Cảnh sát giao thông (CSGT) là lực lượng thường xuyên xử lý các vi phạm liên quan đến giao thông đường bộ. Tuy nhiên, nhiều người dân thắc mắc liệu CSGT có được phép tạm giữ thẻ căn cước công dân (CCCD) hay các giấy tờ tùy thân khác của người vi phạm hay không? Ngoài ra, những giấy tờ nào CSGT được quyền giữ, và trong trường hợp nào CSGT được dừng phương tiện để kiểm soát? Bài viết này sẽ giải đáp chi tiết dựa trên quy định pháp luật hiện hành tại Việt Nam về vấn đề này.
Cảnh sát giao thông có quyền giữ căn cước công dân khi xử lý vi phạm không?
Theo Khoản 32 Điều 2 Nghị định 123/2021/NĐ-CP quy định:
32. Sửa đổi, bổ sung một số điểm, khoản của Điều 82 như sau:
....
"2. Để bảo đảm thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính hoặc để xác minh tình tiết làm căn cứ ra quyết định xử phạt, người có thẩm quyền xử phạt còn có thể quyết định tạm giữ phương tiện, giấy tờ có liên quan đến người điều khiển và phương tiện vi phạm một trong các hành vi quy định tại Nghị định này theo quy định tại khoản 6, khoản 8 Điều 125 của Luật Xử lý vi phạm hành chính (được sửa đổi, bổ sung năm 2020). Khi bị tạm giữ giấy tờ theo quy định tại khoản 6 Điều 125 của Luật Xử lý vi phạm hành chính, nếu quá thời hạn hẹn đến giải quyết vụ việc vi phạm ghi trong biên bản vi phạm hành chính, người vi phạm chưa đến trụ sở của người có thẩm quyền xử phạt để giải quyết vụ việc vi phạm mà vẫn tiếp tục điều khiển phương tiện hoặc đưa phương tiện ra tham gia giao thông, sẽ bị áp dụng xử phạt như hành vi không có giấy tờ.".
Quy định trên chỉ cho phép CSGT tạm giữ các giấy tờ liên quan trực tiếp đến người điều khiển và phương tiện vi phạm, như giấy phép lái xe hay đăng ký xe, nhằm đảm bảo việc thi hành quyết định xử phạt hoặc xác minh vi phạm. Thẻ CCCD là giấy tờ tùy thân, không thuộc nhóm giấy tờ liên quan đến phương tiện hay hoạt động điều khiển phương tiện. Do đó, CSGT không có quyền tạm giữ CCCD của người vi phạm.
Tình huống giả định:
Vào ngày 10/4/2024, anh Hoàng Văn Nam (32 tuổi, trú tại quận Ba Đình, Hà Nội) điều khiển xe máy trên đường Nguyễn Trãi, hướng về Ngã Tư Sở. Khi đến đoạn giao với đường Láng, anh Nam vượt đèn đỏ và bị tổ công tác của Đội Cảnh sát Giao thông số 3 (Công an TP. Hà Nội) ra tín hiệu dừng xe để kiểm tra.
Trung úy Nguyễn Đức Anh, cán bộ của Đội CSGT số 3, yêu cầu anh Nam xuất trình giấy tờ để xử lý vi phạm. Anh Nam đưa ra giấy phép lái xe (GPLX), đăng ký xe và thẻ căn cước công dân (CCCD) để chứng minh danh tính. Sau khi lập biên bản vi phạm hành chính về hành vi vượt đèn đỏ, trung úy Anh thông báo sẽ tạm giữ GPLX của anh Nam để đảm bảo việc thực hiện nộp phạt theo quy định. Tuy nhiên, anh Nam thắc mắc:
- "Tại sao các anh lại yêu cầu giữ cả CCCD của tôi? Tôi cần nó để làm việc khác, chỉ giữ GPLX là đủ rồi chứ?"
Anh Nam giải thích theo quy định tại khoản 2 Điều 82 Nghị định 100/2019/NĐ-CP (sửa đổi bổ sung Nghị định 132/2021/NĐ-CP), CSGT chỉ được phép tạm giữ các giấy tờ liên quan trực tiếp đến người điều khiển và phương tiện vi phạm, cụ thể là GPLX, đăng ký xe, giấy kiểm định hoặc bảo hiểm trách nhiệm dân sự (nếu có). Thẻ CCCD không nằm trong danh mục giấy tờ được tạm giữ vì nó không liên quan đến hoạt động điều khiển phương tiện hay vi phạm giao thông. Sau đó, trung úy Anh trả lại CCCD cho anh Nam và chỉ giữ GPLX, đồng thời ghi biên bản với thời hạn 7 ngày để anh Nam đến trụ sở Đội CSGT số 3 nộp phạt.
