Bài viết này được viết chỉ nhằm mục đích làm tài liệu tham khảo kiến thức pháp luật dưới dạng case study, KHÔNG nhằm mục đích bôi xấu, hạ bệ danh dự, tiết lộ bí mật đời tư của bất kỳ cá nhân, tổ chức nào.
Mọi thông tin, dẫn chứng trong bài viết đều được trích dẫn từ các nguồn thông tin đã được đăng công khai hợp pháp, báo chí chính thống.
Lừa đảo trong lĩnh vực bất động sản là hành vi đặc biệt nguy hiểm, không chỉ xâm phạm nghiêm trọng đến quyền sở hữu tài sản mà còn làm rối loạn trật tự kinh tế và niềm tin của người dân vào thị trường. Khi được tổ chức bài bản dưới hình thức dự án "ma", hành vi này càng trở nên tinh vi, có thể lừa đảo chiếm đoạt hàng nghìn tỷ đồng. Vụ án Công ty Địa ốc Alibaba do Nguyễn Thái Luyện cầm đầu là điển hình cho thủ đoạn lừa đảo quy mô lớn, kéo dài nhiều năm với mạng lưới công ty con, dự án ảo và cam kết sinh lời đầy hấp dẫn. Hãy cùng Trợ lý luật tìm hiểu vụ án chấn động này dưới góc nhìn pháp lý để thấy rõ cách thức các bị cáo đã chiếm đoạt tài sản và mức xử lý nghiêm khắc của pháp luật hình sự Việt Nam.
THÔNG TIN VỤ ÁN
| Tội danh chính |
Lừa đảo chiếm đoạt tài sản Rửa tiền |
| Bị cáo |
- Nguyễn Thái Luyện (sinh năm 1985, Chủ tịch HĐQT Công ty Địa ốc Alibaba) |
| Bị hại |
Hơn 4.548 người dân, là những người mua nền đất trong các “dự án ma” |
| Thời điểm phạm tội |
Từ năm 2016 đến 2019 |
| Bản án sơ thẩm |
- Nguyễn Thái Luyện: Tù chung thân (tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản) |
| Bản án phúc thẩm |
- Giữ nguyên án tù chung thân đối với Nguyễn Thái Luyện |
TỪ CÔNG TY GIA ĐÌNH ĐẾN DOANH NGHIỆP LỚN
|
Thành lập Công ty Alibaba – Năm 2016 |
Theo: VnEconomy |
 |
2016 đến 2019 - Thành lập 22 công ty con |
|
Mô hình hoạt động theo kiểu đa cấp |
 |
MỞ RỘNG DỰ ÁN “MA” TRÊN ĐẤT NÔNG NGHIỆP
 |
Từ 2017 đến 2019 - Tự lập 58 “dự án ma” |
|
Rao bán 37 dự án tại Đồng Nai |
 |
TẠO DỰNG LÒNG TIN ĐỂ CHE GIẤU HÀNH VI
 |
Đặt tên dự án để tạo niềm tin |
|
Ký hợp đồng kèm cam kết sinh lời |
 |
 |
Nhân viên tích cực quảng bá và bảo vệ công ty |
THỦ ĐOẠN LỪA ĐẢO THEO QUY TRÌNH 5 BƯỚC
|
Gom đất nông nghiệp bằng tiền chiếm đoạt - Bước 1 |
 |
 |
Bước 2 - Lập dự án “ma” trái pháp luật |
|
Tạo thông tin giả, quảng cáo sai sự thật - Bước 3 |
 |
 |
Bước 4 - Ký hợp đồng hợp tác kinh doanh để thu tiền |
|
Dùng hợp đồng quyền chọn để kéo dài thời gian chiếm đoạt - Bước 5 |
 |
 |
Sử dụng 11 công ty con để lừa đảo có tổ chức
Những công ty này đều hoạt động dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Luyện, không có hoạt động độc lập. |
RỬA TIỀN BẰNG CÁCH CHUYỂN DÒNG TIỀN LỪA ĐẢO QUA NGÂN HÀNG
|
Mở tài khoản đứng tên Nguyễn Thái Lực - 19/4/2018 |
Theo: Báo Công an TP. HCM |
 |
21/11/2018 - Gửi 50 tỷ đồng vào sổ tiết kiệm đứng tên Lực |
|
Giao lại 31 tỷ cho Huỳnh Thị Kim Trinh đứng tên |
 |
HỢP THỨC HÓA TÀI SẢN BẰNG BẤT ĐỘNG SẢN
 |
Sử dụng 18 tỷ đồng để mua nhà đứng tên Lực |
|
Giữ lại hơn 13,9 tỷ đồng trong sổ tiết kiệm |
 |
THAO TÚNG TÀI SẢN TRONG THỜI GIAN ĐIỀU TRA
|
Theo: Báo Lao động |
18/9/2019 – Công an tổ chức khám xét toàn bộ trụ sở |
|
