Trong quá trình tập sự hành nghề đấu giá, người tập sự vẫn phải tuân thủ đầy đủ các điều kiện pháp lý liên quan đến tư cách cá nhân và đạo đức nghề nghiệp. Một trong những vấn đề đáng lưu ý là việc đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự có thể dẫn đến chấm dứt tập sự theo quy định. Bên cạnh đó, người tập sự cũng có quyền đề nghị thay đổi đấu giá viên hướng dẫn trong một số trường hợp nhất định.
1. Đang bị truy cứu hình sự có bị chấm dứt tập sự không?
Khoản 2 Điều 7 Thông tư 19/2024/TT-BTP quy định:
Điều 7. Tạm ngừng tập sự, chấm dứt tập sự hành nghề đấu giá
...
2. Người tập sự chấm dứt tập sự hành nghề đấu giá khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Tự chấm dứt tập sự;
b) Đã hết thời hạn tạm ngừng tập sự quy định tại khoản 1 Điều này mà không tiếp tục tập sự;
c) Thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 15 của Luật Đấu giá tài sản được sửa đổi, bổ sung theo khoản 10 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản;
d) Bị xóa tên khỏi danh sách người tập sự theo quy định tại khoản 1 Điều 22 của Thông tư này.
...
Khoản 4 Điều 15 Luật Đấu giá tài sản 2016, sửa đổi bởi khoản 10 Điều 1 Luật Đấu giá tài sản sửa đổi 2024 quy định:
Điều 15. Những trường hợp không được cấp Chứng chỉ hành nghề đấu giá
...
4. Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; bị kết án và bản án đã có hiệu lực pháp luật; đã bị kết án mà chưa được xóa án tích; đã bị kết án về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, các tội về tham nhũng kể cả trường hợp đã được xóa án tích.
...
Theo quy định hiện hành, một trong những điều kiện bắt buộc để được tập sự hành nghề đấu giá là người đó không được đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Đây là tiêu chuẩn bắt buộc nhằm đảm bảo người hành nghề đấu giá có phẩm chất đạo đức, hành vi trong sạch, đủ uy tín để tham gia vào lĩnh vực hoạt động có tính công khai, minh bạch và ảnh hưởng đến tài sản của nhiều bên.
Trường hợp một người đã bắt đầu quá trình tập sự nhưng sau đó bị khởi tố hình sự vì bất kỳ hành vi nào, thì sẽ rơi vào trường hợp “không còn đủ điều kiện tập sự”. Lúc này, theo quy định tại Thông tư 19/2024/TT-BTP, việc tập sự sẽ bị chấm dứt ngay lập tức. Tổ chức hành nghề đấu giá nơi người đó đang tập sự phải thông báo bằng văn bản cho Sở Tư pháp trong vòng 5 ngày làm việc để xóa tên người tập sự khỏi danh sách.
Đáng lưu ý, toàn bộ thời gian tập sự trước khi bị chấm dứt sẽ không được tính vào tổng thời gian tập sự hợp lệ, và nếu sau này lý do chấm dứt không còn (ví dụ như được đình chỉ điều tra hoặc tuyên không phạm tội), thì người đó có thể đăng ký tập sự lại từ đầu. Tuy nhiên, quyền quyết định cho phép tập sự lại sẽ thuộc về cơ quan có thẩm quyền và căn cứ vào hồ sơ cụ thể từng trường hợp.
Tình huống giả định:
Bị khởi tố khi đang tập sự, bị chấm dứt tập sự theo quy định
Anh Huy, sinh năm 1996, vừa tốt nghiệp chương trình đào tạo nghề đấu giá và được nhận tập sự tại một tổ chức đấu giá tài sản ở TP. Đà Nẵng từ tháng 3/2024. Trong quá trình tập sự, anh Huy vẫn thực hiện các công việc hỗ trợ đấu giá viên hướng dẫn và được đánh giá là nghiêm túc.
Tuy nhiên đến tháng 7/2024, anh Huy bị cơ quan công an khởi tố vì liên quan đến hành vi làm giả tài liệu trong một vụ việc trước đó, xảy ra vào năm 2022. Ngay sau khi có quyết định khởi tố, tổ chức hành nghề đấu giá đã lập tức gửi văn bản thông báo cho Sở Tư pháp, căn cứ theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 7 Thông tư 19/2024/TT-BTP.
Sau đó, Sở Tư pháp ra quyết định xóa tên anh Huy khỏi danh sách người tập sự. Toàn bộ 4 tháng tập sự trước đó không được công nhận. Nếu sau này anh Huy được minh oan hoặc vụ án bị đình chỉ, anh vẫn có thể đăng ký tập sự lại, nhưng sẽ phải bắt đầu lại từ đầu và không được cộng dồn thời gian cũ.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Có được đổi người hướng dẫn tập sự không?
