Từ ngày 01/4/2025, văn bản quy phạm pháp luật chỉ hết hiệu lực trong 3 trường hợp gồm hết thời hạn, bị sửa đổi, thay thế hoặc bị bãi bỏ theo quy định của luật.
Từ ngày 01/4/2025, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 được áp dụng với nhiều điểm mới đáng chú ý về hiệu lực và cách áp dụng văn bản trong thực tiễn. Theo đó, các trường hợp làm văn bản quy phạm pháp luật không còn giá trị được quy định rõ ràng và thu hẹp hơn so với trước đây. Đồng thời, nguyên tắc áp dụng văn bản cũng được điều chỉnh nhằm bảo đảm sự thống nhất trong quá trình thực hiện.
1. Từ ngày 01/4/2025, văn bản quy phạm pháp luật chỉ hết hiệu lực trong những trường hợp nào?
Điều 57 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 quy định như sau:
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025
Điều 57. Văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực
1. Văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong các trường hợp sau đây:
a) Hết thời hạn có hiệu lực được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật;
b) Được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế bằng văn bản quy phạm pháp luật mới của chính cơ quan, người có thẩm quyền đã ban hành văn bản quy phạm pháp luật đó;
c) Bị bãi bỏ theo quy định tại khoản 2 Điều 8 của Luật này.
2. Văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực toàn bộ hoặc một phần do có văn bản quy phạm pháp luật khác thay thế hoặc sửa đổi, bổ sung thì văn bản quy định chi tiết, quy định biện pháp cụ thể để tổ chức, hướng dẫn thi hành văn bản đó tiếp tục có hiệu lực trong trường hợp không trái với văn bản quy phạm pháp luật thay thế hoặc sửa đổi, bổ sung, trừ trường hợp được công bố hết hiệu lực toàn bộ hoặc một phần. Văn bản công bố phải được đăng tải trên công báo điện tử, cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật.
Từ ngày 01/4/2025, thời điểm chấm dứt hiệu lực của một văn bản được xác định dựa trên ba căn cứ cụ thể, qua đó hạn chế cách hiểu rằng văn bản có thể tự mất hiệu lực khi xuất hiện chính sách mới. Việc chấm dứt chỉ xảy ra khi đã hết thời hạn được ấn định, khi có văn bản mới của cùng cơ quan ban hành điều chỉnh nội dung hoặc khi có quyết định bãi bỏ hợp pháp.
Tình huống giả định:
- Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi ban hành văn bản có thời hạn cụ thể
Tháng 4/2025, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi ban hành một quyết định hỗ trợ chi phí thuê mặt bằng cho hộ kinh doanh nhỏ, trong đó xác định thời gian áp dụng đến hết ngày 31/12/2026. Sau mốc thời gian này, quyết định không còn được sử dụng trong thực tiễn. -
Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi ban hành văn bản mới thay thế
Đầu năm 2027, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi ban hành quyết định mới điều chỉnh lại chính sách hỗ trợ và ghi rõ việc thay thế quyết định ban hành năm 2025. Kể từ thời điểm quyết định mới có hiệu lực, các nội dung tương ứng của quyết định cũ không còn giá trị áp dụng. -
Cơ quan chuyên môn của tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục áp dụng văn bản hướng dẫn
Một số văn bản hướng dẫn chi tiết do cơ quan chuyên môn ban hành trước đó vẫn tiếp tục được sử dụng trong giai đoạn chuyển tiếp vì không mâu thuẫn với nội dung của quyết định mới và chưa có thông báo công bố chấm dứt hiệu lực.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Quy định mới về áp dụng văn bản quy phạm pháp luật từ ngày 01/4/2025 có gì thay đổi so với trước đây?
Điều 58 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 quy định như sau:
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025
Điều 58. Áp dụng văn bản quy phạm pháp luật
1. Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng từ thời điểm bắt đầu có hiệu lực.
2. Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng đối với hành vi, sự kiện xảy ra tại thời điểm mà văn bản đó đang có hiệu lực. Trường hợp văn bản quy phạm pháp luật có quy định hiệu lực trở về trước thì áp dụng theo quy định đó.
3. Trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn.
4. Trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật do cùng một cơ quan ban hành có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của văn bản quy phạm pháp luật ban hành sau.
5. Việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật trong nước không được cản trở việc thực hiện điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Trường hợp văn bản quy phạm pháp luật trong nước và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó, trừ Hiến pháp.
6. Việc áp dụng pháp luật khác với quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 5 Điều này do Quốc hội quy định.
Việc lựa chọn văn bản để áp dụng tập trung vào thời điểm phát sinh hành vi, hiệu lực pháp lý và thứ tự ban hành qua đó loại bỏ cách hiểu áp dụng văn bản mới chỉ vì nội dung nhẹ hơn hoặc không còn quy định trách nhiệm pháp lý. Cách tiếp cận này làm rõ ranh giới giữa hiệu lực và áp dụng đồng thời trao thẩm quyền quyết định trường hợp đặc biệt cho Quốc hội nhằm bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Tình huống giả định:
- Cơ quan có thẩm quyền xử lý hành vi phát sinh trước thời điểm luật mới có hiệu lực
Tháng 2/2025, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Minh Phát bị lập biên bản xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh có điều kiện. Thời điểm này, văn bản đang áp dụng quy định mức xử phạt cụ thể đối với hành vi vi phạm.
Văn bản quy phạm pháp luật mới có hiệu lực sau thời điểm xảy ra hành vi - Đến tháng 5/2025, văn bản quy phạm pháp luật mới điều chỉnh cùng hành vi bắt đầu có hiệu lực và không còn quy định trách nhiệm pháp lý đối với hành vi mà Công ty Trách nhiệm hữu hạn Minh Phát đã thực hiện trước đó.
-
Cơ quan xử lý xác định văn bản được áp dụng
Cơ quan có thẩm quyền vẫn áp dụng văn bản đang có hiệu lực tại thời điểm xảy ra hành vi để xem xét trách nhiệm của doanh nghiệp, do văn bản mới không được áp dụng hồi tố và không có quyết định riêng của Quốc hội cho phép áp dụng khác.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 đã điều chỉnh lại cách xác định hiệu lực và cách áp dụng văn bản pháp luật theo hướng rõ ràng hơn trong thực tiễn. Theo đó, từ ngày 01/4/2025, văn bản quy phạm pháp luật chỉ hết hiệu lực khi hết thời hạn được ấn định, bị chính cơ quan ban hành sửa đổi, thay thế hoặc bị bãi bỏ theo trình tự luật định. Đồng thời, việc áp dụng văn bản được xác định dựa trên thời điểm xảy ra hành vi và thứ bậc hiệu lực pháp lý, không còn áp dụng văn bản mới chỉ vì nội dung nhẹ hơn so với văn bản cũ.