(Tình huống trên chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Các loại giấy tờ CSGT được quyền giữ khi xử lý vi phạm giao thông
Theo khoản 6 Điều 125 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 quy định giấy tờ CSGT được phép giữ:
Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012
Điều 125. Tạm giữ tang vật, phương tiện, giấy phép, chứng chỉ hành nghề theo thủ tục hành chính
....
6. Trong trường hợp chỉ áp dụng hình thức phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính thì người có thẩm quyền xử phạt có quyền tạm giữ một trong các loại giấy tờ theo thứ tự: giấy phép lái xe hoặc giấy phép lưu hành phương tiện hoặc giấy tờ cần thiết khác có liên quan đến tang vật, phương tiện cho đến khi cá nhân, tổ chức đó chấp hành xong quyết định xử phạt. Nếu cá nhân, tổ chức vi phạm không có giấy tờ nói trên, thì người có thẩm quyền xử phạt có thể tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, trừ trường hợp quy định tại khoản 10 Điều này.
...
Các giấy tờ này liên quan trực tiếp đến việc điều khiển và vận hành phương tiện giao thông bao gồm:
-Giấy phép lái xe (GPLX)
- Đăng ký xe
- Giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường
- Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của phương tiện.
Việc tạm giữ nhằm đảm bảo người vi phạm thực hiện nghĩa vụ nộp phạt hoặc hỗ trợ quá trình xác minh. Các giấy tờ khác như CCCD, hộ chiếu không nằm trong danh sách này.
Tình huống giả định:
Vào ngày 15/4/2025, chị Phạm Thị Lan (28 tuổi, trú tại quận Hải Châu, TP. Đà Nẵng) điều khiển xe máy trên đường Nguyễn Văn Linh để đi làm. Khi đến khu vực cầu Rồng, chị Lan bị tổ công tác của Đội Cảnh sát Giao thông - Trật tự, Công an quận Hải Châu ra tín hiệu dừng xe do phát hiện xe của chị không có gương chiếu hậu bên trái, vi phạm quy định về an toàn giao thông.
Thiếu úy Lê Văn Hùng, thành viên tổ công tác, yêu cầu chị Lan xuất trình giấy tờ để kiểm tra. Chị Lan đưa ra giấy phép lái xe (GPLX), đăng ký xe, thẻ căn cước công dân (CCCD) và một bản sao giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của phương tiện. Sau khi kiểm tra, thiếu úy Hùng lập biên bản vi phạm hành chính với lỗi "Điều khiển xe không có gương chiếu hậu bên trái" theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP. Anh thông báo sẽ tạm giữ GPLX và đăng ký xe của chị Lan để đảm bảo việc thi hành quyết định xử phạt.
Chị Lan thắc mắc:
- "Tại sao các anh giữ cả đăng ký xe? Chỉ giữ giấy phép lái xe là đủ rồi chứ? Với lại, tôi đưa bảo hiểm thì có cần giữ thêm không?"
Thiếu úy Lê Văn Hùng giải thích rằng theo Điều 125 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, CSGT có quyền tạm giữ các giấy tờ liên quan trực tiếp đến người điều khiển và phương tiện vi phạm, bao gồm GPLX, đăng ký xe, giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, cũng như giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của phương tiện. Trong trường hợp này, việc tạm giữ GPLX và đăng ký xe là cần thiết để xác minh tình trạng phương tiện và đảm bảo chị Lan thực hiện nghĩa vụ nộp phạt. Tuy nhiên, vì giấy chứng nhận bảo hiểm của chị Lan vẫn còn hiệu lực và không liên quan trực tiếp đến vi phạm, tổ CSGT không cần giữ giấy tờ này. Sau đó, thiếu úy Hùng trả lại bản sao giấy bảo hiểm và CCCD cho chị Lan, chỉ giữ GPLX và đăng ký xe, đồng thời hẹn chị đến trụ sở Đội CSGT - Trật tự quận Hải Châu trong vòng 7 ngày để giải quyết.
(Tình huống trên chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Trường hợp nào CSGT được dừng phương tiện để kiểm tra?