Khoản 1 Điều 12 Thông tư 19/2024/TT-BTP quy định:
Điều 11. Trách nhiệm của đấu giá viên hướng dẫn tập sự
Hướng dẫn người tập sự các nội dung tập sự theo quy định tại Điều 8 của Thông tư này.
Theo dõi, kiểm tra việc thực hiện công việc của người tập sự do mình phân công.
Nhận xét về quá trình tập sự của người tập sự, việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tập sự.
Chịu trách nhiệm về kết quả và tiến độ của các công việc mà người tập sự thực hiện theo sự phân công, hướng dẫn của mình.
Điều 12. Thay đổi đấu giá viên hướng dẫn tập sự
1. Người tập sự có quyền đề nghị thay đổi đấu giá viên hướng dẫn tập sự trong các trường hợp sau đây:
a) Đấu giá viên hướng dẫn tập sự không thể tiếp tục hướng dẫn tập sự vì lý do sức khỏe hoặc lý do khách quan khác;
b) Đấu giá viên hướng dẫn tập sự không thực hiện đầy đủ trách nhiệm quy định tại Điều 11 của Thông tư này.
...
Việc tập sự hành nghề đấu giá là quá trình học hỏi thực tế dưới sự hướng dẫn của một đấu giá viên giàu kinh nghiệm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, người hướng dẫn không còn đủ điều kiện hoặc không đảm bảo trách nhiệm theo quy định, thì người tập sự có quyền đề nghị thay đổi để đảm bảo quyền lợi chính đáng.
Cụ thể, Thông tư 19/2024 cho phép người tập sự đề nghị đổi người hướng dẫn nếu (1) người hướng dẫn bị ốm, có việc cá nhân kéo dài, hoặc vì lý do khách quan khác không thể tiếp tục đồng hành; (2) người hướng dẫn thiếu trách nhiệm như không phân công công việc phù hợp, không theo dõi quá trình tập sự, hoặc không đánh giá đúng mức độ hoàn thành công việc của người tập sự. Đây là những nội dung đã được quy định rõ tại Điều 11 Thông tư này – bao gồm trách nhiệm hướng dẫn, theo dõi, đánh giá và chịu trách nhiệm về công việc mà người tập sự thực hiện theo sự phân công.
Khi có đề nghị hợp lý, tổ chức hành nghề đấu giá tài sản sẽ phân công một đấu giá viên khác để tiếp tục hướng dẫn tập sự. Việc thay đổi này không làm gián đoạn quá trình tập sự nếu được thực hiện đúng quy định, đảm bảo người tập sự tiếp tục học tập, thực hành đầy đủ trước khi tham dự kỳ kiểm tra cuối kỳ.
Tình huống giả định:
Đổi người hướng dẫn vì thiếu trách nhiệm trong quá trình tập sự
Chị Linh là người tập sự hành nghề đấu giá tại một tổ chức đấu giá ở TP. Cần Thơ. Người hướng dẫn chị là đấu giá viên Phương, tuy nhiên sau gần 3 tháng tập sự, chị Linh nhận thấy anh Phương rất ít khi trao đổi công việc, không phân công rõ nhiệm vụ và hầu như không đánh giá kết quả tập sự định kỳ. Chị nhiều lần chủ động đề nghị được tham gia các buổi đấu giá thực tế nhưng không được hỗ trợ.
Sau khi tham khảo Thông tư 19/2024, chị Linh đã gửi đơn đề nghị thay đổi người hướng dẫn vì lý do đấu giá viên không thực hiện đúng trách nhiệm hướng dẫn. Tổ chức hành nghề đấu giá đã xác minh nội dung phản ánh, ghi nhận là có cơ sở và quyết định phân công một đấu giá viên khác thay thế, đồng thời thông báo cho Sở Tư pháp theo quy định.
Nhờ đó, chị Linh được tiếp tục tập sự với người hướng dẫn mới có trách nhiệm hơn, quá trình học việc diễn ra thuận lợi và không bị gián đoạn.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận
Việc tập sự hành nghề đấu giá đòi hỏi người tập sự phải đảm bảo đầy đủ điều kiện về tư cách và tuân thủ các quy định pháp luật. Trong trường hợp đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, người tập sự sẽ bị chấm dứt tập sự và không được công nhận thời gian đã thực hiện. Ngoài ra, người tập sự cũng có quyền đề nghị thay đổi đấu giá viên hướng dẫn nếu người này không thể tiếp tục hướng dẫn hoặc không làm đúng trách nhiệm.
