Trong đời sống hằng ngày, nhiều người có thể gặp nguy hiểm khi bị chó thả rong tấn công. Theo quy định, chó thả rong vẫn được coi là tài sản thuộc quyền sở hữu của người nuôi. Trong trường hợp người bị đe dọa phải đánh chết chó để tự vệ, hành vi này sẽ được xem xét theo quy định về phòng vệ chính đáng hoặc vượt quá giới hạn, từ đó xác định trách nhiệm xử phạt và bồi thường theo pháp luật.
1. Chó thả rong có được xem là tài sản không?
Theo Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
Điều 105. Tài sản
1. Tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản.
2. Tài sản bao gồm bất động sản và động sản. Bất động sản và động sản có thể là tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai.
Theo quy định trên, tài sản được hiểu theo phạm vi rất rộng, bao gồm cả vật hữu hình và quyền tài sản vô hình. Trong đó, động sản là những tài sản có thể di dời được, không gắn liền lâu dài với đất đai. Chó là loài vật nuôi có thể di chuyển, thuộc nhóm động sản, do vậy được coi là tài sản của người sở hữu.
Điều này có nghĩa là, khi một con chó bị giết hoặc bị gây thương tích, chủ nuôi có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại dựa trên cơ sở tài sản bị xâm hại. Trị giá bồi thường thường căn cứ vào giá trị thực tế của con vật, cũng như các chi phí hợp lý khác nếu có.
Tình huống giả định:
-
Người đàn ông nuôi chó làm thú cưng tại Hà Nội
Ông Nguyễn Văn Minh sống tại phường Đống Đa, TP. Hà Nội, nuôi một con chó giống Phốc Hươu làm thú cưng trong gia đình. Con chó này được ông Minh mua tại cửa hàng thú cảnh với giá 6 triệu đồng và coi như một tài sản có giá trị. -
Con chó bị người khác đánh chết khi đi dạo
Trong một buổi sáng, khi ông Minh thả chó đi dạo gần công viên, con chó bất ngờ chạy sang đường và sủa lớn, khiến anh Trần Văn Quang một người đi xe máy gần đó hoảng sợ. Do phản ứng phòng vệ, anh Quang đã dùng gậy gỗ đánh mạnh khiến con chó chết tại chỗ. -
Chủ nuôi yêu cầu bồi thường thiệt hại tài sản
Sau sự việc, ông Minh khẳng định con chó là tài sản hợp pháp của mình và yêu cầu anh Quang bồi thường toàn bộ giá trị theo giá mua ban đầu. Ban đầu anh Quang không đồng ý, nhưng sau khi được giải thích về quy định của Bộ luật Dân sự, cuối cùng đã chấp nhận bồi thường vì hành vi của mình đã gây thiệt hại đến tài sản của người khác.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Việc đánh chết chó thả rong khi bị tấn công có phải bồi thường không?
Theo Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015 quy định:
Điều 22. Phòng vệ chính đáng
1. Phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc lợi ích của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên.
Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm.
2. Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm hại.
Người có hành vi vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật này.
Điều 594 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
Điều 594. Bồi thường thiệt hại trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
Người gây thiệt hại trong trường hợp phòng vệ chính đáng không phải bồi thường cho người bị thiệt hại.
Người gây thiệt hại do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải bồi thường cho người bị thiệt hại.
Trong trường hợp bị chó thả rong lao đến tấn công, hành vi chống trả để bảo vệ tính mạng và sức khỏe bản thân có thể được coi là phòng vệ chính đáng. Nếu mức độ chống trả chỉ dừng lại ở mức cần thiết để loại bỏ nguy hiểm thì người thực hiện sẽ không bị coi là có hành vi vi phạm pháp luật.
Tuy nhiên, nếu việc chống trả diễn ra trong bối cảnh con chó không còn gây nguy hiểm trực tiếp, nhưng người đó vẫn tiếp tục đánh chết hoặc gây thương tích nặng thì hành vi này có thể được xem là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng. Khi đó, người thực hiện có thể phải chịu trách nhiệm theo quy định hình sự và dân sự, trong đó bao gồm cả nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho chủ sở hữu con vật.
Tình huống giả định:
-
Người phụ nữ bị chó thả rong tấn công trên đường phố Hà Nội
Chị Lê Thị Hồng, trú tại phường Thanh Xuân, TP. Hà Nội, trên đường đi bộ buổi tối đã bị một con chó thả rong lao tới sủa dữ dội và cắn vào chân. Con chó không đeo rọ mõm, không có dây dắt, khiến chị hoảng loạn và tìm cách chống trả. -
Phản ứng để tự vệ trong tình huống nguy hiểm
Trong lúc bị đuổi cắn, chị Hồng nhặt một thanh gậy bên đường và đánh mạnh nhiều lần để thoát thân. Sau đó, con chó gục tại chỗ và tử vong. Người dân xung quanh chứng kiến sự việc xác nhận chị Hồng chỉ hành động để bảo vệ tính mạng khi bị con chó lao vào tấn công. -
Tranh chấp bồi thường và cơ quan chức năng giải quyết
Chủ nuôi con chó, ông Phạm Văn Khang, cho rằng con vật là tài sản thuộc quyền sở hữu của mình và yêu cầu chị Hồng bồi thường. Tuy nhiên, Công an phường Thanh Xuân xác định hành vi của chị Hồng thuộc trường hợp phòng vệ chính đáng vì mục đích tự vệ trong tình huống nguy hiểm. Do đó, chị không bị xử phạt hay phải bồi thường.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Chó thả rong vẫn được pháp luật công nhận là tài sản của người nuôi. Khi bị chó lao vào tấn công, hành vi chống trả để bảo vệ sức khỏe có thể được coi là phòng vệ chính đáng và không bị xử phạt. Nếu việc chống trả vượt quá mức cần thiết, người thực hiện sẽ phải chịu trách nhiệm và bồi thường.