Chuyển tiền lòng vòng để rút về - 19/9/2019 |
 |
 |
20/9/2019 - Rút 13 tỷ tiền mặt giao lại cho Mai |
XÉT XỬ VÀ TUYÊN ÁN
|
Bắt giữ Nguyễn Thái Luyện và Nguyễn Thái Lĩnh - 19/8/2019 |
 Theo: Báo Thanh niên |
|
Theo: Báo Thanh niên |
Tháng 12/2022 - Xét xử sơ thẩm và tuyên án |
|
Sau bản án sơ thẩm - một số bị cáo kháng cáo |
Theo: Báo Thanh niên |
|
|
19/5/2023 - Phúc thẩm: Giữ y án Luyện, giảm án vợ |
|
Thiệt hại xác định – Kiến nghị mở rộng điều tra |
Theo: Báo Thanh niên |
Theo: Báo Thanh niên
KHÓ KHĂN TRONG THI HÀNH ÁN: XỬ LÝ TÀI SẢN
 |
Từ 2023 – Ủy thác xử lý 400+ tài sản tại 3 tỉnh |
|
Tại Đồng Nai - vướng mắc nghiêm trọng |
 |
 |
13/6/2024 - Bộ Tư pháp đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai hỗ trợ |
|
Sau hơn 600 ngày bản án có hiệu lực – Vụ án vẫn kéo dài |
 |
HÀNH VI LỪA ĐẢO CÓ TỔ CHỨC ĐƯỢC XÁC ĐỊNH NHƯ THẾ NÀO?
Hành vi lừa đảo có tổ chức được xác định vì các bị cáo trong vụ án đã cấu kết chặt chẽ, phân công vai trò, cùng nhau thực hiện tội phạm một cách liên tục, có hệ thống và có tính toán.
Cơ sở pháp lý: Theo khoản 2 Điều 17 Bộ luật Hình sự 2015, Phạm tội có tổ chức là trường hợp phạm tội có sự cấu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm.
Trong vụ án này, Nguyễn Thái Luyện đóng vai trò chủ mưu, chỉ đạo thành lập 22 công ty con, trong đó sử dụng 11 công ty làm chủ đầu tư các “dự án ma”. Các cá nhân như Võ Thị Thanh Mai, Nguyễn Thái Lực và Huỳnh Thị Kim Trinh đều được phân công vai trò cụ thể – từ gom đất, lập dự án, quảng bá, ký hợp đồng, thu tiền, đến chuyển dòng tiền, hợp thức hóa bằng tài sản. Toàn bộ quá trình phạm tội được thực hiện phối hợp chặt chẽ, không hề rời rạc, kéo dài từ năm 2016 đến khi bị bắt giữ vào năm 2019. Việc tận dụng pháp nhân làm bình phong, lôi kéo nhân viên vào hệ thống đa cấp, dùng hợp đồng quyền chọn để trì hoãn giao đất cho thấy tính “có tổ chức” rất rõ ràng. Đây là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự được TAND TP.HCM và TAND Cấp cao áp dụng khi tuyên án.
VÌ SAO CÁC VỤ ÁN HÌNH SỰ VỀ KINH TẾ THƯỜNG CÓ THÊM TỘI RỬA TIỀN?
Tội rửa tiền thường xuất hiện trong các vụ án hình sự về kinh tế vì sau khi phạm tội, các bị cáo cần che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tài sản để sử dụng hợp pháp, tránh bị truy thu, kê biên hoặc phát hiện.
Cơ sở pháp lý: Theo khoản 1 Điều 324 Bộ luật Hình sự 2015, rửa tiền là hành vi thực hiện một trong các hoạt động như chuyển nhượng, chuyển đổi, sử dụng tài sản do phạm tội mà có nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tài sản đó.
Trong các vụ án kinh tế như lừa đảo chiếm đoạt tài sản, tham ô, buôn lậu, trốn thuế..., người phạm tội thường thu lợi bất chính với số tiền rất lớn. Tuy nhiên, nếu sử dụng trực tiếp thì tài sản dễ bị kê biên hoặc truy xuất nguồn gốc, do đó họ thường thực hiện các bước rửa tiền để hợp thức hóa tài sản bất hợp pháp này. Quá trình rửa tiền thường trải qua các bước như chuyển tiền qua nhiều tài khoản trung gian, mở sổ tiết kiệm, mua bất động sản, hoặc đầu tư lại vào doanh nghiệp, tạo ra vẻ ngoài hợp pháp.
