Bài viết này được viết chỉ nhằm mục đích làm tài liệu tham khảo kiến thức pháp luật dưới dạng case study, KHÔNG nhằm mục đích bôi xấu, hạ bệ danh dự, tiết lộ bí mật đời tư của bất kỳ cá nhân, tổ chức nào.
Mọi thông tin, dẫn chứng trong bài viết đều được trích dẫn từ các nguồn thông tin đã được đăng công khai hợp pháp, báo chí chính thống.
Thông thầu là việc các bên liên quan đến đấu thầu (bên mời thầu, nhà thầu, đơn vị tư vấn…) thông đồng dàn xếp hồ sơ, giá và kết quả để một nhà thầu đã định trước trúng thầu. Sai phạm trong mua sắm thiết bị y tế, từ thông thầu đến chi tiền ngoài hợp đồng, khiến chi phí tăng nhưng hiệu quả đầu tư giảm. Vụ án AIC tại Bắc Ninh là một ví dụ điển hình, cho thấy cách các sai phạm có thể được sắp đặt, phối hợp và che giấu qua nhiều khâu. Hãy cùng Trợ lý luật phân tích vụ án này để hiểu rõ cách pháp luật xử lý hành vi sai phạm trong lĩnh vực đấu thầu.
THÔNG TIN VỤ ÁN
| Nội dung | Thông tin |
| Tội danh | - Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; - Đưa hối lộ; - Nhận hối lộ; - Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. |
| Bị cáo chính | - Nguyễn Thị Thanh Nhàn (cựu Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ AIC) – Đưa hối lộ; - Nguyễn Nhân Chiến (cựu Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh) – Nhận hối lộ; - Nguyễn Tử Quỳnh (cựu Chủ tịch UBND tỉnh) – Nhận hối lộ; - Trần Văn Tuynh (cựu Giám đốc Ban QLDA xây dựng y tế tỉnh) – Nhận hối lộ; - Nguyễn Hạnh Chung (cựu Phó Chủ tịch HĐND tỉnh; nguyên Giám đốc Sở Y tế) – Nhận hối lộ; - Nguyễn Tiến Nhường (cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh) – Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; - Cùng với 07 bị cáo khác. |
| Bị hại | Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Bắc Ninh. |
| Quy mô - phạm vi | 6 gói thầu thiết bị y tế tại 6 Bệnh viện đa khoa tuyến huyện: Quế Võ, Yên Phong, Tiên Du, Gia Bình, Thuận Thành, Lương Tài. |
| Thời điểm thực hiện | Chủ yếu giai đoạn 2013 - 2016 (xin vốn, tổ chức đấu thầu, thanh toán); các khoản đưa–nhận tiền diễn ra rải rác đến 2020. |
| Thiệt hại | Khoảng 48,6 - 48,7 tỷ đồng (khống giá: AIC ~25,8 tỷ; Sông Hồng ~22,8 tỷ). |
| Khắc phục/ Thu hồi | Đã thu, nộp khắc phục khoảng 51,8 tỷ đồng. |
| Kết quả sơ thẩm | Ngày 01/11/2024, TAND tỉnh Bắc Ninh tuyên: - Nguyễn Thị Thanh Nhàn 13 năm tù (tổng hợp các bản án khác 30 năm); - Nguyễn Nhân Chiến 54 tháng; - Nguyễn Tử Quỳnh 36 tháng; - Trần Văn Tuynh 42 tháng; - Nguyễn Hạnh Chung 24 tháng; - Nguyễn Tiến Nhường 26 tháng; - Các bị cáo khác từ 18 đến 120 tháng tù tùy tội danh. |
| Phúc thẩm | Chưa có thông tin phúc thẩm được công bố đối với vụ án Bắc Ninh. |
TÌNH TIẾT TRƯỚC VỤ ÁN
|
6 bệnh viện tuyến huyện xây xong nhưng thiếu vốn trang thiết bị - Từ 2006 đến 2008 |
 |
 |
Năm 2013 - Đặt điều kiện “xin vốn” đổi lấy cơ hội trúng thầu |
|
Thỏa thuận chi phí khoảng 10 tỷ đồng, trong đó khoảng 6 tỷ chi ngoài hợp đồng |
 |
 |
Báo cáo và được chấp thuận chủ trương |
|
AIC “vào cuộc”, đề nghị được trúng thầu cả 6 gói - Cuối 2013 |
 |
|
|
01/2014 - Bổ sung khoảng 850 tỷ đồng cho 6 dự án bệnh viện |
|
Phân bổ vốn và khởi động đấu thầu - 02/2014 |
 |
HÀNH VI VI PHẠM ĐẤU THẦU
 |
02/2014 - Tiếp cận trước đơn giá từ hồ sơ mời thầu |
|
Dựng công ty ảo để giả lập cạnh tranh và điều tiết kết quả - 2014 |
 |
 |
