu sử dụng. Thứ ba là phụ nữ độc thân sau khi thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm còn dư noãn và không có nhu cầu dùng đến.
Tình huống giả định
- Vợ chồng hiến phôi dư sau điều trị
Anh Nguyễn Quốc Khánh và chị Trần Thu Hà (cư trú tại Thành phố Đà Nẵng) thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm, còn 3 phôi đông lạnh và đã hoàn tất kế hoạch sinh con. Hai anh chị tự nguyện đề nghị hiến số phôi còn dư cho ngân hàng phôi của Bệnh viện Phụ sản – Nhi Đà Nẵng. - Cơ sở y tế thẩm định và tiếp nhận
Bệnh viện kiểm tra hồ sơ lâm sàng, tư vấn về bảo mật danh tính, giải thích nguyên tắc sử dụng phôi hiến và lập biên bản tiếp nhận theo quy trình nội bộ. Hai bên ký xác nhận tự nguyện, không vụ lợi. -
Kết quả và bảo đảm quyền riêng tư
Số phôi được lưu trữ, phân phối theo chỉ định điều trị hiếm muộn cho người bệnh khác; danh tính vợ chồng hiến được ẩn danh tuyệt đối trong toàn bộ quá trình.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người hiến tinh trùng, hiến noãn, hiến phôi phải đáp ứng điều kiện nào?
Điều 4 Nghị định 207/2025/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 4. Quy định về việc hiến tinh trùng, hiến noãn, hiến phôi
...
2. Người hiến tinh trùng, hiến noãn, hiến phôi phải không bị bệnh di truyền ảnh hưởng đến thế hệ sau; không bị mắc bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình; không bị nhiễm HIV.
...
Điều 4 Nghị định 207/2025/NĐ-CP đặt ra các điều kiện bắt buộc đối với người hiến tinh trùng, noãn và phôi nhằm bảo đảm an toàn sinh sản và sức khỏe cộng đồng. Người hiến phải không mắc các bệnh di truyền có thể ảnh hưởng đến thế hệ sau, không bị bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức, làm chủ hành vi và không nhiễm HIV.
Tình huống giả định
- Đăng ký hiến tinh trùng nhưng phát hiện nguy cơ di truyền
Anh Lê Minh Đức (31 tuổi) đăng ký hiến tinh trùng tại Bệnh viện Từ Dũ (TP. Hồ Chí Minh). Qua sàng lọc, xét nghiệm cho thấy anh mang đột biến gen có nguy cơ ảnh hưởng đến con sinh ra. - Quyết định chuyên môn của bệnh viện
Căn cứ điều kiện tại Điều 4, bác sĩ giải thích rõ lý do không tiếp nhận mẫu hiến để bảo đảm an toàn thế hệ sau và khuyến nghị anh Đức được tư vấn di truyền cá nhân. -
Kết quả và thông tin được bảo mật
Anh Đức hiểu và đồng thuận; bệnh viện lưu hồ sơ dưới dạng ẩn danh, bảo đảm không tiết lộ thông tin cá nhân ra ngoài hệ thống.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hoạt động hiến tinh trùng, noãn, phôi chỉ thực sự mang giá trị nhân đạo khi đặt trên nền tảng pháp lý chặt chẽ và bảo mật thông tin. Về đối tượng được hiến, quy định cho phép cá nhân đủ điều kiện, cặp vợ chồng hoặc phụ nữ độc thân hiến phần vật chất sinh sản còn dư, không còn nhu cầu sử dụng. Về điều kiện của người hiến, yêu cầu loại trừ bệnh di truyền ảnh hưởng thế hệ sau, không mắc bệnh tâm thần làm mất năng lực làm chủ hành vi và không nhiễm HIV.
