Di sản thiên nhiên vừa là tài sản quý giá của quốc gia, vừa là nền tảng cho cân bằng sinh thái và phát triển bền vững, pháp luật quy định rõ các loại và tiêu chí công nhận di sản thiên nhiên. Mỗi di sản được xác lập và bảo tồn là minh chứng cho sự hài hòa giữa phát triển của con người và gìn giữ tự nhiên, thể hiện trách nhiệm hôm nay để bảo vệ sự sống cho mai sau.
Di sản thiên nhiên gồm vườn quốc gia, khu bảo tồn, danh lam thắng cảnh và các khu vực có giá trị nổi bật được công nhận theo quy định.
Di sản thiên nhiên là tài sản vô giá của quốc gia, phản ánh vẻ đẹp, sự đa dạng và tiến hóa kỳ diệu của tự nhiên, bao gồm nhiều dạng giá trị khác nhau. Đồng thời, việc xác lập và công nhận di sản thiên nhiên được thực hiện dựa trên các tiêu chí nhất định, bảo đảm tính khoa học, khách quan và phù hợp với mục tiêu bảo tồn lâu dài những giá trị đặc sắc của thiên nhiên Việt Nam.
1. Di sản thiên nhiên bao gồm những gì?
Trả lời vắn tắt: Di sản thiên nhiên gồm vườn quốc gia, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài - sinh cảnh, khu bảo vệ cảnh quan, danh lam thắng cảnh, các di sản được tổ chức quốc tế công nhận và những di sản khác được xác lập theo quy định pháp luật.
Căn cứ theo Khoản 1 Điều 20 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:
Luật Bảo vệ môi trường năm 2020
Điều 20. Di sản thiên nhiên
1. Di sản thiên nhiên bao gồm:
a) Vườn quốc gia, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài - sinh cảnh, khu bảo vệ cảnh quan được xác lập theo quy định của pháp luật về đa dạng sinh học, lâm nghiệp và thủy sản; danh lam thắng cảnh được công nhận là di sản văn hóa được xác lập theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa;
b) Di sản thiên nhiên được tổ chức quốc tế công nhận;
c) Di sản thiên nhiên khác được xác lập, công nhận theo quy định của Luật này.
...
Di sản thiên nhiên là khái niệm rộng, bao gồm cả những khu vực có giá trị đặc biệt về cảnh quan, sinh học, địa chất và khí hậu, được xác lập theo quy định của pháp luật trong nước hoặc được tổ chức quốc tế công nhận. Mỗi loại di sản thiên nhiên đều thể hiện một khía cạnh riêng của tự nhiên, từ vẻ đẹp độc đáo, hệ sinh thái đặc thù, cho đến vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu và bảo tồn sự sống.
Ví dụ thực tế
Ảnh nguồn từ Wikipedia
-
Phân công nhiệm vụ
Năm 1998, Chính phủ Việt Nam giao Bộ Văn hóa - Thông tin và Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình lập hồ sơ đề cử Khu bảo tồn Phong Nha - Kẻ Bàng trình UNESCO công nhận di sản thiên nhiên thế giới. -
Thực hiện nhiệm vụ
Sau nhiều đợt khảo sát của IUCN và UNESCO, Chính phủ mở rộng phạm vi thành Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng với diện tích hơn 85.000 ha và bổ sung hồ sơ về giá trị địa chất – địa mạo đặc sắc. -
Kết quả
Tháng 7/2003, tại kỳ họp thứ 27, UNESCO công nhận Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng là Di sản thiên nhiên thế giới theo tiêu chí về giá trị địa chất và địa lý nổi bật, khẳng định tầm quan trọng toàn cầu của di sản này.
Nguồn: Wikipedia
2. Các tiêu chí xác lập và công nhận di sản thiên nhiên
Trả lời vắn tắt: Một khu vực được xác lập là di sản thiên nhiên khi có vẻ đẹp nổi bật, giá trị sinh thái hoặc địa chất độc đáo, và có vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu, bảo vệ nguồn nước, cân bằng hệ sinh thái.
Căn cứ theo khoản 2 và khoản 3 Điều 20 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:
Luật Bảo vệ môi trường năm 2020
Điều 20. Di sản thiên nhiên
...
2. Việc xác lập, công nhận di sản thiên nhiên thuộc điểm c khoản 1 Điều này căn cứ vào một trong các tiêu chí sau đây:
a) Có vẻ đẹp nổi bật, độc đáo hoặc hiếm gặp của thiên nhiên;
b) Có giá trị điển hình về quá trình tiến hóa sinh thái, sinh học hoặc nơi cư trú tự nhiên của loài nguy cấp, quý, hiếm, đặc hữu hoặc chứa đựng các hệ sinh thái đặc thù, đại diện cho một vùng sinh thái tự nhiên hoặc có giá trị đa dạng sinh học đặc biệt khác cần bảo tồn;
c) Có đặc điểm nổi bật, độc đáo về địa chất, địa mạo hoặc chứa đựng dấu tích vật chất về các giai đoạn phát triển của Trái Đất;
d) Có tầm quan trọng đặc biệt trong việc điều hòa khí hậu, bảo vệ nguồn nước, giữ cân bằng sinh thái, cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên.
3. Chính phủ quy định chi tiết tiêu chí, trình tự, thủ tục và thẩm quyền xác lập, công nhận di sản thiên nhiên quy định tại điểm c khoản 1 Điều này; trình tự, thủ tục và thẩm quyền đề cử công nhận di sản thiên nhiên quy định tại điểm b khoản 1 Điều này.
Một khu vực chỉ được công nhận là di sản thiên nhiên khi đáp ứng các tiêu chí cụ thể về vẻ đẹp, giá trị sinh thái, địa chất hoặc vai trò môi trường đặc biệt. Quy định này bảo đảm tính khoa học, minh bạch và thống nhất trong việc xác lập, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của di sản trong cân bằng tự nhiên và bảo vệ sự sống. Chính phủ giữ vai trò hướng dẫn chi tiết quy trình công nhận, bảo đảm mỗi di sản được thẩm định khách quan và được bảo tồn đúng mức.
Ví dụ thực tế
Ảnh nguồn từ Wikipedia
-
Phân công nhiệm vụ
Năm 1993, Bộ Văn hóa – Thông tin phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh lập hồ sơ đề cử Vịnh Hạ Long trình UNESCO công nhận di sản thiên nhiên thế giới. -
Thực hiện nhiệm vụ
Đoàn chuyên gia khảo sát, đánh giá giá trị cảnh quan và địa chất đặc sắc của Vịnh Hạ Long, khẳng định vẻ đẹp tự nhiên hiếm có với hàng nghìn đảo đá vôi và hang động kỳ vĩ. -
Kết quả
Tháng 12/1994, UNESCO công nhận Vịnh Hạ Long là di sản thiên nhiên thế giới theo tiêu chí về giá trị thẩm mỹ ngoại hạng, mở đầu cho hành trình khẳng định vị thế di sản Việt Nam trên bản đồ thế giới.
Nguồn: Wikipedia