07/2015 - AIC thống nhất phương thức thông thầu với Ban quản lý dự án |
|
Sau các vòng mở thầu: Kết quả trúng thầu đúng kịch bản 3-3, hợp đồng được ký |
 |
 |
Tổng thiệt hại ngân sách gần 48,7 tỷ đồng; gói Gia Bình nặng nhất |
HÀNH VI ĐƯA - NHẬN HỐI LỘ
|
Sau trúng thầu: Xuất hiện các khoản “cảm ơn” gửi một số lãnh đạo |
 |
 |
Từ 2014 đến 2020 - Nguyễn Nhân Chiến 13 lần nhận tổng 13 tỷ; đã nộp lại 14 tỷ |
|
Hành vi nhận hối lộ - Từ 2015 đến 2017 Nguyễn Tử Quỳnh 5 lần nhận từ Trần Văn Tuynh (200 triệu/lần), 9 lần nhận từ AIC (9,1 tỷ) |
 |
 |
Cá nhân khác thực hiện đưa - nhận hối lộ Nguyễn Hạnh Chung 4 lần nhận, tổng 600 triệu |
|
Trần Văn Tuynh nhận 6 tỷ, chi 2,8 tỷ cho lãnh đạo, giữ 3,2 tỷ chi tiêu cá nhân |
 |
THU HỒI VÀ KHẮC PHỤC
 |
Đầu 01/2024 - Gia đình Nguyễn Tử Quỳnh nộp 10,1 tỷ để khắc phục hậu quả |
|
Gia đình Trần Văn Tuynh nộp 3,2 tỷ; gia đình Đặng Xuân Minh nộp 185 triệu - 01/2024 |
 |
 |
Giữa 07/2024 - Đại diện nhóm Sông Hồng nộp 22,8 tỷ vào tài khoản tạm giữ C03 |
|
Một số bị can nộp thêm tiền khắc phục - Đầu 08/2024 Một số bị can nộp 10-50 triệu/ người; tổng thu/khắc phục khoảng 51,8 tỷ |
 |
KẾT QUẢ XÉT XỬ
|
Theo: Báo Công lý |
29/10/2024 - Mở phiên toà sơ thẩm, công khai, triệu tập 25 nhân chứng, 31 bên liên quan |
|
Viện kiểm sát luận tội, đề nghị mức án cụ thể - 01/11/2024 (trước giờ tuyên án) Nguyễn Thị Thanh Nhàn 12 - 13 năm (đưa hối lộ, tổng hợp 30 năm với án khác). |
Theo: Báo Công lý |
|
Theo: Báo Công lý |
01/11/2024 - Tuyên án sơ thẩm đối với 13 bị cáo Nguyễn Nhân Chiến 54 tháng; Nguyễn Tử Quỳnh 36 tháng; Trần Văn Tuynh 42 tháng; Nguyễn Hạnh Chung 24 tháng; Nguyễn Tiến Nhường 26 tháng; Các bị cáo khác 18 - 120 tháng tù; nhiều tình tiết giảm nhẹ như thành khẩn, hợp tác, khắc phục hậu quả, có thành tích công tác được Hội đồng xét xử ghi nhận. |
HÀNH VI VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ ĐẤU THẦU TRONG VỤ ÁN NÀY ĐƯỢC XÁC ĐỊNH THẾ NÀO?
Các bên đã thỏa thuận trước để chia đều sáu gói thầu, tiếp cận sớm thông tin về danh mục, cấu hình kỹ thuật và đơn giá trong hồ sơ mời thầu, dựng “công ty ảo” để tạo cạnh tranh giả và điều tiết kết quả cho nhà thầu đã định trước trúng thầu.Cơ sở pháp lý: Điều 222 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) về tội “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”.
Trong thực tế vụ án, việc “chia ba - ba” giữa nhóm Công ty cổ phần Sông Hồng và Công ty AIC được xác lập ngay từ giai đoạn chuẩn bị; phía doanh nghiệp được tiếp cận trước danh mục thiết bị, cấu hình và đơn giá; các công ty “vệ tinh” được huy động nộp hồ sơ để tạo bề ngoài cạnh tranh nhưng kết quả trúng thầu vẫn đúng kịch bản đã chia. Sau mở thầu, hợp đồng được ký theo phân chia này. Những dấu hiệu nêu trên thể hiện sự thông đồng trong đấu thầu.
Theo: Báo VnExpress, Báo Thanh Niên
THIỆT HẠI DO HÀNH VI THÔNG THẦU VÀ NÂNG GIÁ ĐƯỢC XÁC ĐỊNH RA SAO?
Thiệt hại ngân sách gần 48,7 tỷ đồng, trong đó các gói do Công ty AIC thực hiện bị xác định nâng khống khoảng 25,8 tỷ đồng và các gói do nhóm Công ty Sông Hồng thực hiện bị xác định nâng khống khoảng 22,8 tỷ đồng; gói Bệnh viện đa khoa huyện Gia Bình gây thiệt hại khoảng 11,3 tỷ đồng (tương đương khoảng 37% giá trị gói).
Cơ sở pháp lý: Điều 222 Bộ luật Hình sự 2015 coi “hậu quả thiệt hại” là căn cứ định tội, định khung và lượng hình.