Theo khoản 1 Điều 16 Thông tư 65/2020/TT-BCA quy định các trường hợp CSGT được phép dừng xe gồm:
Điều 16. Dừng phương tiện giao thông để kiểm soát
1. Cảnh sát giao thông thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát theo kế hoạch được dừng phương tiện giao thông để kiểm soát trong các trường hợp sau:
a) Trực tiếp phát hiện hoặc thông qua phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ phát hiện, ghi thu được các hành vi vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ và các hành vi vi phạm pháp luật khác;
b) Thực hiện mệnh lệnh, kế hoạch tổng kiểm soát phương tiện giao thông đường bộ, kế hoạch tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm theo chuyên đề đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt;
c) Có văn bản đề nghị của Thủ trưởng, Phó thủ trưởng cơ quan điều tra; văn bản đề nghị của cơ quan chức năng liên quan về dừng phương tiện giao thông để kiểm soát phục vụ công tác bảo đảm an ninh, trật tự, đấu tranh phòng chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác. Văn bản đề nghị phải ghi cụ thể thời gian, tuyến đường, phương tiện giao thông dừng để kiểm soát, xử lý, lực lượng tham gia phối hợp;
d) Tin báo, phản ánh, kiến nghị, tố cáo của tổ chức, cá nhân về hành vi vi phạm pháp luật của người và phương tiện tham gia giao thông đường bộ.
....
CSGT chỉ được dừng phương tiện khi có căn cứ rõ ràng, như:
1. Phát hiện vi phạm trực tiếp (vượt đèn đỏ, chạy quá tốc độ) hoặc qua thiết bị kỹ thuật.
2. Thực hiện kế hoạch tuần tra theo lệnh cấp trên, hoặc phối hợp với cơ quan điều tra.
3. Có văn bản yêu cầu từ cơ quan điều tra để phục vụ công tác an ninh, trật tự.
4. Tiếp nhận tin báo, tố giác từ người dân.
Quy định này đảm bảo tính minh bạch và tránh lạm quyền.
Tình huống giả định:
Vào ngày 20/4/2025, anh Trần Minh Khoa (35 tuổi, trú tại quận Bình Thạnh, TP. Hồ Chí Minh) điều khiển xe ô tô cá nhân trên đường Điện Biên Phủ, hướng từ quận 3 về cầu Sài Gòn. Khi đến đoạn giao với đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, anh Khoa bất ngờ bị tổ công tác của Đội Cảnh sát Giao thông - Trật tự, Công an quận 1 ra tín hiệu dừng xe để kiểm tra.
Thượng úy Nguyễn Văn Tùng, trưởng tổ công tác, thông báo với anh Khoa rằng xe của anh bị dừng lại do hệ thống camera giám sát giao thông trên tuyến đường này đã ghi nhận xe vượt quá tốc độ cho phép (60 km/h trong khi giới hạn là 50 km/h) vào khoảng 30 phút trước đó. Sau khi kiểm tra giấy phép lái xe (GPLX) và đăng ký xe của anh Khoa, thượng úy Tùng lập biên bản vi phạm hành chính với lỗi "Chạy quá tốc độ quy định" theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP, đồng thời giải thích lý do dừng xe.
Anh Khoa thắc mắc:
- "Tôi đang lái xe bình thường, không thấy vi phạm gì ngay lúc này, sao các anh lại dừng xe tôi? Có phải muốn kiểm tra giấy tờ tùy tiện không?"
Thượng úy Nguyễn Văn Tùng giải thích rằng theo khoản 1 Điều 16 Thông tư 65/2020/TT-BCA, CSGT có quyền dừng phương tiện khi "thông qua phương tiện, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ phát hiện, ghi thu được các hành vi vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ". Trong trường hợp này, camera giao thông đã ghi nhận xe của anh Khoa vượt tốc độ, và tổ công tác có trách nhiệm dừng xe để xử lý vi phạm dựa trên dữ liệu từ thiết bị kỹ thuật. Sau khi cung cấp hình ảnh từ camera làm bằng chứng, thượng úy Tùng hoàn tất biên bản và yêu cầu anh Khoa đến trụ sở Đội CSGT - Trật tự quận 1 để nộp phạt trong thời hạn 10 ngày.
(Tình huống trên chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Kết luận
Tóm lại, CSGT không được phép giữ thẻ căn cước công dân khi xử lý vi phạm giao thông. Nếu người dân vi phạm, CSGT chỉ được giữ những giấy tờ liên quan đến việc điều khiển xe như bằng lái, đăng ký xe, bảo hiểm… Việc nắm rõ những quy định này sẽ giúp người dân bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, tránh hiểu lầm và mâu thuẫn không đáng có trong quá trình tham gia giao thông.