Trong vụ án Alibaba, sau khi chiếm đoạt hơn 2.400 tỷ đồng từ hàng nghìn khách hàng thông qua các “dự án ma”, Nguyễn Thái Luyện và vợ là Võ Thị Thanh Mai đã sử dụng tiền thu được để mở sổ tiết kiệm đứng tên em trai là Nguyễn Thái Lực, sau đó chuyển 31 tỷ sang Huỳnh Thị Kim Trinh, kế toán công ty rồi dùng số tiền đó để mua 2 căn nhà tại TP. Biên Hòa. Khi bị điều tra, số tiền còn lại được Mai chỉ đạo rút ra bằng tiền mặt và sử dụng cá nhân. Những hành vi này đủ yếu tố cấu thành tội rửa tiền và được TAND TP.HCM, cũng như TAND Cấp cao tại TP.HCM, xem xét độc lập bên cạnh tội lừa đảo.
VÌ SAO HOẠT ĐỘNG KINH DOANH BẤT ĐỘNG SẢN CỦA CÔNG TY ĐỊA ỐC ALIBABA KHÔNG HỢP PHÁP?
Vì công ty không có dự án hợp pháp nào, không thực hiện nghĩa vụ đầu tư, hạ tầng, pháp lý – mà chỉ lập “vỏ bọc” để huy động vốn trái phép.
Cơ sở pháp lý: Luật Kinh doanh Bất động sản 2014, Luật Đất đai 2013 – yêu cầu dự án phải được phê duyệt quy hoạch, cấp phép đầu tư, và hoàn thiện hạ tầng trước khi bán.
Các "dự án" của Alibaba đều trên đất nông nghiệp, không có quyết định chuyển mục đích sử dụng, không có quy hoạch chi tiết, không được chấp thuận đầu tư. Việc bán các nền đất này không khác gì bán giấy vẽ tay, và công ty không hề làm thủ tục pháp lý để hợp thức hóa dự án. Vì vậy, Alibaba không thể được xem là đang kinh doanh bất động sản hợp pháp, mà thực chất là lừa bán tài sản không tồn tại.
BẢN ÁN ĐỐI VỚI CÁC BỊ CÁO CHÍNH TRONG VỤ ÁN ĐỊA ỐC ALIBABA
| STT | Họ tên bị cáo | Tội danh bị truy tố | Mức án tuyên |
|---|---|---|---|
| 1 | Nguyễn Thái Luyện | Lừa đảo chiếm đoạt tài sản | Tù chung thân |
| 2 | Võ Thị Thanh Mai | Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Rửa tiền | 23 năm tù (16 + 7) |
| 3 | Nguyễn Thái Lực | Lừa đảo chiếm đoạt tài sản; Rửa tiền | 22 năm tù (16 + 6) |
| 4 | Trang Chí Lĩnh | Lừa đảo chiếm đoạt tài sản | 17 năm tù |
| 5 | Nguyễn Thái Lĩnh | Lừa đảo chiếm đoạt tài sản | 16 năm tù |
| ... | 18 bị cáo khác | Lừa đảo chiếm đoạt tài sản | Từ 8 năm đến 17 năm tù |
KẾT LUẬN
Lừa đảo chiếm đoạt tài sản là một hành vi nguy hiểm, không chỉ xâm phạm trực tiếp đến quyền sở hữu của người khác mà còn phá vỡ niềm tin trong xã hội – đặc biệt khi nó được thực hiện một cách tinh vi, có tổ chức và quy mô hàng nghìn người bị hại như trong vụ án Alibaba. Thay vì tạo ra giá trị thật từ hoạt động kinh doanh bất động sản, những cá nhân đứng đầu công ty này đã lợi dụng kẽ hở pháp luật để dựng nên hệ thống "dự án ma", thao túng tâm lý đầu tư, từ đó chiếm đoạt hàng nghìn tỉ đồng của người dân.
Vụ án Alibaba là minh chứng điển hình cho việc pháp luật không chỉ xử lý hành vi vi phạm, mà còn lên án những thủ đoạn thao túng lòng tin cộng đồng vì mục đích trục lợi. Mức án tù chung thân cho Nguyễn Thái Luyện và hình phạt nghiêm khắc dành cho các đồng phạm không chỉ là hồi chuông cảnh tỉnh cho những ai đang nuôi ý định tương tự, mà còn cho thấy quyết tâm của cơ quan tư pháp trong việc đấu tranh với tội phạm kinh tế ngày càng tinh vi và có tổ chức.