Theo cáo buộc, ba gói của Công ty AIC được thanh toán khoảng 99,8 tỷ đồng, trong đó khoảng 25,8 tỷ đồng là giá trị bị nâng khống; ba gói của nhóm Công ty Sông Hồng được thanh toán khoảng 70 tỷ đồng, trong đó khoảng 22,8 tỷ đồng là giá trị bị nâng khống. Cộng lại, thiệt hại gần 48,7 tỷ đồng; riêng gói Gia Bình có mức thiệt hại tuyệt đối và tỷ lệ cao nhất. Theo: Báo VnExpress
DẤU HIỆU “ĐƯA HỐI LỘ” TRONG VỤ ÁN ĐƯỢC LÀM RÕ NHƯ THẾ NÀO?
Sau khi trúng thầu, xuất hiện các khoản tiền và quà “cảm ơn” được đưa cho một số lãnh đạo theo thỏa thuận trước đó; người đứng đầu doanh nghiệp đóng vai trò tổ chức nguồn tiền.Cơ sở pháp lý: Điều 364 Bộ luật Hình sự 2015 về tội “Đưa hối lộ”.
Trong bản án sơ thẩm, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn (Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty AIC) bị tuyên 13 năm tù về tội “Đưa hối lộ” (tổng hợp với các bản án khác là 30 năm tù), thể hiện vai trò chính của doanh nghiệp trong việc chi tiền sau khi trúng các gói thầu. Bối cảnh “đưa sau trúng gói” được mô tả xuyên suốt quá trình tố tụng, gắn mạch với thỏa thuận chia gói và tổ chức đấu thầu.
Theo: Báo Nhân Dân, Báo VnExpress
VÌ SAO NHIỀU BỊ CÁO ĐƯỢC ÁP DỤNG MỨC ÁN DƯỚI MỨC THẤP NHẤT CỦA KHUNG HÌNH PHẠT?
Do có nhiều tình tiết giảm nhẹ như thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, hợp tác với cơ quan tiến hành tố tụng, chủ động nộp lại tiền hoặc khắc phục hậu quả, có quá trình công tác và thành tích; có trường hợp bị hại xin giảm nhẹ.Cơ sở pháp lý: Điều 51 và Điều 54 Bộ luật Hình sự 2015 về các tình tiết giảm nhẹ và quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt khi có đủ điều kiện.
Hội đồng xét xử ghi nhận 11 bị cáo thành khẩn, hợp tác, đã nộp lại số tiền liên quan hoặc vận động gia đình nộp để khắc phục; đồng thời cân nhắc quá trình công tác và đề nghị xin giảm nhẹ. Vì vậy, tòa án quyết định áp dụng hình phạt dưới mức thấp nhất của khung đối với một số bị cáo, nhưng vẫn bảo đảm tác dụng giáo dục và răn đe.
Theo: Báo Nhân Dân, Báo Công lý
BẢNG TỔNG HỢP MỨC ÁN ĐỐI VỚI TỪNG BỊ CÁO
| STT | Họ tên bị cáo | Tội danh bị tuyên | Mức án tuyên | Ghi chú |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Nguyễn Thị Thanh Nhàn | Đưa hối lộ | 13 năm tù | Tổng hợp với các bản án khác: 30 năm tù |
| 2 | Nguyễn Nhân Chiến | Nhận hối lộ | 54 tháng tù | |
| 3 | Nguyễn Tử Quỳnh | Nhận hối lộ | 36 tháng tù | |
| 4 | Trần Văn Tuynh | Nhận hối lộ | 42 tháng tù | |
| 5 | Nguyễn Hạnh Chung | Nhận hối lộ | 24 tháng tù | |
| 6 | Nguyễn Văn Nhường | Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ | 26 tháng tù | |
| 7 | Nguyễn Hồng Sơn | Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng | 10 năm tù | Tổng hợp với bản án trước đó: 17 năm tù |
| 8 | Nguyễn Đằng An | Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng | 30 tháng tù | |
| 9 | Nguyễn Viết Toản | Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng | 24 tháng tù | |
| 10 | Đặng Xuân Minh | Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng | 24 tháng tù | |
| 11 | Lã Tuấn Hưng | Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng | 24 tháng tù | |
| 12 | Nguyễn Đăng Linh | Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng | 18 tháng tù | |
| 13 | Nguyễn Kim Huân | Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng | 18 tháng tù |
KẾT LUẬN
Thông thầu là hành vi vi phạm pháp luật hình sự vì triệt tiêu cạnh tranh và làm thất thoát ngân sách nhà nước. Ngoài ra, khi hành vi thông thầu đi kèm hành vi đưa - nhận hối lộ, càng ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế nhà nước một cách nghiêm trọng hơn. Qua case study AIC Bắc Ninh, có thể thấy sai phạm trong mua sắm thiết bị y tế được nhận diện, điều tra và xử lý bằng các tội danh tương ứng, đồng thời kèm biện pháp thu hồi để khắc phục hậu quả.
